Akıcı Okuma Becerisi Bakımından Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitapları Üzerine Eleştirel Bir Analiz

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 1140 - 1165, 30.06.2021

Elif Aktaş

https://doi.org/10.15869/itobiad.863265

Cited By: 3

Öz

Türkçe dersinin öğrenme alanlarından biri olan okuma, öğrencinin yaşam boyu kullanacağı temel becerilerden biridir. Bu anlayıştan hareketle, Türkçe dersine ait öğretim programları öğrencilerin birinci sınıftan sekizinci sınıfa kadar okuma-anlama becerilerini geliştirmeye odaklanmaktadır. Okumadan farklı olarak akıcı okuma, programlarda ayrı bir öğrenme alanı olarak 2018’e kadar kendine yer bulamamıştır. Okumanın ileri bir boyutu olarak düşünülen akıcı okuma, bir metin içerisinde anlam ünitelerine dikkat ederek belli bir hızda, konuşurcasına yapılan okumadır. Akıcı okumanın dört temel bileşeni vardır: Doğru okuma, hız, prozodi ve anlama. Doğru okuma, hız ve prozodi sayesinde akıcı bir okuma gerçekleşmekte ve anlama kolayca ulaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, akıcı okumanın temel bileşenlerini yansıtma durumu bakımından öğretim programındaki kazanımları ve ders kitaplarındaki etkinleri incelemektir. Araştırmada veri toplama aracı olarak ilgili literatürün derlenmesiyle belirlenen ‘Akıcı Okumanın Temel Bileşenleri Formu’ kullanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesnelerini ise 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı (TDÖP) ile MEB ve özel yayınevlerine ait (1-8 sınıflar) on dört adet Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Nitel bir yaklaşımla desenlenen araştırmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise nitel araştırma tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları, TDÖP’deki kazanımların ve ders kitaplarındaki etkinliklerin akıcı okumanın temel bileşenleri üzerinde yeterince odaklanmadığını ortaya koymaktadır. Programda özellikle prozodi ile ilgili kazanımlara daha fazla yer verildiği, doğru okuma ve hız ile ilgili kazanımların ise ihmal edildiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte incelenen ders kitaplarında da özellikle doğru okuma ve hız ile ilgili kazanım ve etkinliklerin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ders kitaplarında prozodi ile ilgili etkinlik ve yönergelere daha fazla yer verilmiştir. Bunun yanı sıra hem öğretim programında hem de ders kitaplarındaki etkinlik ve yönergelerde akıcı okumayla ilgisi bulunmayan unsurlara da yer verildiği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Akıcı Okuma, Anlama, Hız, Prozodi, Doğru Okuma, Türkçe Öğretimi.

A Critical Analysis on Turkish Lesson Curriculum and Textbooks in terms of Fluent Reading Skills

Öz

Reading, one of the learning areas of Turkish lesson, is one of the basic skills that a student will use throughout his/her life. Based on this point of view, the curriculum of the Turkish lesson focuses on improving reading-comprehension skills of the students from the first grade to eight grade. Fluent reading unlike reading, could not find a place for itself in the curriculums as a separate learning area till 2018. Fluent reading, which is thought to be an advanced dimension of reading, is a spoken reading done at a certain speed by paying attention to the comprehension units in a text. Fluent reading has four basic components: correct reading, speed, prosody and comprehension. The aim of this study is to examine the achievements in the curriculum and the activities in Turkish textbooks in terms of reflecting the basic components of fluent reading. The "Basic Components of Fluent Reading Form", determined by the compilation of the relevant literature, was used as a data collection tool in the study. The study objects of the research consist of 2019 Turkish Language Curriculum and fourteen Turkish textbooks belonging to Ministry of Education and private publishing houses (grades 1-8).Document analysis method was used in the research designed with a qualitative approach. Descriptive analysis, one of the qualitative research techniques, was used in the analysis of the data. The results of the study reveal that the achievements in TLC and activities in the textbooks do not focus enough on the basic components of fluent reading. It was determined that the program included more outcomes especially about prosody and that the outcomes related to correct reading and speed were neglected. Also,elements unrelated to fluent reading were also included in the activities and instructions in both the curriculum and textbooks.

Anahtar Kelimeler

Fluent Reading, Comprehension, Speed, Prosody, Correct Reading, Turkish Lesson Curriculum.

Kaynakça

• Akçamete, G. ve Güneş, F. (2019). Üniversite öğrencilerinde etkili ve hızlı okumanın geliştirilmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 25 (2), 463-471.
• Aktaş, E. ve Çankal, A. O. (2019). Akıcı okuma stratejilerinin 4. sınıf Türkçe derslerinde okuduğunu anlama becerisine ve okuma motivasyonuna etkisi. Journal of World of Turks, 10 (3), 58–88.
• Akyol, H. (2006). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: PegemA.
• Akyol, H. ve Kodan, H. (2016). Okuma güçlüğü olan bir öğrencinin okuma güçlüğünün giderilmesine yönelik bir uygulama: Akıcı okuma stratejilerinin kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (2), 7-21.
• Akyol, M. (2014). Yapılandırılmış akıcı okuma yönteminin üçüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma ile okuduğunu anlama becerisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Arıcı, A. F. (2012). Okuma Eğitimi (3. Baskı). Ankara: PegemA.
• Aşıkcan, M. (2019). Üçüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Ateş, M. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeyleri ile Türkçe dersine karşı tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Başaran, M. (2013). Reading fluency as an indicator of reading comprehension. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(4), 2287-2290.
• Baştuğ, M. ve Akyol, H. (2012). Akıcı okuma becerilerinin okuduğunu anlamayı yordama düzeyi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 394-411.
• Bilge, H. (2015). Ortaokul öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin çeşitli değişkenlere göre karşılaştırılması. Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Bryant, D. P. Sharon, V., Linan-Thompson, S., Ugel, N., Allison, H. & Hougen, M. (2000). Reading outcomes for students with and without reading disabilities in general education middle-school content area classes. Learning Disability Quarterly, 23(4), 238-252.
• Cemiloğlu, M. (2004). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: Aktüel.
• Çankal, A. O. (2018). Akıcı okuma stratejilerinin 4. sınıf Türkçe derslerinde okuduğunu anlama becerisine ve okuma motivasyonuna etkisi. Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Çetinkaya, G., Ülper, H. ve Yağmur, K. (2015). Öğrencilerin doğru ve akıcı sessiz sözcük okuma becerileriyle kavrama başarıları arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 14(3), 993-1004.
• Dedebali, N. C. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Hızlı okuma tekniğinin sekizinci sınıf öğrencilerinin okuma hızlarına ve okuduğunu anlama düzeylerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 171-183.
• Duran, E. ve Sezgin, B. (2012). Yankılayıcı okuma yönteminin akıcı okumaya etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 145-164.
• Ehri, L. C. (2005). Learning to read words: Theory, findings, and issues. Scientific Studies of Reading, 9(2), 167- 188.
• Ellis, W. A. (2009). The Impact of C-PEC (choral reading, partner reading, echo reading and performance of text) on third grade fluency and comprehension development. Doctoral Dissertation, University of Memphis.
• Epçaçan, C. (2008). Okuduğunu anlama stratejilerinin bilişsel ve duyuşsal öğrenme ürünlerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi, Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Güneş, F. (2000). Uygulamalı okuma yazma öğretimi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Güneş, F. (2007). Ses temelli cümle yöntemi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güneş, F. (2011). İlköğretimde sesli okumanın önemi ve yararları. Millî Eğitim, 40(191), 7-23.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi modeller ve yaklaşımlar. Ankara: PegemA.
• Kaman, Ş. (2012). Akıcı okuma stratejilerini kullanmanın ilköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinde okuma becerisini geliştirmeye etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.
• Kanmaz, A. (2012). Okuduğunu anlama stratejisi kullanımının, okuduğunu anlama becerisi, bilişsel farkındalık, okumaya yönelik tutum ve kalıcılığa etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri (17.baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Hasırcı, S. (2016). Türkçe öğretimi (9. Baskı). Ankara: Anı yayıncılık.
• Kaya, M. (2013). Okuma yazma öğretiminde şiir. Dil ve Edebiyat Dergisi, 10(1), 49-96. Erişim adresi: http://ded.mersindilbilim.info/tr/download/article-file/182656
• Keskin, H. K. (2012). Akıcı okuma yöntemlerinin okuma becerileri üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Keskin, H. K., Baştuğ, M., ve Akyol, H. (2013). Sesli okuma ve konuşma prozodisi: ilişkisel bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 168-180. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17383/181590
• Keskin, H. ve Baştuğ, M. (2013). Geçmişten günümüze akıcı okuma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171, 189-208. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200635
• Keskinkılıç, K. ve Keskinkılıç, S. B. (2007). Türkçe ve ilk okuma yazma öğretimi (3. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Kuhn, M. R., Schwanenflugel, P. J., Meisinger, E. B., Levy, B. A. ve Rasinski, T. V. (2010). Aligning theory and assessment of reading fluency: Automaticity, prosody, and definitions of fluency. Reading Research Quarterly, 45(2), 230-251. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/20697184?seq=1
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe (6, 7, 8. Sınıf) dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı 1-8. Sınıflar. Ankara: MEB Yayınları.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed.: S. Turan), Ankara: Nobel.
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. USA: Sage Publications.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed.: M. Bütün, S. B. Demir), Ankara: Pegem Yayınları.
• Rasinski, T. (2006). Reading fluency instruction: Moving beyond accuracy, automaticity and prosody. The Reading Teacher, 59(7), 704-706. doi: 10.1598/RT.59.7.10
• Rasinski, T. V. (2003). The fluent reader: Oral reading strategies for building word recognition, fluency and comprehension. USA: Scholastic Publications.
• Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• TDK. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Temizkan, M. (2008). Bilişsel okuma stratejilerinin Türkçe derslerinde bilgiye dayalı metinleri okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 129-148. Erişim adresi: http://www.gefad.gazi.edu.tr/tr/download/article-file/77121
• Therrien, W. J. (2004). Fluency and comprehension gains as a result of repeated reading: a meta-analysis. Remedial and Special Education, 25(4), 252–261. doi: 10.1177%2F07419325040250040801
• Uzunkol, E. (2013). Akıcı okuma sürecinde karşılaşılan sorunların tespiti ve giderilmesine yönelik bir durum çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 70-83. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17382/181537
• Ülper, H. (2010). Okuma ve anlamlandırma becerilerinin kazandırılması. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, M. (2008). Kelime tekrar tekniğinin akıcı okuma becerilerini geliştirmeye etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 323-350. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26112/275111
• Yılmaz, M. (2008a). Türkçede okuduğunu anlama becerilerini geliştirme yolları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 131-139. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19561/208533
• Yılmaz, M. (2014). Okuma eğitimi. M. Yılmaz (Ed.). Yeni gelişmeler ışığında Türkçe öğretimi içinde (s. 77-109). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Yılmaz, M. ve Köksal, K. (2008). Tekrarlı okuma yönteminin okuduğunu anlamaya etkisi. Millî Eğitim Dergisi, 179, 51-65. Erişim adresi: http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/179.pdf
• Yüksel, A. (2010). Okuma güçlüğü çeken bir öğrencinin okuma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir çalışma. Kuramsal Eğitim Bilim, 3(1), 124-134. Erişim adresi: https://keg.aku.edu.tr/arsiv/c3s1/c3s1m8.pdf
• Zutell, J. & Rasinski, T. V. (1991). Training teachers to attend to their student's oral reading fluency. Theory Into Practice, 30(3), 211-217. doi: 10.1080/00405849109543502