“Başarılı bir öğretmenin çocukların katılımına önem vermesi gerektiğini düşünüyorum.”: Okulda Çocuk Katılımına İlişkin Fenomenolojik Bir Çalışma

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 1655 - 1677, 30.06.2021

Tugce Akyol Havva Erdem

https://doi.org/10.15869/itobiad.820944

Öz

Öğretmen adaylarının çocuk katılımına ilişkin olumlu bakış açısına sahip olmaları, ileriki meslek yaşamlarında katılım hakkını gerçekleştirme biçimlerini ve uygulamaların niteliğini etkileyecektir. Bu çalışmanın amacı, okul öncesi ve sınıf öğretmen adaylarının eğitim kurumlarında çocuk katılımına yönelik görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yaklaşım kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Türkiye’nin iç ege bölgesindeki bir üniversitenin okul öncesi eğitimi ve sınıf eğitimi bölümlerinin son sınıfta öğrenim görmekte olan 8’i okul öncesi, 8’i sınıf öğretmen adayı olmak üzere toplam 16 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından hazırlanan “Öğretmen Adaylarının Çocuk Katılımına Yönelik Görüşme Formu” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, dört tema çocuğun okulda katılımı, sınıfta alınan kararlar, görüşlerin ifade edilme süreci ve öğretmenlik uygulamasındaki deneyimler olmak üzere toplam dört tema altında toplanmıştır. Bu araştırma sonucunda okul öncesi ve sınıf öğretmen adaylarının katılıma yönelik olumlu bir bakış açısına sahip oldukları, katılımı sağlamaya yönelik uygulamalar konusunda deneyim kazanmak istedikleri belirlenmiştir. Öğretmen adayları, öğretmenlik deneyimleri sırasında çocukların görüşlerini soru-cevap yöntemi ile almaya çalıştıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca bu araştırmaya katılan öğretmen adaylarının çocuk katılımını sağlamada aile ve öğretmenin önemli olduğunu ve ileriki meslek yaşamlarında katılım süreçlerine yer vermeyi düşündükleri görülmüştür. Öğretmen adaylarının çocuk katılımı ile ilgili bilgi ve deneyimlerinin yetersiz olduğu göz önünde bulundurularak temel eğitim bölümü ders programlarına çocuk katılımı üzerine zorunlu ya da seçmeli dersler eklenebilir. Çocuk katılımının önemi ve rolü ile ilgili yönelik farkındalığın artırılması için temel eğitim bölümü öğrencilerine yönelik, seminerler gerçekleştirilebilir ve öğrenci kulüplerinde farklı uzmanlar tarafından çocuk katılımına yönelik projelerin gerçekleştirilmesine rehberlik edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Fenomenolojik Yaklaşım, Katılım, Katılım Hakkı, Okul Öncesi Öğretmen Adayı, Sınıf Öğretmen Adayı

“I think that a successful teacher must pay attention to children participation”: A Phenomenological Study on the Children’s Participation in School

Öz

Prospective teachers' positive attitude towards child participation will affect the way they realize the right to participate in their future professional life and the quality of their practices. The aim of this study is to determine the opinions of pre-school and classroom teacher candidates about child participation in school. Qualitative research methods in this research study group used the phenomenological approach, Turkey's domestic pre-school to university in the Aegean education and is studying in the final year of classroom training section 8 of the pre-school has a total of 16 teachers, including 8 primary teacher candidates . In the research, as a data collection tool, "Interview Form for Teacher Candidates for Child Participation" prepared by the researchers was used. Content analysis was used and the data obtained from the research were gathered under four themes in total: the participation of the children at school, the decisions made in the classroom, the process of expressing opinions, and the teaching practice. As a result of this research, it was determined that teacher candidates have a positive viewpoint towards participation, and their knowledge and experience on participation is limited. The preservice teachers stated that they tried to get the opinions of the children by question and answer method during their teaching experiences. In addition, it was observed that the teacher candidates participating in this study thought that the family and the teacher are important in ensuring child participation and they consider including participation processes in their future professional lives. Compulsory or elective courses on child participation can be added to the curriculum of the basic education department. In order to raise awareness about the importance of child participation, seminars can be organized for teacher candidates and various specialists in student clubs can be guided in the realization of projects for child participation.
Keywords: Phenomenological Approach, Participation, Participation Right, Preschool Teacher Candidate, Primary School Teacher Candidate.

Anahtar Kelimeler

Phenomenological Approach, Participation, Participation Right, Preschool Teacher Candidate, Primary School Teacher Candidate

Kaynakça

• Akyüz, E. (2016). Çocuk hukuku. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydınlık, A. (2017). Çocukların gelişiminde okul öncesi eğitimin yeri ve önemi: “Ankara örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Banko, Ç. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk haklarına ilişkin tutum, davranış ve görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Batistič Zorec, M. (2015). Children’s participation in Slovene preschools: The teachers’ viewpoints and practice. European Education, 47, 154-168. https://eric.ed.gov/?id=EJ1134612
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2011). Research methods, design, and analysis (11th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Covell, K., Howe, R. B., & McNeil, J. K. (2010). Implementing children’s human right education in schools. Improving Schools, 13(2), 117-132. https://doi.org/10.1177/1365480210378942
• Danner, S., & Jonyniené, Ž. (2013). The promotion of democratic and civic participation of kindergarten children: Possibilities and environmental preparedness. Social Education/Socialinis Ugdymas, 1(33), 18. https://www.lituanistika.lt/content/54012
• Doğan, Y., Torun, F., & Akgün, H. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of human Sciences, 11(2), 503-516. doi: 10.14687/ijhs.v11i2.2998
• Dönmez, T. (2015). İlkokul sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi profilleri ile çocuk haklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erbil, F. (2016). Çocuk algısı ve çocuk katılımı. A. Kaya, G. Vural, A. Aydın, (eds.) içinde Eğitimde farklılık ve katılım hakkı (s.107-125). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Faiz, M., & Kamer, S. (2017). Prospective teachers’ opinions concerning children’s rights. Journal of Education and Learning, 6(3), 118-128. https://eric.ed.gov/?id=EJ1139191
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2005). How to design and evaluate research in education (6th edition). New York: McGraw Hill.
• Figue, A. (2013) Action for children’s rights in education: End of project evaluation report. Johannesburg: Action Aid.
• Gearon, L. (2015). Education, security and intelligence studies. British Journal of Educational Studies, 63(3), 263-279. doi: 10.1080/00071005.2015.1079363
• Hännikäinen, M., & Rasku Puttonen, H. (2010). Promoting children's participation: The role of teachers in preschool and primary school learning sessions. Early Years. An International Journal of Research and Development, 30(2), 147-160. doi: 10.1080/09575146.2010.485555
• Hareket, E. (2019). Temel eğitim bölümü öğrencilerinin çocuk haklarına yönelik bilişsel algıları. Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 167-180. http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/178
• Hareket, E., & Gülhan, M. (2017). Perceptions of students in primary education department related to children’s rights: A comparative investigation. Journal of Education and Learning, 6(2), 41-52. https://www.researchgate.net/publication/311614819
• Horgan, D., Forde, C., Martin, S., & Parkes, A. (2017). Children’s participation: Moving from the performative to the social. Children's Geographies, 7, 1-15. doi: 10.1080 / 14733285.2016.1219022
• Howe, R. B., & Covell, K. (2007). Empowering children: Children’s rights education as a pathway to citizenship. Toronto Canada: University of Toronto Press.
• Husserl, E. (2012). Ideas : General ıntroduction to pure phenomenology. London and New York: Routledge.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2014). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches (5th Edition). Thousand Oaks, California: Sage.
• Jerome, L. (2016). Interpreting children’s rights education: Three perspectives and three roles for teachers. Citizenship, Social and Economics Education, 15(2), 143-156. doi:10.1177/2047173416683425
• Karaman Kepenekçi, Y., & Baydık, B. (2009). Zihin engelliler öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42(1), 329-350. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRBNE56STRPQT09
• Kıraç, Ş. (2019). Eğitim fakültesi ve hukuk fakültesi 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin çocuk haklarına yönelik tutumları. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Koran, N., & Avcı, N. (2017). Perceptions of prospective pre-school teachers regarding children's right to participate in classroom activities. Educational Sciences: Theory and Practice, 17(3), 1035-1059. https://eric.ed.gov/?id=EJ1148072
• Kuckartz, U. (2019). Qualitative text analysis: A systematic approach. In G. Kaiser & N. Presmeg (Ed.), Compendium for early career researchers in mathematics education (pp. 181-197). Springer: Switzerland.
• Lansdown, G. (2001). Promoting children’s particıpation in democratic decision making. UNICEF, Siena-Italy.
• Leblebici, H., & Çeliköz, N. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 307-318. https://www.researchgate.net/publication/315907896
• Leung Y. W., Yuen T.W., & Chong, Y. K. (2011). School-based human rights education: Case studies in Hong Kong secondary schools. Intercultural Education, 22(2), 145-162. doi: 10.1080 / 14675986.2011.567072
• Lo, Y. L., Leung. Y. W., & Yuen, W. W. (2015). Exploring school ethos: An investigation of children’s human rights in two secondary institutions in Hong Kong. Intercultural Education, 26(3), 192-209. https://eric.ed.gov/?id=EJ1068525
• Lo, Y. L. (2018). Hong Kong pre-service teachers’ attitudes towards and knowledge of children’s rights. Education, Citizenship and Social Justice, 1-17. doi: 10.1177/1746197918800670
• Long, S. (2017). Children's rights education in the early years: An exploration of the perspectives of undergraduate students. United Kingdom: Qeens University.
• Moss, P., Clark, A. & Kjorholt, A. T. (2005). Introduction. In Moss, P., Clark, A. ve Kjorholt, A. T. (Eds), Beyond listening: children’s perspectives on early childhood services (pp. 1-16). Bristol, UK: The Policy Press.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. California: Sage Publications, Thousand Oaks.
• Osler A., & Starkey, H. (1996). Teacher education and human rights. London: David Fulton.
• Öztürk A., & Doganay, A. (2017). Development of a scale for the attitude towards children’s rights education. Educational Process: International Journal, 6(3), 26-41. https://www.researchgate.net/publication/319948113
• Öztürk, A., Eren, M., & Topçu, B. (2019). Sınıf öğretmenlerinin perspektifinden Türkiye’de etkili çocuk hakları eğitimi: Problemler ve öneriler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(5), 2222-2232. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/48569/616817
• Pandey, S. (2007). Human rights awareness of teachers and teacher educators: An investigation. Human Rights Education in Asian Schools, 10, 167-174. https://www.semanticscholar.org/paper/Human-Rights-Awareness-of teachers-and-teacher-%3A-An Pandey/f2089795ac019be489bcbae42f4fb4817aabb736
• Pascal, C., & Bertram, T. (2009). Listening to young citizens: The struggle to make real a participatory paradigm in research with young children. European Early Childhood Education Research Journal, 7, 249-262. https://doi.org/10.1080/13502930902951486
• Pećnik, N., Matić, J., & Tokić Milaković, A. (2016). Fulfillment of the child’s participation rights in the family and the child’s psychosocial adjustment: Children’s and parents’ views. Revija za socijalnu politiku, 23(3), 399-422. https://www.researchgate.net/publication/311452027
• Peker Ünal, D. (2010). İlköğretim öğretmenlerine yönelik web tabanlı çocuk hakları eğitimi programı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Percy-Smith, B., & Thomas, N. (Eds.). (2010). Emerging themes and new directions. A handbook of children and young people’s participation. London and New York.
• Pilatin, G. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Rinaldi, C. (2006). In dialogue with Reggio Emilia: Listening, researching and learning. London, UK: Routledge.
• Robson, J. (2016). Early years teachers and young children’s rights: The need for critical dialogue. Research in Teacher Education, 6(1), 6-11. https://repository.uel.ac.uk/item/85137
• Sargeant, J. (2017). Towards voice‐ınclusive practice: Finding the sustainability of participation in realising the child's rights in education. Children & Society, 32(4), 314-324. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/chso.12247
• Shah, U. B., Shrestha, R., & Thapa, S. (2016). Knowledge and attitude regarding child rights among primary school teachers of government school of Dharan sub metropolitan. 5th International Conference on Family Nursing, June 13-15, 2016 Philadelphia, USA.
• https://www.hilarispublisher.com/proceedings/knowledge-and-attitude-regarding-child-rights-among-primary-school-teachers-of-government-school-of-dharan-submetropolit-17080.html
• Shaik, N. (2014). The nature of child participation in the reception year (Grade R) in the Western Cape. Unpublished PhD thesis, University of KwaZulu-Natal, Durban.
• Shaik, N. (2016). Teacher beliefs about child participation in Grade R’. South African Journal of Childhood Education, 6(1), 1-9. https://www.researchgate.net/publication/304402164
• Shaik., N., & Ebrahim, H. B. (2015). Children’s agency in grade R: A case for a child participation focus. Children’s agency in Grade R: A case for a child participation focus. South African Journal of Education 35(2), 1-8.
• Şallı İdare, F. (2018). Okul öncesi eğitim ortamlarında çocuk katılımı ile ilgili çocukların ve öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şehirli, Y. A., & Ergin A. Z. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları. H. Asutay (Ed.), Balkan Eğitim Araştırmaları içinde. Trakya Üniversitesi, 188, Edirne.
• Tozduman Yaralı K., & Güngör Aytar, F. A. (2017). Investigate the participation rights of children into the preschool classes through teachers and children views. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6(1), 29-47. https://doi.org/10.14686/buefad.263554
• Turnšek, N. (2007). Children’s participation in decision-making in Slovene kindergartens. In A. Ross (Ed.), Citizenship Education in Society: Proceedings of the 9th Conference of the Children’s Identity and Citizenship in Europe (pp. 147-158). London: Children’s Identity and Citizenship in Europe, CiCe.
• Turnšek, N. (2009). Children as citizens “here and now” - democratic participation as a core citizenship education in early years. 007 International Magazine for Educational Sciences and Practice, 5-6, 1-26. https://www.researchgate.net/publication/235975196
• Turnšek, N. (2016). Teacher’s implicit theories on child participation in preschool. Athens Journal of Education, 3(1), 7-18. https://doi.org/10.30958/aje.3-1-1
• Turnšek, N., & Pekkarinen, A. (2009). Democratisation of early childhood education in the attitudes of Slovene and Finnish teachers. European Early Childhood Education Research Journal, 17(1), 23-42. doi: 10.1080 / 13502930802688998
• United Nations Children’s Fund. (1989). United nation convention of the rights of the child.
• United Nations Children’s Fund. (2003). The practice of rights in education: A renewed commitment to human rights education. Paris: UNESCO.
• United Nations Children’s Fund. (2004). The convention on the rights of the child. Ankara: UNICEF Turkey.
• United Nations Children’s Fund. (2009). Çocuk katılımı el kitabı. Ankara: UNICEF Turkey.
• Urfalıoğlu, K. (2019). Demokratik tutum bağlamında çocukların katılım hakkının gerçekleşme düzeyi: Karşılaştırmalı durum araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Waldron, F., & Oberman, R. (2016). Responsible citizens? How children are conceptualised as rights holders in Irish primary schools. The International Journal of Human Right, 20(6), 744-760. doi: 10.1080/13642987.2016.1147434
• Waller, T., & Bitou, A. (2011). Research with children: Three challenges for participatory research in early childhood. European Early Education Research Journal, 19(1), 5-20. doi: 10.1080 / 1350293X.2011.548964
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.