Yerli Topluluklarda İktidarın Bir Panoraması

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 2142 - 2157, 30.09.2018

Mustafa Solmaz

https://doi.org/10.15869/itobiad.426207

Öz

İrokualar’da, Trobriand adalarında,
Nambikwaralar’da, Bororolar’da, Tupinambalar’da iktidarın temel
belirlenimlerinin neler olduğu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu amaçla
bahsedilen yerliler üzerinde araştırmalar yapan, antropolojik veriler sunan
önde gelen araştırmacıların görüşlerine yer verilmiştir. Seçimin, zenginliğin,
cömertliğin, bilgi ve becerinin, uzlaşının, iyi bir hitabete sahip olmanın bu
topluluklardaki şeflik kurumunun meşruiyetinin temelinde yatan şeyler oldukları
anlaşılmıştır. Dahası zenginliğin kökeninde yer alan hediye-karşı hediye’nin
hem Bourdieu’nun hem de Baudrillard’ın modern toplumlara dair tartışmalarında
yine iktidar eksenli olarak kullanıldıklarına değinilmiştir. Bilgi ile iktidar
arasındaki ilişkinin uzun soluklu olduğunu göstermek için de Sümer toplumuna,
Antik Yunan uygarlığına ve Foucault’nun teorisine kısaca yer verilmiştir.
Yerliler arasında iktidarın meşruiyetini sağlayan gerekçelerin birçoğunun dönüşmüş
halleriyle bugün bile geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktidar, şef, İrokualar, Trobriand adaları, Nambikwaralar, Bororolar, Tupinambalar.

A Panorama of Power in the Indigenous Communities

Öz

The theme of this study is the basic
determinations of power in the Iroquois, the Trobrianders, the Nambikwara, the
Bororo and the Tupinamba. For this purpose, the opinions of leading researchers
who carried out researches on these indigenous peoples and presented
anthropological data are cited. It was
understood that election, richness, generosity, knowledge and skills,
reconciliation and being a good orator underlie the legitimacy of the
institution of chiefship in these communities. Furthermore,
the present study touches on that gift and counter-gift, which are at the basis
of wealth were used as power-centric in both Bourdieu's and Baudrillard's
debates about modern societies. To indicate
that the relation between knowledge and power is long-termed, the study
mentions the Sumerian society, the civilization of Ancient Greece and Foucalt's
theory. It has been concluded that many of the
elements which constitute the legitimacy of power among indigenous communities
even in their transformed states still prevail.

Anahtar Kelimeler

Power, chief, Iroquois, Trobriand islands, Nambikwaras, Bororos

Kaynakça

• Aristoteles (1995). Retorik, Çev: Mehmet H. Doğan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Baudrillard, Jean (2011a). Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm, Çev: Oğuz Adanır, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.(2011b). Sanat Komplosu, Çev: Elçin Gen – Işık Ergüden, İstanbul: İletişim Yayınları.(2013). Üretimin Aynası, Çev: Oğuz Adanır, Gözden Geçirilmiş Yeni Basım, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.Bauer, Susan W. (2013). Antik Dünya: İlk Kayıtlardan Roma’nın Dağılmasına, Çev: Mehmet Moralı, İstanbul: Alfa Yayınları.Bottéro, Jean (2005). “Astroloji Mezopotamya’da Doğdu”, Eski Yakındoğu: Sümer’den Kutsal Kitap’a, Edit: Jean Bottéro, Çev: Adnan Kâhiloğulları-Pınar Güzelyürek-Lale Arslan Özcan, Ankara: Dost Yayınevi, 186-199.(2012). Mezopotamya: Yazı, Akıl ve Tanrılar, Çev: Mehmet Emin Özcan-Ayten Er, II. Basım, Ankara: Dostkitabevi Yayınları.Bourdieu, Pierre (2006a). Karşı Ateşler, Çev: Halime Yücel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.(2006b). Pratik Nedenler, Çev: Hülya Uğur Tanrıöver, II. Basım, İstanbul: Hil Yayın.(2013). Seçilmiş Metinler, Türkçe Söyleyen: Levent Ünsaldı, Ankara: Heretik Yayıncılık.Clastres, Pierre (1991). Devlete Karşı Toplum, Çev: Mehmet Sert-Nedim Demirtaş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Çığ, Muazzez İ. (1996). Sumerli Ludingirra, İstanbul: Kaynak Yayınları.De Marchi, L. (1994). Reich’ın Düşünsel Yaşamı, Çev: Bertan Onaran, İstanbul: Payel Yayınevi.Foucault, Michel (2003). İktidarın Gözü: Seçme Yazılar 4, Çev: Işık Ergüden, II. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.(2013). Hapishanenin Doğuşu, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, IV. Basım, Ankara: İmge Kitabevi.Kramer, Samuel N. (2000). Sümerlerin Kurnaz Tanrısı Enki, Çev: Hamide Koyukan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Lévi-Strauss, Claude (1994). Hüzünlü Dönenceler, Çev: Ömer Bozkurt, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.(2005). “Marcel Mauss’un Eserine Giriş”, Sosyoloji ve Antropoloji, Marcel Mauss, Çev: Özcan Doğan, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 15-53.Malınowski, Bronislaw (1989). İlkel Toplumlarda Cinsellik ve Baskı, Çev: Hüseyin Portakal, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. (1992a). Vahşilerin Cinsel Yaşamı, Çev: Saadet Özkal, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.(1992b). Bilimsel Bir Kültür Teorisi, Çev: Saadet Özkal, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Mauss, Marcel (2005). Sosyoloji ve Antropoloji, Çev: Özcan Doğan, Ankara: Doğu Batı Yayınları.Morgan, Lewis H. (1986). Eski Toplum I, Çev: Ünsal Oskay, İstanbul: Payel Yayınevi.Nissen, Hans J. (2004). Anahatlarıyla Mezopotamya: Yakın Doğu Arkeolojisi’nin İlk Dönemleri (İ.Ö. 9000-2000), Çev: Z. Zühre İlkgelen, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.Platon (2006). Devlet, Çev: Cenk Saraçaoğlu-Veysel Atayman, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.Reich, Wilhelm (1987). Cinsel Ahlakın Boy Göstermesi, Çev: Bertan Onaran, II. Basım, İstanbul: Payel Yayınevi.Yibing, Zhang (2012). Derrida’nın Marx Hayaletleri-Baudrillard ve Debord’un Yeni Toplumu, Çev: Aylin Muhaddisoğlu, İstanbul: Kalkedon Yayınları.