Differences Between Tradition and Modernity in Yenişehirli Avni Bey’s Mir’ât-ı Cünûn

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 7, 293 - 303, 13.12.2017

Gökçehan A. Yılmaz

Öz

 In this masnavi; Yenişehirli Avni Bey was in a
mental hospital in his dream. He has been mentioned with humorous wording about
29 abnormal cases. In the hospital, there is a man who has been named as a “mad
hortative”. He has been complained about lose tradition’s edge. He has been
admitted to a sign of doomsday trendy breakthroughs for its period, such as
eyeglass, kerchief, toothbrush; social breakthroughs such as modern army,
covering woman’s hair with transparent headsquares. Another man is called
“womaniser”. He has been gotten to court for his unsuccessful marriage and
these has been told in a tittle in masnavi “Sebeb-i İmtid’ad-ı Da’vâ”. In this
tittle, it has been mentioned that, music therapy’s inability, which is a
traditional treatment, to cure rising generation. In this work, it will be
viewed to a modern poet Yenişehirli Avni Bey’s point of view to his period and
experiences in this time and how its influenced to Mir’ât-ı Cünûn. And it will
be viewed to differences between tradition and modernity in Mir’ât-ı Cünûn and
it will be see to this masnavi.

Anahtar Kelimeler

Yenişehirli Avnî Bey, Mir’ât-ı Cünûn, Classical Turkish Literature in 19th century, Tradition-Modenity, Music Therapy

Yenişehirli Avnî Bey’in Mir’ât-ı Cünûn’unda Gelenek-Yenilik Çatışması

Öz

Mir’ât-ı Cünûn, 19.yüzyıl
şairlerden Yenişehirli Avni Bey’in, aruzun “fe’ilâtün/ fe’ilâtün/ fe’ilün”
kalıbıyla yazılmış bir mesnevisidir. Eserde olaylar şairin rüyası içinde
geçmektedir. Rüyasında bir akıl hastanesinin içinde olan Yenişehirli Avni Bey,
normal dışı davranışlar gösteren 29 kişiyi mizahi bir dille eserine konu
edinmiştir. Bu kişiler arasında, “nasihat delisi” diye tanımlanan bir karakter
bulunmaktadır. “Nasihat delisi” geleneklerin bozulduğundan şikayet ederek
dönemi için yenilik olarak kabul edilen monokl, fular, diş fırçası gibi
eşyaları; modern bir düzende oluşturulan orduyu, kadınların başlarını şeffaf
örtülerle örtmesini birer kıyamet alameti olarak kabul etmektedir. İstemediği
bir evlilik yapması üzerine yolu mahkemeye düşen, “zen-dost” diye tanımlanan
bir karakterin yaşadıkları “Sebeb-i İmtid’ad-ı Da’vâ” başlığı altında
anlatılmaktadır. Bu bölümde geleneksel bir tedavi yöntemi olan musikinin, yeni
nesil için yetersiz kaldığı vurgulanmıştır. Çalışmamızda yenilikçi bir şair
olan Yenişehirli Avni Bey’in, dönemine, döneminin gelişmelerine bakış açısının
Mir’ât-ı Cünûn’a etkisi ve esere yansıtılan gelenek-yenilik çatışması incelerek
konu hakkında tespitlerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yenişehirli Avnî Bey, Mir’ât-ı Cünûn, 19.yüzyıl Klasik Türk Edebiyatı, Gelenek-Yenilik, Musiki ile Tedavi

Kaynakça

• BELGE, M. (1975). Politik Roman Üzerine. Birikim Dergisi, S. 9, s. 40-47.
• CÜNDİOĞLU, D. Mevlana, Şems ve Aşk. Yeni Şafak Gazetesi, 29.08.2009,http://yenisafak.com.tr/yazarlar/?t=29.08.2009&y=DucaneCundioglu.
• DOLTAŞ, D. (2003). Postmodernizm ve Eleştirisi. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• GÖKBERK, M. (1990). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• GÖKTÜRK, A. (2001). Okuma Uğraşı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• JEANNİERE, A. (1994). Modernite Nedir? (Nilgün Tutal-Küçük, çev.) Modernite versus Postmodernite. (Derleyen: Mehmet Küçük) Ankara: Vadi Yayınları.
• KAYA, Y. (2000). Aydınlanma Çağı ve Felsefesi. İstanbul: Tiglat Matbaacılık.
• KIZILÇELİK, S. (1994). Postmodernizm: “Modernlik Projesine” Bir Başkaldırı. Türkiye Günlüğü, S. 30.
• KÖKER, L. (1990). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• KUNDERA, M. (1987). Roman Sanatı. (İsmail Yerguz, çev.) İstanbul: Afa Yayınları.
• KÜÇÜK, M. (1994). Postmodernin Modern Karakteri Ya da Dönemleştirmenin İronisi. Modernite versus Postmodernite. (Derleyen: Mehmet Küçük) Ankara: Vadi Yayınları.
• NASR, S. H. (2001). İslam ve Modern İnsanın Çıkmazı. (Ali Ünal-Sara Büyükduru, çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
• ÖZCAN, T. (2006). Tarihi Roman Vadisinde Aytmatov’un Beyaz Gemi Adlı Romanının Çözümlenmesi. II. Kayseri ve Yöresi Kültür Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni. II. Oturum, 10-12 Nisan. s. 1-9.
• TALU, N. (2010). Modernlik Söylemi: Endişeli Bakışlarda Modern Birey. Metu Jfa, S. 27, C. 2, s. 141-171.
• TEKİN, M. (2010). Tuhaf Bir Teli roman: Aşk. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 4, s. 7-35.
• ŞAFAK, E. (2009). Aşk.( K. Yiğit Us, çev.) İstanbul: Doğan Kitap.
• YALÇIN, F. (2013). Postmodern Dünyada Geleneğin Yeniden İnşası ya da Ticari Bir Meta Olarak Keşfi Ve Çağdaş Türk Romanında Gelenek Sorunu. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.49, s.171-184, Erzurum.