Disiplinler Arası Bir Doğa Eğitimi Projesinin Ortaokul Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Duyuşsal Özelliklerine ve Çevre Bilinçlerine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 5, 284 - 303, 29.12.2018

Serkan Buldur , Murat Bursal , Eren Yücel , Nazan Yalçın Erik

https://doi.org/10.15869/itobiad.498087

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmada 2017 ve 2018 yıllarında TÜBİTAK 4004 Doğa Eğitimi
ve Bilim Okulları kapsamında desteklenen doğa eğitimi projelerine katılan
ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri ile çevre
bilinçlerinin değişimi araştırılmıştır. Tek grup ön test-son test deneysel
desen esas alınarak yürütülen araştırmanın çalışma grubunu her yıl 30’ar olmak
üzere toplamda 60 ortaokul öğrencisi oluşturmuş ve veriler Çevreye Yönelik
Duyuşsal Eğilimler Ölçeği ve Çevre Bilincinin Kazanılmışlığına Yönelik Anket formu
ile toplanmıştır. Ayrıca, bir çevre sorunu olan asit yağmurları hakkında
yapılan bir etkinlikte katılımcılara uygulanan Bilgi-İstek-Öğrenme kartlarından
elde edilen nitel verilerin içerik analizi yapılmıştır. Çalışma bulgularına
göre, doğa eğitimi projesinin bitiminde katılımcıların çevreye yönelik duyuşsal
özellikler ve çevre bilinci açısından hedeflenen düzeylere ulaştığı ve bu
değişkenler açısından anlamlı artışlar sağlandığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçları
ışığında, doğa eğitimi projelerinin yaygınlaştırılması ve Milli Eğitim Bakanlığı
(MEB) ve üniversiteler arasındaki etkin işbirliği ile standart okul
müfredatında bu tür okul dışı öğrenme imkânlarına daha fazla yer verilmesi
önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Bilinci, Çevre Okuryazarlığı, Çevre Eğitimi, Çevreye Yönelik Duyuşsal Eğilimler, Doğa Eğitimi

The Impact of an Interdisciplinary Nature Education Project on Environmental Attitudes and Environmental Consciousness of Middle School Students

Öz

This
study was designed to investigate the changes in the affective states and the environmental
awareness of middle school students participating in nature education projects
supported by TÜBITAK 4004 Nature Education and Science Schools in
2017 and 2018. The study was conducted as a single group pretest posttest
design, with 30 students each year, totally with 60 students and data was
collected with Emotional Tendencies Scale for Environment and Questionnaire on
Acquisition of Environmental Awareness. Additionally, KWL cards applied in an activity
about acid rains were analyzed by content analysis technique. According to the
findings of the study, the participants have gathered the targeted levels in
terms of environmental characteristics and awareness, and significant increases
were obtained in these variables. Based on the results of the study, it has
been proposed to increase the nature education projects and to give more
out-of-school learning opportunities in the standard school curriculum.              

Anahtar Kelimeler

Environmental Conscience, Environmental Literacy, Environmental Education, Affectional Tendencies toward Environment, Nature Education, Outdoor Education

Kaynakça

• Ballantyne, R., Fien, J., & Packer, J. (2001). Program effectiveness in facilitating intergenerational influence in environmental education: Lessons from the field. The Journal of Environmental Education, 32(4), 8-15.
• Ballantyne, R., & Packer, J. (2002). Nature-based excursions: School students' perceptions of learning in natural environments. International Research in Geographical and Environmental Education, 11(3), 218-236.
• Birinci, O. (2013). İlkokul 3. sınıf hayat bilgisi dersine yönelik geliştirilen doğa eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin doğa algılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Bozkurt, O. (2009). Çevre bilimi. M. Aydoğdu ve K. Gezer (Ed.), Çevre eğitimi (s. 209-223). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Carrier, S. J. (2009). The effects of outdoor science lessons with elementary school students on preservice teachers’ self-efficacy. Journal of Elementary Science Education, 21(2), 35-48.
• Dresner, M., & Gill, M. (1994). Environmental education at summer nature camp. The Journal of Environmental Education, 25(3), 35-41.
• Erdoğan, M. (2009). Fifth grade students’ environmental literacy and the factors affecting students’ environmentally responsible behaviors. Unpublished PhD thesis, Middle East Technical University, Ankara
• Erdoğan, M. (2011). Ekoloji temelli yaz doğa eğitimi programının ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, duyuşsal eğilimler ve sorumlu davranışlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2223-2237.
• Erentay, N. (2013). Okul dışı doğa uygulamalarının 5. sınıf öğrencilerinin fen’e ilişkin bilgi, bilimsel süreç becerilerine ve çevreye yönelik tutumlara etkisi. Yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65/66.
• Farmer, J., Knapp, D., & Benton, G. M. (2007). An elementary school environmental education field trip: Long-term effects on ecological and environmental knowledge and attitude development. The Journal of Environmental Education, 38(3), 33-42
• Frankael, J. R. & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education student mastery activities to accompany (7th edition). New York: McGraw-Hill.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43.Gür, K. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin çevre bilinci kazanım düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Hannaman, L. E. (2013). The effectiveness of experimental environmental education: O’Neill sea odyssey program case study. Master thesis, San Jose State University.
• Hartig, T., Mang, M., & Evans, G. W. (1991). Restorative effects of natural environment experiences. Environment and Behavior, 23(1), 3-26
• Kahyaoğlu, M. (2016). Türkiye’de doğa eğitimi üzerine yapılan çalışmalarının analizi: Bir meta sentez çalışması. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-14.
• Kals, E., Schumacher, D., & Montada, L. (1999). Emotional affinity toward nature as a motivational basis to protect nature. Environment and Behavior, 31(2), 178-202
• Keleş, Ö., Uzun, N., & Uzun, F. V. (2010). Öğretmen adaylarının çevre bilinci, çevresel tutum, düşünce ve davranışlarının doğa eğitimi projesine bağlı değişimi ve kalıcılığının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 32(32), 384-401.
• Kıyıcı, F., Yiğit, E., Darçın, E. (2014). Doğa Eğitimi İle Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerindeki Değişimin ve Görüşlerinin İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 17-27.
• Köse, S. (2014). Çevre eğitimi projesinin öğrencilerin bilişsel yapıları üzerine etkisi. International Conference on Education in Mathematics, Science, Technology. 16-18 Mayıs (s. 407), Konya.
• Kruse, C. K., & Card, J. A. (2004). Effects of a conservation education camp program on campers' self-reported knowledge, attitude, and behavior. The Journal of Environmental Education, 35(4), 33-45.
• Laçin-Şimşek, C. (2011). Fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. C. Laçin-Şimşek (Ed.), Okul dışı öğrenme ortamları ve fen eğitimi (s. 1-21). Ankara: Pegem Akademi
• Laçin-Şimşek, C., Balkan-Kıyıcı, F., & Atabek-Yiğit, E. (2013). Müze ziyaretinin öğretmen adaylarının düşüncelerine etkisinin incelenmesi. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 115-148.
• Leblebicioglu, G., Metin, D., Capkinoglu, E., Cetin, P. S., Dogan, E. E., & Schwartz, R. (2017). Changes in students’ views about nature of scientific inquiry at a science camp. Science & Education, 26(7-9), 889-917.
• MEB (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı: Ankara.
• MEB (2018). Fen bilimleri dersi öğretim İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı: Ankara.
• Meydan, A. (2011). The importance of ecology-based nature educatıon project in terms of nature integration and understanding the human-ecosystem relationship. Educational Research and Reviews, 6(1), 72-76.
• Mittelstaedt, R., Sanker, L., & VanderVeer, B. (1999). Impact of a week-long experiential education program on environmental attitude and awareness. Journal of Experiential Education, 22(3), 138-148
• Oğurlu, İ. (2016). Bir doğa eğitim projesinin katılımcı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(14), 59-101.
• Okur-Berberoğlu, E. (2015). Eko pedagoji temelli sınıf dışı çevre eğitiminin çevre farkındalığı üzerinde etkisi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 67-81.
• Okur, E. (2012). Sınıf dışı deneyimsel öğretim: ekoloji uygulaması. Yayımlanmamış doktora tezi. On Sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Orion, N., Hofstein, A.,Tamir, P., & Giddings, G. J. (1997) Devolopment and validation of an instrument for assessing the learning environment of outdoor science activities. Science Education, 81, 161-171.
• Ozaner, S. (2004). Kaçkarlarda doğanın dilini öğrenme sanatı. Bilim ve Teknik, Ekim, 64-65.
• Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138.
• Özgel, Z., Aydoğdu, M., Güven-Yıldırım, E. (2018). Doğa kampı destekli çevre eğitiminin çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve tutuma etkisi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 90-106.
• Palmberg, I. E., & Kuru, J. (2000). Outdoor activities as a basis for environmental responsibility. The Journal of Environmental Education, 31(4), 32-36.
• Selvi, P. (2008). Sivas ilinde yapılacak saha araştırmalarında kullanılmak üzere çeşitli sayı ve nitelikte örnekleme planının geliştirilmesi. Yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Tezel, Ö., & Karademir, E. (2014). Ortaokul öğrencilerinin çevresel tutum, davranış ve düşüncelerinin doğa eğitimi projesine bağlı değişimi. International Conference on Education in Mathematics, Science, Technology. 16-18 Mayıs (s: 1237- 1241), Konya.
• Timur, B., Yılmaz, Ş., & Timur, S. (2014). Çevre okuryazarlığı ile ilgili 1992-2012 yılları arasında yayımlanan çalışmalarda genel yönelimlerin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(5), 22-41.
• Tungaç, A. S. (2015). Fen bilgisi öğretmenlerinin okul dışı (doğa deneyimine bağlı) çevre eğitimine yönelik özyeterlik algıları, çevre bilgileri ve çevresel tutumlarının incelenmesi: Mersin ili örneği. Yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Yazkan, E. (2012). Doğal ortamda çevre eğitiminin ortaöğretim 9. Sınıf öğrencilerinin başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.