Ritüele Dönüşen Mutfak: Mevlevi Mutfağı

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 2172 - 2179, 30.09.2018

Firuze Ceylan Melek Yaman

https://doi.org/10.15869/itobiad.432811

Cited By: 4

Öz

Mevlevilik anlayışında mutfak hem dervişlerin
maddi olarak beslendiği hem de derviş adaylarının ruhsal eğitim alıp bilgi ve
görgü olarak olgunlaştırıldığı yer olma özelliğine sahip olması bakımından
büyük öneme sahipti. Burada hem sanat hem de Mevlevi anlayış öğrenilirdi.
Mutfağın bu özel maksadına uygun olarak “değerli, şerefli” anlamına gelen
“şerif” sıfatı kullanılarak tekkedeki adı Matbah-ı Şerif olmuştur. Mevlana’nın
Mevlevilik anlayışı içerisinde manevi beslenmeye olan vurgusu, eserlerinde
yiyeceklerle Allah aşkı arasında benzerlik kurması, mutfağın eğitim yeri olarak
kullanılması ve Mevlevi kültürünün yiyecek ve beslenmeye yükledikleri derin
anlamlar önemli görülmüştür. Bu çalışma ile Mevlevi mutfak kültürünün sahip
olduğu özellikler ve Anadolu mutfak kültüründe var olan mutfağa, beslenmeye ve
yiyeceklere atfedilen anlamları ve farklı bakış açılarını belirtmek
amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mevlevilik, Matbah-ı şerif, Ateşbaz-ı Veli, Mevlana, Kültür

A Kitchen Transformed into a Ritual: Mevlevi Culinary

Öz

In Mevlevism, the kitchen had a great
importance both as the place where the dervishes were fed and where the dervish
candidates were being matured with knowledge and manners by receiving spiritual
education.
Here both art and Mevlevi mysticism
were learned.
In accordance with this special purpose
of the kitchen, the name of the kitchen in the dervish lodge had become
"Matbah-ı Şerif" by using the name "serif" meaning "valuable,
honorable". Mevlevism founder Mevlana's emphasizing on spiritual
nourishment, finding similarities between the love of God and food in his
works,  reflecting his vast culture on
the culinary and food have a specific importance  in reflecting a different point of view on
food and nutrition. This study aims to describe the characteristics of Mevlevi
culinary culture; the rich culinary culture we have today; the attribution to
nourishment and food and to signify different point of views.

Anahtar Kelimeler

Mevlevism, Matbah-i Serif, Atesbaz-ı Veli, Mevlana, Culture

Kaynakça

• Abdurrezzak, A. O. (2014). İşlevsel Teori Bağlamında Yemek Kültürünün İletişimsel Yönü. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9/11, 1-16.
• Aksoy, M., Akbulut, A. B., İflazoğlu, N. (2016). Mevlevilikte Mutfak Kültürü ve Ateşbaz-ı Veli Makamı (Culinary Culture and Atesbaz Veli Chair in Mevleviyeh), Journal of Tourism and Gastronomy Studies . 4/1 , 96-103.
• Ambrosio ,A. F., (2012). Dervişler Tarihi, Antropolojisi; Mistik Yönü. İstanbul :Kabalcı Yayımcılık.
• Anonim. (2017). Mevlevi Somadı. 743. Şeb-i Aruz Münasebetiyle ,7 -30 Aralık2016. http://www.matbahrestaurant.com/pdf/mevlevi_menu.pdf,erişim tarihi:17.02,2018,saat:15:37.
• Arpaguş, S. (2015). Mevlevilikte Manevi Eğitim. İstanbul: M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Azsöz, G. (2016). Mevlevihanelerde Matbah-ı Şerif. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3/:5, 31-44..
• Batu, A. (2016). Kültür Ve Gastronomi Turizmi Bakımından Konya. The Journal of Academic Social Science, 4/ 30, Eylül, 20-38.
• Baysal, A. (2016). Genel Beslenme, Ankara:Hatiboğlu Basım Ve Yayın san.tic.ltd.şti.
• Canbolat, C. , Yaman, M. (2017). Hatay İlinde Yaşayan Faklı Dini İnançlara Mensup Bireylerin Gastronomik Etkileşimi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies . 5/1 , 96-104.
• Ertaş, M. , Bulut -Solak, B. , Kılınç, C. Ç. (2017). Konya’da Mevlevi Mutfağı Yiyeceklerinin Gastronomi Turizminde Canlandırılması. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi 1 , 52-70.
• Güler, S. (2010). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 24-30.
• Gündüzöz, G. (2016). Osmanlı Tekke Mutfak Kültürü ve Mecmuâ-i Fevâid. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 20.175-205.
• Halıcı, F. (1992). Ali Eşref Dede ‘nin Yemek Risalesi. Atatürk Kültür Merkezi Yayını, sayı:62.
• Halıcı, N. (2009). Türk Mutfağı, İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• İyiyol, F. (2014). Mevlevi Gülbankları ve Mevlevi Gülbanklarının İşlevsel Açıdan Tahlili. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkish, 9/6, 583-600.
• Soysal, S. (2007). Derviş Sofraları, İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık Ve Yapımcılık Tic. A.ş.
• Tosun, N. (2004). Tasavvuf Kültüründe Tekke Yemekleri. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 5( 12), 123-135.