Türkiye'de Uzlaşma Müessesi Uygulama Sonuçlarının İncelenmesi (2012-2018) (makale)

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 749 - 775, 30.03.2019

Hayrettin Tüleykan , Kürşad Efrail Aslan

https://doi.org/10.15869/itobiad.516890

Cited By: 1

Öz

Vergi
uyuşmazlıklarını çözmede, mükellefle, vergi idaresinin karşılıklı taviz vermek
suretiyle anlaşması yöntemi olarak tanımlayabileceğimiz uzlaşma müessesesi, Türkiye’de
1963 yılından bu tarafa uygulanmaktadır. Uzlaşma müessesesi ve uygulama biçimi
hakkındaki tartışmalar devam etmektedir.

İncelediğimiz
gelişmiş bazı batı ülkelerinin uzlaşma sistemlerinin hemen hepsinde uzlaşma ve
benzeri yöntemlerin geniş olarak uygulandığı ve uyuşmazlıkların çoğunun uzlaşma
ve benzeri idari yöntemlerle çözüldüğü ve yargıya az sayıda uyuşmazlığın
intikal ettiği anlaşılmaktadır.

Türkiye’de
2012-2016 yılları arasındaki tarhiyat öncesi ve tarhiyat öncesi uygulama sonuçları
etraflıca analiz edilmiştir.  Türkiye’de
vergi uyuşmazlıklarının az bir kısmının uzlaşma yönetimiyle çözüldüğü ve kalan çoğuna
çözüm üretilemediği gözlemlenmektedir.

Türkiye’de,
vergi uyuşmazlıklarına karşı yargı yolundan önce uzlaşmaya başvurma zorunluluğu
olmadığı, uzlaşmaya başvurmada süre kısıtlaması olduğu, vergi cezaları
bakımından uzlaşmaya başvurmada engeller bulunduğu, uzlaşma görüşmelerinde
objektif kriterler esas alınmadığı, uzlaşmada mükellefin ödeme gücü dikkate alınmadığı
gibi hususların uzlaşma müessesesinin etkinliğini azaltan unsurlar olarak öne
çıktığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi Cezaları, Vergi Uyuşmazlıkları, Uzlaşma müessesesi

The Instıtutıon Of Reconcılatıon In The Tax Law In Turkey And Analysıs Of Its Implementation Results (2012-2016)

Öz

The
institution of reconciliation which we can describe as an agreement method
where the taxpayer and tax administration agree by making a concession to solve
tax disputes has been continued to be implemented in Turkey since 1963.
Discussions about the institution of reconciliation and its implementation
manner are ongoing

It
is understood that reconciliation and similar methods have been widely applied
in almost all the reconciliation systems of some developed western countries
and most of the disputes have been solved by reconciliation and similar administrative
methods and few disputes have passed to the judiciary..The results of
reconciliation before and after assessment between the years 2012 and 2016 are
analyzed thoroughly in Turkey.  It is
observed that a small portion of the tax disputes in Turkey are solved through
reconciliation and a solution for most of the rest could not be found.It is
understood that there is not an application obligation for reconciliation
before judiciary remedy, there is a time limitation for reconciliation, there
are obstacles in applying to reconciliation in terms of tax penalties,
reconciliation negotiations are not based on objective criteria, the taxpayer's
ability to pay is not taken into consideration and these deficiencies are
distinguished as factors which reduce the efficiency of the institution of
reconciliation in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Tax, Tax Penalties, Tax Disputes, İnstitution of Reconciliation, Tax Administration

Kaynakça

• ADİBEŞ, Cuma- AKKURT, İsmail, Eldeki Bir Elma Daldaki İki Elmadan Daha mı İyidir, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 314, Kasım 2014
• AKDOĞAN, Abdurrahman, İngiltere’de Vergi Yönetimi ve Ülkemiz Açısından Bazı Değerlendirmeler, Yeni İş Dünyası Dergisi, Sayı 59, Eylül 1984
• AKSOY, Hüseyin, Amerikan Federal Vergileme Sisteminde Uzlaşma Müessesesi, Vergi Dünyası Dergisi, Haziran, 1996
• AKSOY, Şerafettin, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma, İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, İstanbul, 1993
• _______, Şerafettin, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Filiz Kitapevi, İstanbul, 1999
• _______, Şerafettin, Vergi Yargısı ve Türk Vergi Yargısı Sistemi, Filiz Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul, 1999
• AYKIN, Hasan– DİLAVER, Mevlüt, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma mı, Yoksa Tarhiyat Sonrası Uzlaşma mı Tercih Edilmeli? , Vergi Danışmanlık, 26.01.2018, https://vergidanismanlik.net/.../tarhiyat-oncesi-uzlasma-mi-yoksa-tarhiyat-sonrasi-uzla , (E.T.: 01.12.2017)Bilgili Denetim, Uzlaşmada Vergi ve Cezalar Buharlaşıyor Mu? , 19 Kasım 2012, www.bilgilidenetim.com/uzlasmada-vergi-ve-cezalar-buharlasiyor-mu.html , (E.T.: 18.02.2018)
• BUZ, Funda, Vergi Uyuşmazlıklarında Bir Çözüm Yolu: Uzlaşma Müessesesi ve Türkiye’deki Etkinliği, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı V, Bursa, 6-8 Mayıs 2013
• CANDAN, Turgut, Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, 2. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları, 2006
• ERDEM, Tahir, Vergi Hukukunda Uyuşmazlıkların İdari Aşamada Çözümü ve Alternatif Çözüm Yolları (Türkiye ve ABD Karşılaştırmalı), Seçkin Yayınları, Ankara, 2012
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2012-2013-2014-2015-2016 Yılları Faaliyet Raporları, www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari
• HOCAOĞLU, Celal, Vergi Hukukunda Uzlaşma, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Cilt:5, Sayı:5, 2015
• Internal Revenue Service | An official website of the United States https://www.irs.gov/, (E.T.: 04.07.2018)
• SOI Tax Stats IRS Data Book | Internal Revenue Service - IRS.gov https://www.irs.gov/statistics/soi-tax-stats-irs-data-book (E.T.: 05.07.2018)
• İNALTONG, Ceyhan, Gelişmiş Ülke Uygulamaları Işığında Türk Vergi Sisteminde Uzlaşma Müessesi, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:375, Kasım 2012
• KIZILOT, Şükrü – KIZILOT, Zühal, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2009
• KIZILOT, Şükrü, Vergi Uyuşmazlıkları ile İlgili Danıştay Kararları ve Özelgeler (Muktezalar), Cilt I, Cilt II, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 1994
• ________, Şükrü, Vergi ve Cezadan Kurtulma Yolları, Hürriyet Gazetesi, 10 Mayıs 2014
• Killian, T, M, Offer in Compromise, Bankruptcy and Tax Court, http://taxtime.about.com/od/problemissues, 2006
• KOTAY, Fatih, Uzlaşma Müessesesi, Vergi Raporu Dergisi, Sayı:108, Eylül 2008
• MUTLUER, Metin Kamil, Vergi Genel Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları İstanbul, 2006.
• OECD Revenue Statistics, Revenue Statistics - OECD countries: Comparative tables - OECD.Stat https://stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=REV, (E.T.:06.07.2018)
• ÖNCEL, Mualla-KUMRULU, Ahmet-ÇAĞAN, Nami, Vergi Hukuku, 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2000
• ÖZYER, Mehmet Ali, Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması, 4. Baskı, Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayınları, İstanbul, 2008
• _______, Mehmet Ali, Uzlaşma Hükümlerinde Yapılan Değişiklik, Maliye Postası Dergisi, Eylül 1998
• PEHLİVAN, Osman, Vergi Hukuku, Derya Kitapevi, Trabzon, 2002
• SAYGILIOĞLU, Nevzat, Vergi Yönetimi Açısından Vergi Yargısına Bakış, Danıştay ve İdari Yargı Günü 144. Yıl Sempozyumu, Ankara, 11 Mayıs 2012, Danıştay Yayın No:83
• TAŞ, Bülent, Vergi Denetimleri, Etkinlik ve Vergi Afları, Vegrialgınet, 08 Haziran 2014
• TAŞCI, Kenan, Türkiye’de Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Uzlaşma Müessesesinin Değerlendirilmesi ve Öneriler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya, 2010
• TÜRKAY, İmdat, Vergi ve Cezada İdari Başvuru Yolu Uzlaşma, Vergialgınet, 19 Şubat 2017, (E.T.: 15.11.2017)
• Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, 2012- 2013-2014- 2015- 2016 Yılları Faaliyet Raporları, https://www.vdk.gov.tr/tr-TR/Dosya-Listesi/Faaliyet-Raporlari?nm=1048&dt=0