Moral Panik (Törel Türkü) Kavramı ve Medya: “İsimsizler, Söz Ve Savaşçı” Dizi Örnekleri

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 357 - 379, 31.03.2022

Gönül Zaimoğlu

https://doi.org/10.15869/itobiad.1027035

Öz

Moral panik toplumun sapkın olarak nitelendirdiği davranışların yaygınlaşması neticesinde bu davranışları sergileyen kişi ve gruplara karşı gösterilen tepkiler olarak nitelendirilebilir. Bir toplumda uzun süreden beri var olan huzursuzlukların zirve yaptığı dönemlerde toplumu saran endişeler de paralel olarak artar ve bu endişeler aynı dönemlerde moral paniğe neden olur. Bunun yanı sıra sokak eylemleri, intiharlar, terör saldırıları gibi olaylar aynı şekilde toplumda endişenin yükselmesine neden olur. Bu endişe arttığında yasama, yürütme ve yargı güçleri toplumda endişeye neden olan durumun ortadan kaldırılması için bir dizi yasal düzenlemelere yapar. Ayrıca medya aracılığıyla da endişeye neden olan durum yeniden ve yeniden sunularak bu yasal düzenlemeler ve ilave tedbirler için zemin oluşturur. Medya bunu aynı dönemlerde haber, tartışma programı, film, dizi vb. içeriklerle moral paniğe neden olan unsurları gündemde tutarak yapar. Çalışmada moral panik kavramının anlaşılması adına dünyadan örnekler verilmiş, bu örnekler neticesinde moral paniğin nasıl egemen güçlerin kullandığı bir araca dönüştüğü vurgulanmıştır.
Çalışmada önce moral panik kuramsal olarak örnekleriyle ele alınmış, daha sonra 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında oluşan atmosferin medya içeriklerine yansıması televizyon dizileri örneği üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında aynı yıl yayına başlayan üç dizinin ilk iki bölümü moral panik kuramı çerçevesinde (İsimsizler, Söz, Savaşçı) söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. İncelenen diziler birbirine yakın tarihlerde yayına başlamış olması dönemin atmosferi ile yakından ilgili olduğu düşünülmektedir. Her üç dizi de televizyonda altın saatler olarak tabir edilen zaman diliminde yayınlanmıştır. İncelenen dizilerde kullanılan söylem ve bu söylem aracılığıyla inşa edilen ideolojinin egemen söylemle örtüşmekte olduğu anlaşılmıştır. Bu durum moral paniğin belli davranış ve eylemlerin dışlanmasında olduğu kadar hangi davranış ve eylemlerin onaylandığını belirlemede de etkili olduğu sonucunu doğurmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Moral Panik, Medya, Televizyon, Dizi, Söylem Analizi

Moral Panic And Media: Examples of İsimsizler, Söz, Savaşçı Series

Öz

Moral panic can be defined as the reactions directed against people and groups who engage in these behaviors as a result of the widespread use of what society considers to be deviant behaviors. When a society's long-standing dissatisfaction reaches a peak, the issues that surround it increase in parallel, causing moral panic at the same time. When this anxiety rises, legislative, executive, and judicial powers work together to create a series of legislative regulation to eliminate the situation that is causing issues in society. The media used this as news, talk shows, movies, TV series, etc. Media does this by keeping the elements that cause moral panic on the agenda with the contents. In the study, examples from the world were given in order to understand the concept of moral panic. In this study, examples from the world were given in order to understand the concept of moral panic, and as a result of these examples, it was emphasized how moral panic turned into a tool used by the dominant powers.
İn this study moral panic was examined with examples, and then the impact of the situation created after the 15 July coup attempt on media content was evaluated to use a television series as an example. İn this study, three series (İsimsizler, Söz, Savaşçı) were analyzed using the method of critical discourse analysis. The fact that the examined serials started broadcasting close to each other is thought to be closely related to the situation of the period. It has been understood that the discourse used in the analyzed series and the ideology constructed through this discourse coinside with the mainstream discourse. This situation leads to the conclusion that moral panic is effective in excluding certain behaviors and actions as well as in determining which behaviors and actions are approved.

Anahtar Kelimeler

Moral Panic, Media, Television, Serial, Discourse Analysis

Kaynakça

• Akşin, S. (2003). 'Küreselleşme ve Türkiye. Atatürkçü Bakış, 2(3), 119-129.
• Başkan, B. (2021). Margaret Thatcher ve Turgut Özal'ın yeni sağında yeni tarz siyasal iletişim. Muhafazakar Düşünce Dergisi, Sağ Siyaset, 60-85.
• Büyükyonca, G. (2019). Türk televizyon dizilerinin geleneksel Türk aile yapısına olan etkisinin popüler kültür bağlamında incelenmesi: bir aile dizisi üzerine analiz. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ben-Yehuda, N. (1986). The sociology of moral panics: Toward a new synthesis. The sociological quarterly, 27(4), 495-513.
• Cohen, S. (2011). Folk devils and moral panics. London: Routledge.
• Çobanoğlu, S. (Senarist) ve Kocatürk V.(Yönetmen), (2017). [1.2. bölüm]. Aslan, H. (Yapımcı). Savaşçı dizisi içinde. Türkiye: Limon Film, Fox TV.
• Demir, T., & Aşan, N. (2014). Hollywood kamerasında İslam'ın ötekileştirilmesi. Electronic Turkish Studies, 9(5), 741-748.
• Doğu, M. B., Birlik, S., Mutlugil, A., Çalap, H. (Senarist). Kaya, O. (Yönetmen). (2017). [1.2. bölüm]. Kayımtu, A., Esenkal, Y., Öğretici, S. (Yapımcı), İsimsizler dizisi içinde, Türkiye: Barakuda Film ve ES Film. Kanal D.
• Göksu, V. & Saygılı, R. (2010). “Amerikan medyasının İslam algısı”, İslamofobi kolektif bir korkunun anatomisi sempozyum tebliğleri, s. 267- 278, Ankamat Matbaacılık, Ankara.
• Hunt, A. (1997). 'Moral panic and moral language in the media. British Journal of Sociology, 629-648.
• İnceoğlu, Y., Çomak, N. A. (2009). Metin Çözümlemeleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• RTÜK, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı, Kamuoyu Araştırmaları: Televizyon İzleme Eğilimleri, (2006, 2009, 2013, 2018). Erişim adresi: https://www.rtuk.gov.tr/rtuk-kamuoyu-arastirmalari-49. Erişim tarihi: 11. 09. 2021
• McRobbie, A., & Thornton, S. L. (1995). Rethinking'moral Panic'for Multi-Mediated Social Worlds. British Journal Of Sociology, Vol. 46, No. 4, 559-574.
• Mutlu, E. (1999), Televizyon ve Toplum, TRT Basım Yayın Müdürlüğü, Ankara
• Özışık, E., Bonomo, H., Uğur, E. (Senarist) ve Akaydın, Y. A. (Yönetmen). (2017). [1.2. bölüm]. Savcı, T., Sağyaşar, B. (Yapımcı), Söz dizisi içinde. Türkiye, TİMS&B, Star TV.
• Rothe, D., & Muzzatti, S. L. (2004). Enemies Everywhere: Terrorism, Moral Panic, And US Civil Society. Critical Criminology, 12(3), 327-350.
• Şeker, M., & Tiryaki, S. (2013). Sigara İle İlgili Kamu Spotlarında Moral Panik Etkisi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (33), 223-241.
• TDK Sözlüğü, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 12. 10. 2021)
• Wangermee, R. (1977). Televızyon Ve Toplum. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 13(1), 489-509.
• Van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve İdeoloji (Çev. Nurcan Ateş). B. Çoban, Z. Özarsan (Ed.) Söylem ve İdeoloji (Mitoloji-Din-İdeoloji) içinde 13–109. (s. 13-109). İstanbul: Su Yayınları.
• Van Dijk, T. A. (2011). Introduction: Discourse Analysis in (Mass) Communication Research. In Discourse and Communication (pp. 1-10). De Gruyter.