Öğretmen Yetiştiriminde Etkili Olan Çatışma Alanları Kapsamında Almanca Öğretmenliği Lisans Programlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 706 - 732, 30.06.2023

Ayhan Yavuz Özdemir

https://doi.org/10.15869/itobiad.1138015

Öz

Bu çalışmada 1998, 2006 ve 2018 yıllarında uygulamaya konulan Almanca öğretmenliği lisans programları ve YÖK’ün 2020 yılında eğitim fakültelerine program oluşturma konusunda yapmış olduğu yetki devri öğretmen yetiştiriminde etkili olan çatışma alanları kapsamında incelenmiştir. Bu sayede söz konusu programlarda yaşanan değişimlerin çatışma alanları kapsamında ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda bahsedilen programlar ve yetki devri kararı ile ilgili ulaşılan kaynaklar doküman incelmesi yöntemi kullanılarak araştırma konusu yapılmıştır. Ulaşılan veriler her bir çatışma alanı çerçevesinde kategorize edilerek ele alınmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgular özetle şunladır: (1) Almanca öğretmenliği lisans programlarının oluşturulması ile ilgili yapılan düzenlemeler giderek filolojik alan bilgisine daha az ağırlık verilmesi, pedagojik alan bilgisine ve pedagoji bilgisine daha fazla önem verilmesi yönündedir. (2) 1998 ve 2006 yıllarındaki programlarda kuramsal derslerin bazılarına uygulama saati eklenmiştir. 2018 yılında bir ders dışında uygulama saatleri kaldırılmış, bu durum derslerin hem kuramsal hem de uygulama odaklı gerçekleştirilmesi gereksinimini ortaya çıkarmıştır. (3) Ulaşılan bir diğer sonuca göre yapılan program değişikliklerinde teknisyen öğretmen anlayışı giderek önemini yitirmiş ve uzman öğretmen yetiştirme anlayışı ön plana konulmuştur. Ancak bazı düzenlemeler Almanca öğretmeni adaylarını ve öğretmenlerini teknisyen öğretmen anlayışını benimsemeye yöneltmektedir. Bu konuyla ilgili olarak farklı kademeler arası geçiş, öğretmenlerin yetiştirilmesi ve atanması gibi süreçlerin birbirine daha iyi şekilde entegre edilmesinin nitelikli Almanca öğretmeni yetiştirimini etkileyen önemli bir nokta olduğu sonucuna varılmıştır. (4) Son yapılan program düzenlemeleri ile standardizasyon ağırlıklı programlar yerine ortak amaçlara yönelik ve çeşitlilik anlayışına ağırlık veren programların oluşturulması yolunun tercih edildiği belirlenmiştir. Almanca öğretmeni adaylarının mesleki becerilerinin belirli standartlara erişmesi ve öğretim sürecini çeşitlendirebilen ve koşullara göre bu süreci öğrenciler için verimli hale getirebilen öğreticiler olarak yetiştirilmesi söz konusu program düzenlemelerinin hedefleri arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Eğitim Programı, Lisans Eğitimi, Almanca Öğretmenliği, Program Geliştirme

Examination of the German Language Teaching Undergraduate Program Within Competing Agendas That Are Effective in Teacher Training

Öz

In this study, the German language teaching undergraduate programs, which were put into practice in 1998, 2006 and 2018, and the transfer of authority made by the CoHE (Councel of Higher Education) to create programs for education faculties in 2020 are discussed within the scope of competing agendas that are effective in teacher training. In this way, it is intended to reveal the changes experienced within the scope of competing agendas in these programs. In this direction, the sources reached regarding these programs and the decision of delegation of authority were made the subject of research by using the document review method. The findings were categorized and discussed within the framework of each competing agenda. In summary, the findings of the research are as follows: (1) With the arrangements, it is seen that less weight is given to philological content knowledge and more importance is given to pedagogical content knowledge and pedagogical knowledge in the creation of German language teaching undergraduate programs. (2) In the programs in 1998 and 2006, practice hours were added to some of the theoretical courses. In 2018, the practice hours were abolished, except for one lesson, and this situation revealed the need for the lessons to be carried out both theoretically and practically. (3) According to another conclusion reached, the understanding of technician teachers gradually lost its importance in the program changes and the understanding of professional teacher training has been put in the foreground. However, some regulations lead prospective German teachers and teachers to adopt the technician teacher approach. (4) With the recent program regulations, it was determined that it has been preferred to create programs aimed at common goals and focusing on the understanding of diversity instead of programs focused on standardization. In addition, it is among the objectives of these program regulations that the professional skills of prospective German teacher reach certain standards and that they are trained as instructors who can diversify the teaching process and make this process productive for students according to the conditions.

Anahtar Kelimeler

Teacher, Educational Program, Undergraduate Education, German Language Teaching, Program Creation

Kaynakça

• Akdoğan, F. (2004). Das neue Ausbildungsprogramm für Deutschlehrer an türkischen Universitäten-kompatibel und zukunftsträchtig?. Info DaF, 31 (4), 475-482. DOI: 10.1515/infodaf-2004-0409.
• Aziz, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri (7. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Balaban Salı, J. (2018). Verilerin Toplanması. A. Şimşek (Ed.), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (s.134-161). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Bardak, Ç. (2015). Öğretmen Eğitim Programının Uygulama Boyutuna Yönelik Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Büyükgöze Kavas, A. ve Bugay, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Hizmet Öncesi Eğitimlerinde Gördükleri Eksiklikler ve Çözüm Önerileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 13-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11118/132968 (Erişim Tarihi: 25.01.2022).
• Çetintaş, B. ve Genç, A. (2005). Almanca Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Derslerine İlişkin Görüş ve Deneyimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 75-84. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/shw_artcl-767.html (Erişim Tarihi: 21.01.2022).
• https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/egitim-fak%C3%BCltelerine-yetki-devri.aspx. (Erişim Tarihi: 28.01.2022).
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (23. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, M. (2016). Öğretmen Yetiştirme Standartları Konusunda Bir Sistematik Literatür İnceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Koşar, D., Er, E., Koşar, S. ve Kılınç, A., Ç. (2018). Öğretmen Atamalarında Sözlü Sınav Uygulamasının Değerlendirilmesi: Atanan ve Atanamayan Öğretmen Adaylarının Görüşlerine Dayalı Nitel Bir Analiz. Milli Eğitim Dergisi, 47 (218), 135-161. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/39856/471544 (Erişim Tarihi: 28.01.2022).
• MEB (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf (Erişim Tarihi: 03.02.2022).
• Orhan, A. (2020). Anadolu Lisesi ve Fen Lisesi’nde Öğretmenlik Uygulaması Dersine İlişkin Almanca Öğretmen Adaylarının ve Lise Öğrencilerinin Deneyimleri. Turkish Studies - Education, 15(4), 2785-2800. DOI:10.47423/TurkishStudies.44870.
• Özcan, M. (2011). Bilgi Çağında Öğretmen Eğitimi, Nitelikleri ve Gücü-Bir Reform Önerisi. Ankara: TED İktisadi İşletmesi.
• Özdemir, A. Y. (2021a). Almanca Öğretmenliği Lisans Programı İle İlgili Güncel Gelişmeler. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 9 (3), 21-42. DOI: 10.29228/ijlet.52202.
• Özdemir, A. Y. (2021b). 2018 Yılında Uygulamaya Konulan Almanca Öğretmenliği Lisans Programının Değerlendirilmesi. G. Gürçay (Ed.), Karadeniz 6. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı İçinde (s.98-112). UBAK.
• Polat, T. (1995). Günümüz Koşullarında Almanca Öğretiminin İşlevi ve Aday Öğreticilerin Yetiştirimi. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, 9, 199-206. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuaded/issue/1039/11711 (Erişim Tarihi: 21.01.2022).
• Polat, T. (2006). Değişimler ve Yenileşmeler Bağlamında Çok Öğeli Bir Süreç Olarak Yabancı Dil Eğitimi. M. Karakuş ve M. Oraliş (Ed.), Bellek, Mekan, İmge Prof. Dr. Nilüfer Kuruyazıcı’ya Armağan İçinde (s.446-455). İstanbul: Multilingual.
• Polat, T. ve Tapan, N. (2013). Almanca Öğretmeni Yetiştirme Süreci Üzerine Düşünceler. In: S. Uysal Ünalan, N. Tanış Polat & M. T. Öncü (Hrsg.),Von Generation zu Generation: Germanistik-Festschrift für Kasım Eğit zum 65. Geburtstag (S.255-260). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Saraç, Y. (2018). Sunuş. Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları İçinde. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf (Erişim Tarih: 28.01.2022).
• Sayın, Ş. (1990). Çağdaş Eğitimde Amaç ve Yöntem. J. Baysal, N. İpşiroğlu, Z. İpşiroğlu ve Ş. Özil (Yazı Kurulu). Yaratıcı Toplum Yolunda Çağdaş Eğitim İçinde (s.25-36). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Sayınsoy Özünal, B. (2009). Länderbericht Türkei. In: M. Çakır, C. Merten, B. Sayınsoy Özünal, T. Polat & N. Tapan (Hrsg.), Tagungsdokumentation zum Symposium Perspektiven zur Neustrukturierung der Studiengänge Deutsch als Fremdsprache in Südosteuropa (S.125-136). Istanbul: Eşit Ofset.
• Serindağ, E., Aksöz, A. S. ve Balcı, T. (2006). 1998-1999 Eğitim Öğretim Yılında Uygulamaya Konulan Öğretmen Yetiştirme Lisans Programlarının Değerlendirilmesi: Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Almanca Öğretmenliği Örneği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 1-13.
• Şendağ, S. ve Gedik, N. (2015). Yükseköğretim Dönüşümünün Eşiğinde Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Sorunları: Bir Model Önerisi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(1), 72-91. DOI: 10.17943/etku.35232.
• Tapan, N. (2001). Eğitimde Yeniden Yapılanma Çerçevesinde Almanca Öğretmenlerinin Yetiştirim Sürecine Eleştirel Bir Bakış. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, 13, 41-56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuaded/issue/1045/11811 (Erişim Tarihi: 21.01.2022).
• Tapan, N., Polat, T. & Schmidt, H. W. (Hrsg.) (2000). Berufsbezogene Deutschlehrerausbildung-Dokumentation zum Workshop am 26./27. Mai 2000 in Istanbul. Istanbul: Publikationen des Türkischen Deutschlehrerverbandes.
• Tezgiden Cakcak, Y. (2016). Öğretmen Eğitiminin Temel Sorunsalı: Nasıl Bir Öğretmen Yetiştirmeyi hedefliyoruz? Eleştirel Pedagoji, 8(43), 60-68. http://www.elestirelpedagoji.com/FileUpload/ks7397/File/elestirel_pedagoji_sayi_43.pdf (Erişim Tarihi: 25.01.2022).
• Uslu, Z. (2008). Deutschlehrerausbildung in der Türkei: Neustrukturierung und Curriculumrevision. Info Daf, 35 (4), 401-411. DOI:10.1515/infodaf-2008-0404
• Yalçın, C. (2020). Almanca Öğretmen Adaylarının 2018-2019 Öğretim Yılı Lisans Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği. Turkish Studies - Education, 15(1), 375-384. DOI:10.29228/TurkishStudies.41423.
• Yıldırım, A. (2011). Öğretmen Eğitiminde Çatışma Alanları ve Yeniden Yapılanma. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1 (1), 1-17. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936084.pdf (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• Yıldırım, A. (2013). Türkiye’de Öğretmen Eğitimi Araştırmaları: Yönelimler, Sorunlar ve Öncelikli Alanlar. Eğitim ve Bilim, 38 (169), 175-191. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1935/506 (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari-mart-1998.pdf (Erişim Tarih: 28.01.2022).
• YÖK (2007). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari.pdf (Erişim Tarih: 28.01.2022).
• YÖK (2018a). Almanca Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Almanca_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf (Erişim Tarih: 28.01.2022).
• YÖK (2018b). Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf (Erişim Tarih: 28.01.2022).
• Yücel, M. S. (2018). Ansichten von Lehramtskandidaten und Lehrkräften der Deutschlehrerausbildung im Hinblick auf das Schulpraktikum am Beispiel der Universität Trakya. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 6 (2), 169-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/diyalog/issue/42128/507236 (Erişim Tarihi: 25.01.2022).
• Yücel-Toy, B. (2015).Türkiye’deki Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Araştırmalarının Tematik Analizi ve Öğretmen Eğitimi Politikalarının Yansımaları. Eğitim ve Bilim, 40(178), 23-60. DOI: 10.15390/EB.2015.4012.