İş Etiği Dinamiklerinin Dematel Yöntemi ile İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 1580 - 1600, 30.06.2021

Özüm Eğilmez , Beyza Nur Savaş

https://doi.org/10.15869/itobiad.814692

Cited By: 1

Öz

İş Etiği literatürde sayısız araştırmaya konu olmasına rağmen, ele alınan değişken çeşitliliği ve her değişkenin farklı çalışmada ele alınması bir yana; hangi değişkenin İş Etiği kavramını daha çok yordadığı ve diğer olası değişkenler ile ilişkileri bağlamında araştırma eksiği bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalışma, İş Etiği sorunsalını bankacılık sektörü çalışanlarının katılımı ve DEMATEL yöntemi yardımıyla çözümlemeyi amaçlamaktadır. İlgili literatür gözden geçirilerek 13 değişken, 3 ana kriter altında sınıflanmıştır. Bu çalışmada DEMATEL yaklaşımı, birbirini etkileyen ve birbirlerinden etkilenen boyutlar/alt boyutlar arasındaki içsel ilişkiyi ortaya çıkarmak adına iş etiği faktörlerinin ağırlıklarını belirlemek için kullanılmıştır. Bu bilinmeyenleri belirlemek, her bir ana boyutun alt boyutlarının göreceli öneminin vurgulanarak iş etiği konusunda mevcut bilgi ve anlayışına Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile farklı bir bakış açısı getirerek uygulamacıların ve yöneticilerin iş etiği bağlamında politika belirlemelerinde öncülük edecektir. Bu sorunları anlamak için çalışma kapsamında Türk bankacılık sisteminde, sektörü yakından tanıyan yöneticilerin etik uygulamaları ve etiğe bakış açılarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu kapsamda bankacılık sektöründe iş etiğini etkileyen dinamiklerin, sosyal, sektörel ve organizasyonel faktörler bakımından incelenmesi ve hangi ana ve alt kriterlerin ön plana çıktığı ve kendi aralarındaki ilişkilerini ortaya koymak bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada organizasyonel ana kriterinin İş Etiği’nin oluşabilmesi için gerekli ve en önemli faktör olarak bulunmuştur. Sektörel faktörler ikinci sırada yer almış ve sosyal faktörler üçüncü sırada yer almıştır. DEMATEL sonuçları bağlamında her ana kriter için değerlendirildiğinde: örgütsel faktörler arasında örgüt kültürü; sektörel faktörler arasında sektörel rekabet ve sosyal faktörler arasından kişisel etik en önemli yordayıcılar olarak bulunmuş ve sonuçlar tartışılmıştır. Alt boyutlar arasındaki ilişkilerden elde edilen bulgulara dayanarak birtakım uygulamaya dönük öneriler geliştirilebileceği, bu pratik katkılar sadece bankacılık sektörü değil, iş etiği bağlamında aynı ilişkisel yapının olduğu çeşitli sektörlerdeki işletmelerce de uygulanabilir olduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stratejik Yönetim, Örgütsel Davranış, İş Etiği, Bankacılık Sektörü, DEMATEL

Investigating Business Ethics Drivers Via The Dematel Approach

Öz

Although Business Ethics is the subject of numerous researches in the literature, the diversity of variables discussed and the consideration of each variable in different studies; There is a lack of research in terms of which variable predicts Business Ethics more and its relations with other possible variables. For this reason, this study aims to solve the Business Ethics problem with the participation of banking sector employees and the DEMATEL method. The related literature is reviewed and 13 variables are classified under 3 main criteria. In this study, the DEMATEL approach was used to determine the weights of work ethic factors in order to reveal the internal relationship between dimensions / sub-dimensions that affect each other. Identifying these unknowns will lead practitioners and managers in policy determination in the context of business ethics by bringing a different perspective to the existing knowledge and understanding of business ethics with the Multi-Criteria Decision Making Method by emphasizing the relative importance of the sub-dimensions of each main dimension. In order to understand these problems, it is aimed to reveal the ethical practices and point of view of the managers who know the sector closely in Turkish banking system. In the research, the main organizational criterion was found to be the necessary and most important factor for the formation of Business Ethics. Sectoral factors ranked second and social factors ranked third. When evaluated for each main criterion in the context of DEMATEL results: organizational culture; the sectoral competition and personal ethics were found as the most important predictors and the results were discussed accordingly. It is stated as some practical suggestions such as these practical contributions are applicable not only to the banking sector but also to businesses in various sectors with the same relational structure in the context of business ethics.

Anahtar Kelimeler

Strategic Management, Organizational Behaviour, Business Ethics, Banking Sector, DEMATEL

Kaynakça

• Akın, N.G. (2017). İşletme Bölümü Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Bulanık Dematel Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 13, Sayı 4.
• Akyan, L. (2012). The Relationship Between Perceived Corparate Reputation, Job Satisfaction and Turnover Intention: A Study On Banking Sector, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Arıkan, S. (1995). İşletmelerde Sosyal Sorumluluk ve İş Ahlakı, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13, 171-180.
• Ashforth, B.E., and Anand, V. (2003). The Normalization of Corruption in Organizations, Research in Organizational Behavior, 25, 1-52.
• Atalan, A. (2019). Kişisel Ahlak Felsefesi ve Makyavelizmin Vergi Kaçırma Tutumu Üzerindeki Etkileri, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Yalova.
• Ayçin, E. (2019). Çok Kriterli Karar Verme: Bilgisayar Uygulamalı Çözümler, 1.Basım, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Aytekin, S., ve Sakarya, Ş. (2013). Bist de işlem gören gıda işletmelerinin topsis yöntemi ile finansal performanslarının değerlendirilmesi1. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (21), 30-47.
• Balkan, B. (2006). Bankacılıkta Temel Etik Yaklaşım, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Baqi, A. and Tabar, R. G. (2013). The Role of Organizational Culture In Improvement of Professional Ethics In Research Organizations, Management Science Letters, 3, 1733-1738.
• Benedikter, R. (2011). Social Banking and Social Finance; Answers to the Economic Crisis, Springer Verlag, New York.
• Berson, Y. vd. (2005). Organizational Culture As A Mediator of CEO Values and Organizational Performance, Academy of Management Annual Meeting Proceedings, 1 August 2005.
• Brickley, J. A., Clifford W. S. and Zimmerman, J. L. (2002). Business Ethics and Organizational Architecture, Journal of Banking&Finance, 26, 1821-1835, September 2002.
• Buluş, M. (2019). Bankacılık Sektöründe Etik İklim ve Örgütsel Güvenin Whistleblowing (Bilgi İfşası) Üzerine Etkisi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bankacılık ve Finans Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray.
• Burton, B. K. and Dunn, C. P. (1996). Collaborative Control and The Commons: Safeguarding Employee Rights, Business Ethics Quarterly, 6(3), 277-288.
• Campbell, J. L. and Göritz, A. S. (2014). Culture Corrupts! A Qualitative Study of Organizational Culture in Corrupt Organizations, Journal of Business Ethics, 120, 291-311.
• Carroll, Archie B. The pyramid of corporate social responsibility: toward the moral management of organizational stakeholders. Business horizons, 34.4 (1991): 39-48
• Cevizci, A. (2002). Etiğe Giriş, 1.Baskı, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Çiftçioğlu, B.A., (2009). Kurumsal İtibar Yönetimi, 1.Baskı, Dora Yayıncılık, Bursa.
• Coenen, T. (2008). Essentials of Corporate Fraud, USA: John Wiley Sons Inc
• Cragg, W. (2005). Ethics, Globalization and the Phenomenon of Self-Regulation: An Introduction, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK.
• Dawson, L.M. (1997). Ethical Differences Between Men and Women in The Sales Profession, Journal of Business Ethics, 1143-1152.
• Dimaggio, P. and Powell, W. (1983), The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields, American Sociological Review, 48, 147-160.
• Earley, C. P., and Singh, H. (1995), International and Intercultural Management Research: What’ s Next?, Academy of Management Journal, 38(2), 327-340.
• Eğri, T. ve Sunar, L. (2010). Türkiye'de İş Ahlakı Çalışmaları: Mevcut Durum ve Yönelimler, İş Ahlakı Dergisi, 5, 41-67.
• Fombrun C and Shanley M (1990) What‟s in a Name? Reputation Building and Corporate Strategy, Academy of Management Journal, 33 (2), 233–258.
• Freeman, R. E., (1994) The Politics of Stakeholder Theory: Some Future Directions, Business Ethics Quarterly, 4 (4), 409–421.
• George, J. M., and Jones, G. R. (2012). Understanding and Managing Organizational Behavior, Sixth Edition, Prentice Hall.
• Goyal, D. K., ve Joshi, V. A (2011). Study of Social and Ethical Issues in banking industry, International Journal of Economics and Research, 2011.
• Henik, E. (2008). Mas as Hell or Scared Stiff? The Effects of Value Conflict and Emotions on Potential Whistle-blowers, Journal of Business Ethics, 80(1), 111-119.
• İlhan, S. (2005). İş ahlakı: Kuramsal Bir Yaklaşım, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 258-275.
• Kain, P. and Sharma, S. (2014). Business Ethics as Competitive Advantage for Companies in the Glabalized Eraé, Journal of Management Sciences and Technology, 3(1), 39-46, June 20141
• Kohlberg, L. (1969). Stage and Sequence: The Cognitive Developmental Approach to Socialization, Handbook of Socialization Theory and Research, 347-380.
• Koslowski, P. (1995). The Ethics of Banking on the Ethical Economy of the Credit and Capital Market, of Speculation and Insider Trading in the German Expreince, The Ethical Dimension of Financial Institutions and Markets, Springer Verlag, Berlin.
• Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde Etik Davranışlar, Yönetimi ve Bir Uyguluma Çalışması, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• Longenecker, J. and Mckinney J. (1989) Ethics in Small Businesses, Journal of Small Business Management, January, 27-31.
• Marius, A. A. and Bogdan, C. (2011). Competititon in Romanian Banking Sector, Annals of the University of Oradea: Economic Science, 455-460, 01 July 2011.
• McHugh, F. P. (1992). Ethics/İş Ahlakı, TÜSİAD Yayınları, İstanbul.
• Mihai, B. and Alina, A. N. (2013). Business Ethics Implementation In Organizational Culture of Companies, Annals of the University of Oradea: Economic Science, 01 July 2013.
• Mitchell, W. J., Levis, P. V. & Reinsch, N. L. (1992). Bank Ethics: An Exploratory Study of Ethical Behaviors and Perceptions in Small, Local Banks. Journal of Business Ethics, 11(3), 197-205.
• Montes, C. P. (2014). The Effect on Competition of Banking Sector Consolidation Following the Financial Crisis of 2008, Journal of Banking&Finance, 43, 124-136, June 2014.
• Murhpy, P.R. and Smith J.E. (1992). Executive Attitudes, Organizational Size and Ethical Issues: Perspective on a Service Industry, Journal of Business Ethics, 11, 1-19.
• Özbay, D. ve Selvi, Y. (2014). Kurumsal İtibarın Ölçümü: Bir model Önerisi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, (25)76, 0-0.
• Özden, Ü. H. (2009). Türkiye’deki mevduat bankalarının performansları: Çok kriterli karar verme yöntemleri ile analiz. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özokutucu, L. (2019). Örgüt Kültürünün Çalışan Davranışı Üzerindeki Etkisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Quinn, J. J. (1997). Personal Ethics and Business Ethics: The Ethical Attitudes of Owner/Managers of Small Business, Journal of Business Ethics, 16, 119-127.
• Roy, J.C. ve Antony, T.M. (2019). Business Ethics in Banking Industry: The Indian Scenario, International Journal of Scientific Research and Reviews, 8(2), 2784-2790.
• Serwinek, P.J. (1992). Demographic and Related Diffrences in Ethical Views Among Small Businesses, Journal of Business Ethics, 11, 555-566.
• Schwartz, B. (1986). The Battle for Human Nature, New York: Norton.
• Toktaş, P., ve Can, G. (2020). Görev Temelli Yeni Bir Stokastik Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı Önerisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (18), 61-75.
• Transparency International. (2011). Bribes Payer Index 2011, Germany: Berlin.
• Tsalikis, J. and Ortiz-Buonafina, M. (1990)."Ethical Beliefs' Differences of Males and Females", Journal of Business Ethics,9, 509-517.
• TÜSİAD. (2009). Dünyada ve Türkiye'de İş Etiği ve Etik Yönetimi, İstanbul.
• Van Aucken, P.M. and Ireland R. D. (1982). Plain Talk about Small Business Responsibility, Journal of Small Business Management, January, 1-3.
• Wang, L. C., and Calvano L. (2015). Is Business Ethics Education Effective? An Analysis of Gender, Personal Ethical Perspectives, and Moral Judgment, Journal of Business Ethics, 126, 591-602.
• Yazıcı, M. (2017). Bankacılık Sektöründe Artan Etik İhlaller, Maliyet Finans Yazıları, (107), 109-128.
• Zerenler, M. (2004). Kriz Dönemlerinde Üretim Süreci Esnekliğinin İşletme Performansına Etkileri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 99-132.
• https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/duzenlemeler/bankacilik-kanunu/74
• https://www.tbb.org.tr/tr/ana-sayfa/onemli-basliklar/bankacilik-etik-ilkeleri-/295