Makedonya’daki Türklerin Özgürlük Mücadelesinde Yücel Teşkilatının Yeri ve Önemi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 4, 3884 - 3898, 30.12.2021

Bilal Tunç Meryem Canbay

https://doi.org/10.15869/itobiad.1001064

Öz

Günümüzde dünya genelinde çok sayıda Türk devletleri ve Türk toplulukları bulunmaktadır. Bu kapsamda, Türk topluluklarının yaşadığı yerlerden birisi de Kuzey Makedonya’dır. Bilindiği üzere, uzun yıllar boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altında kalan Makedonya’da ciddi bir Türk varlığı ve kültürü oluşmuştur. Bu nedenle Türk tarihinde Makedonya coğrafyası önemli bir rol oynamaktadır. Ancak Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyetinin bitmesinden sonra burada Türklerin sayısı çok önemli bir oranda azalmıştır. Bilhassa Doğu Makedonya yaşayan Türk vatandaşlarının önemli bir yekûnu, Batı Makedonya coğrafyasında ise hem Türklerin hem Arnavutların önemli bir sayıda olanları Türkiye’ye göç etmiştir.
Makedonya’dan göç etmeyerek burada kalan Türkler ise Milli kimliklerini korumak için ciddi bir biçimde özgürlük mücadeleleri vermişlerdir. Bu özgürlük mücadelelerinin içerisinde çalışma konumuz olan Yücel Teşkilatı önemli bir yeri bulunmaktadır. Osmanlı’dan ayrıldıktan bir süre sonra Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ne bağlanan Makedonya’da Türklerin milli kimliğini asimile etmeye yönelik birtakım uygulamalar olmuştur. Bunun farkına varan Türkler tarafından kurulan Yücel Teşkilatı, Makedonya’da asimilasyona ve komünizme karşı faaliyet sürdüren ilk Türk örgütü olmuştur.
Yücel Teşkilatı’nın kurulmasında, 29 Kasım 1945 tarihinde kurulmuş olan Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin, ülke genelinde yaşayan halklara komünizmi zorla kabul ettirmeye çalışması önemli bir etken olmuştur. Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin bu uygulamasına başta Makedonya’da yaşayan Türkler olmak üzere Müslümanların büyük bir bölümü karşı çıkmıştır. Yani buradaki halk, Türk ve Müslüman kimliğini korumak için ciddi bir mücadele vermek zorunda kalmıştır. Bu bağlamda 1945 yılında kurulan Yücel Teşkilatı, Türk halkının milli kimliğini asimilasyon politikalarına ve komünizme karşı korumak amacıyla faaliyetler yürüten gizli bir cemiyet olarak ortaya çıkmıştır. Makedonya’daki Türk gençleri ve eşrafı tarafından Türklük ve Türkiye aşkı ile kültürel faaliyet göstermek amacı ile kurulmuş olan Yücel Teşkilatı üyeleri, milliyetçi muhafazakâr çizgide Türkleri örgütlemeye çalışmıştır.
“Makedonya’daki Türklerin Özgürlük Mücadelesinde Yücel Teşkilatının Yücel Teşkilatının Yeri ve Önemi” adlı makalenin hazırlanmasındaki temel amaç, Makedonya’daki Türklerinin Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin komünist politikalarına karşı ve haklarını elde etmek amacıyla vermiş olduğu özgürlük mücadelelerinin tanınmasında etkin bir rol oynayan Yücel Teşkilatı hakkında ayrıntılı bilgileri ortaya çıkarmaktır. Bu makale, arşiv belgelerinden, ulusal gazetelerden ve telif eserlerden istifade edilerek oluşturulacaktır. Ayrıca adı geçen çalışma, nitel bir makale bildirisi olup; bu makalede veriler, doküman analizi tekniği kullanılarak elde edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Komünizm, Makedonya, Mücadele, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Yücel Teşkilatı

The Place and importance of the Yücel Organization in the Freedom Struggle of the Turks in Macedonia

Öz

Today, there are many Turkish states and Turkish communities around the world. In this context, one of the places where Turkish communities live is North Macedonia. As it is known, there was a serious Turkish presence and culture in Macedonia, which was under the rule of the Ottoman Empire for many years. For this reason, the geography of Macedonia plays an important role in Turkish history. However, with the end of the rule of the Ottoman Empire, there was a significant decrease in the number of Turks here. Especially the majority of Turks in East Macedonia and a large part of both Turks and Albanians in West Macedonian were immigration to Turkey.
The Turks, who did not immigrate from Macedonia and stayed here, seriously struggled for freedom to protect their national identity. The Yücel Organization, which is our subject of work, has an important place in these freedom struggles. In Macedonia, which was joined to the Socialist Federal Republic of Yugoslavia for a while after leaving the Ottoman Empire, there were some practices to assimilate the national identity of the Turks. The Yücel Organization, which was founded by the Turks who realized this, became the first Turkish organization to continue its activities against assimilation and communism in Macedonia.
The efforts of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia, which was established on November 29, 1945, to impose communism on the peoples living throughout the country, was an important factor in the establishment of the Yücel Organization. A large part of Muslims, especially Turks living in Macedonia, opposed this practice of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia. In other words, the people here had to put up a serious struggle to protect their Turkish and Muslim identity. In this context, the Yücel Organization, founded in 1945, emerged as a secret society carrying out activities to protect the national identity of the Turkish people against assimilation policies and communism. The members of the Yücel Organization, which was established by the Turkish youth and notables in Macedonia with the aim of carrying out cultural activities with the love of Turkishness and Turkey, tried to organize the Turks in a nationalist conservative line.
The main purpose of the communiqué titled "The Place and Importance of the Yücel Organization in the Freedom Struggle of the Turks in Macedonia" is as follows: To reveal detailed information about the Yücel Organization, which played an active role in the recognition of the freedom struggles of the Turks in Macedonia against the communist policies of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia. This paper will be created by making use of archival documents, national newspapers and copyrighted works. In addition, this paper is a qualitative study. In the study, the data will be obtained by using the document analysis technique.

Anahtar Kelimeler

Communism, Macedonia, Struggle, Socialist Federal Republic of Yugoslavia, Yücel Organization

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (CCA)
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No: 3.29.10.
• Fon Kodu:270.0.0.12; 62.179.1.
• Fon Kodu: 30.10.0.0; Yer No: 250.691.9.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No: 9.19.13.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No: 10.23.3.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:11.33.17.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:11.33.10.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:12.45.8.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:12.46.18.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:25.10.12.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:26.13.19.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:26.15.15.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:29.50.3.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:31.61.19.
• Fon Kodu: 30.18.1.2; Yer No:34.16.19.
• Fon Kodu:30.10.0.0; Yer No: 253.705.5.
• Ağanoğlu, H. Y. (2011). Osmanlıdan Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi Göç, İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Ardıcı, M. (1991).Yücelciler 1947 Makedonya’da Müslüman Direnişi: Mehmet Ardıcı’nın Anıları, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Armaoğlu, F. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (Cilt 1-2:1914:1995), (15. Baskı), İstanbul: Alkım Yayınları.
• Cevizci, E. Ş. (2007). 1950 Sonrası Türkiye’ye Makedonya’dan Göç Eden Vranofçalılar Üzerine Sosyo-Kültürel Bir Kimlik İncelemesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çavuşoğlu, Halim. (2007). Yugoslavya-Makedonya,Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri , Bilig Dergisi, 41, ss. 123-124.
• Deliorman, A. (1975)., Yugoslavya’da Müslüman Türk’e Büyük Darbe, İstanbul: Boğaziçi Yayınevi.
• Demir, H. (2017). Yugoslavya Krallığı Siyasal Yaşamında Hırvat Sorunu (1929-1941), Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 6/1, ss.57-77.
• Derman, O. (2017). Makedonya’daki Türkler Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Durmaz, M. (2015). Makedonya Sorunu ve Yunanistan’ın İsim Uzlaşmazlığı, ASSAM Uluslararası Dergisi, 3, ss.59-68.
• Çalışkan, B. (2014). 1953 Göçü Sonrası Yücelcilerin Memleket/Yugoslavya ve Ana Vatan/Türkiye Algıları, İnsan ve Toplum Dergisi, 4/8, ss.137-162.
• Geray, C. (1970). Türkiye’de Göçmen Hareketleri ve Göçmenlerin Yerleştirilmesi, Amme İdaresi Dergisi, 3/4, ss.8-36.
• Gökçen, S. (2016). Atatürk Döneminde Türkiye- Yugoslavya İlişkileri ve Kral Alexander'ın Türkiye Ziyareti, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 42/9, ss.667-682.
• Gürel, Z. (2018). Dil Öğretiminde Sözlüklerin Önemi ve Makedonca-Türkçe, Türkçe-Makedonca Sözlük Çalışmaları, Uluslararası Türk Kültürü ve Dili Sempozyumu 27-29 Eylül 2018 Üsküp/Makedonya, ss.19-34.
• İslam, A. (2011). Balkanlarda Türkçe Basın Hakkında Bir Değerlendirme, Bilig Dergisi, 19, ss.53-68.
• Koca, S. K. (2017). Balkan Türklerinin Yakın Dönem Kahramanları Yücelciler, Akademik Bakış Dergisi, 60, ss.76-90.
• Muhtaroğlu, E. (2019). 1950’Lİ Yıllarda Göç Politikaları ve Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti’nden Türkiye’ye Serbest Göçler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Nur, C. (2020). “Fahri Kaya’nın “Günün Birinde Oraya Uğrarsan” Adlı Hikâyesine Göre II. Dünya Savaşı Sonrasında Doğu Makedonya Türklerinin Türkiye’ye Göç Etme Sebepleri, Balkan Dil ve Edebiyat Dergisi, 2 ss.64-83.
• Oran, B. (2009). Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1918-1980), (15. Baskı), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oran, B. (1993). Balkan Türkleri Üzerine İncelemeler (Bulgaristan, Makedonya, Kosova). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 48/1, ss.121-147.
• Özçelik, M. (2018). Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı: Sırplar ve Hırvatlar Arasındaki Sorunlar ve Krallığın Yıkılışı (1918-1929), Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, ss.19-53.
• Sander, O. (2015). Siyasi Tarih (1789-2014), (10. Baskı), İstanbul: Der Yayınları.
• Sanlı, F. S. (2012). Yücel Hareketi ve Makedonya Türklüğü, Düşünce Dünyasında Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi, 3/18, ss.33-45.
• Saynur Bozkurt, G. (2010). “Tito Sonrası Dönemde Eski Yugoslavya Bölgesindeki Türkler ve Müslümanlar”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 10/2, ss.51-95.
• Sönmez, M. (1993). Üsküp’te Yaşayan Türklerin Sosyal Hayattaki Durumları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şenoğlu, M. (1992). Yücel Teşkilatı Üzerine, Yedi İklim Dergisi, 1/3, ss.92-93.
• Turan, M. (1989), Göç hareketleri ve Yugoslavya Türkleri, Erdem Dergisi, 5/15, ss.925-976.
• Turan, Ö. (1996). Makedonya'da Türk Varlığı ve Kültürü, Bilig Dergisi, 3, ss.21-32.
• Türksoylu, E. (2020). Yugoslavya Türklüğünün Direniş Mücadelesi, Ankara: Astana Yayınları.
• Ural, S. (2016). Tarihi Perspektif Işığında Makedonya'da Türklerin Gündelik Yaşamı, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14/1, ss.383-426.
• Zorbey, T. (2017). 1950’ler Türk Dış Politikasında Göç Meselesi Yugoslavya’dan Türkiye’ye Serbest Göç ve Köprülü/Titoveles İlçesi Örneği, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7/1, ss. 318-335.