Two Key Parameters of Absolute Zuhd in the Sufi Tradition: Ma’rifa and Rida

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 4, 824 - 839, 05.11.2014

Mehmet Şeker

https://doi.org/10.15869/itobiad.06783

Cited By: 1

Öz

Zuhd, one of the key concepts of the Sufi lexicon, is grounded in a conceptual framework that can be broadly summarized as "the human being's seeking or not seeking a thing, at heart." A zuhd which is, in and of itself, absolute and perfected, is directing the desire (raghba) and attachment towards the world in the heart to Allah and to enable the heart to seek Him above everything else. This can also be described as "the state of the servant's preferring Allah to everything else." A heart which has attained ma'rifa, or intimate knowledge of Allah, is pleased and contented with His every judgement and will pertaining to their person. The greatest rank of contentment (rida) is the human being's attaining the spiritual state expressed as "neither being pleased by worldly gain nor grieved by worldly loss." This approach closely corresponds to absolute zuhd.  

Anahtar Kelimeler

Zuhd, Raghba, Ma'rifa, Knowledge Of Allah, Rida

Tasavvuf Geleneğinde Kâmil Zühdün İki Temel Parametresi: Mârifet ve Rıza

Öz

Tasavvuf terminolojisinin önemli kavramlarından birisi olan zühd “insanın kalben bir şeye rağbet etmesi veya etmemesi” şeklinde özetleyebileceğimiz bir anlam çerçevesine oturmaktadır. Onunla alakalı yapılan hemen her yorum ve tanımda bunu görmek mümkündür. Kendi içinde farklı mertebeleri olan zühdün kâmil olanı ise, kalbdeki, dünyaya dönük olan rağbet ve sevgiyi, bütünüyle Allah’a yönlendirmek, bir başka deyişle kalbi en çok O’na rağbet ettirmektir. Buna “kulun kalben Allah’ı başka her şeye tercih etmesi” demek de mümkündür. “Allah bilgisi” manasına gelen “mârifet” ile buna ulaşan gönül, O’nun kendisi hakkındaki bütün takdir ve dilemesinden de hoşnut ve razıdır. Rızanın en üst mertebesi de insanın “dünyaya ait işlerden kazandığına sevinmemesi, kaybettiğine de üzülmemesi” şeklinde ifade edilen ruh halidir ki bu yaklaşım aynı zamanda kâmil zühd ile birebir örtüşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din; Tasavvuf; Zühd, Rıza

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed, Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbas ‘amme’ş-tehera mine’l-ehâdîsi ‘ala elsineti’n-nas, I-II, Beyrut: Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, 1932.
• Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-Müsned, I-VI, Kahire: Dârü'l-Hadis, 1416/1995.
• Asım Efendi, Kamus Tercemesi, I-IV, Matbaatu’l- Osmaniye, İstanbul: Matbaatu’l- Osmaniye, ts.
• Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyn, Kitabu’z-Zühdi’l-Kebir, Beyrut: Dârü'l-Cinan, 1987.
• Bolat, Ali, Muhasibi'ye Göre Mârifetin Unsurları, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 2000, cilt: II, sayı: 4, s. 127-154.
• Buhârî, Ebu Abdilllah Muhammed b. İsmail, el-Edebü’l-Müfred, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1990.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Ali b. Muhammed, Kitâbu’t-tâ’rifât, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1983.
• Cevziyye, İbn Kayyim, Ebu Abdillah Şemseddin Muhammed, Medâricü’s-Sâlikîn beyne menâzili iyyâke neste’în, Beyrut: Dâru’l Kütübi’l-Ilmiyye, 2004.
• Çift, Salih, Sûfîlere Göre Bir Bilgi Kaynağı Olarak Mârifet, XVII. Kelam Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantısı & Gnostik ve Okültizm Sempozyumu, 2012, sayı: 1, s. 217-232.
• Ebu Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-İsfehânî, Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l asfiyâ, I-X, Kahire: Matbaatü's-Saade, 1974,
• Firuzâbâdî, Muhammed b. Yakub, el-Kamusu’l- Muhît, Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1986.
• Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Din, I-V, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1426/2005.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, I-XV, Beyrut: Daru’s-sadr, 1994.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd, Sünenü İbn Mâce, I-II, Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Dergah Yay., 1985.
• Kelâbâzî, Muhammed, et-Taarruf li-mezhebi ehli’t-tasavvuf, Kâhire: Mektebeü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye, 1980.
• Kuşeyrî, Ebu’l Kâsım Abdülkerîm b. Hevâzin, er-Risâletü’l-kuşeyriyye fî ‘ilmi’tasavvuf, tahk. Muhammed Inâye, Muhammed el-İskenderânî, Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1410/1990.
• Mekkî, Muhammed b. Ali, Ebu Talib, Kûtu’l-kulûb, I-II, Kâhire: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1310.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmi’u’s-sahîh, I-V, Beyrut: Dârü İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Nesâî, Abdurrahman b. Şu’ayb, Sünenü’n-Nesâî, I-VIII, Haleb: Mektebetü’l-matbûati’l-İslamiyye, 1406/1996.
• Râgıb, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed el-İsfehânî, el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Seyyid Kilani. Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebi, 1961.
• Rûmî, Mevlânâ Celâleddin Muhammed b. Muhammed, Mesnevî, I-VI, çev. Velede İzbudak, haz. Abdülbaki Gölpınarlı, MEB, Ankara, 1998.
• Serrâc, Ebu Nasr Abdullah b. Ali, el-Lüma’, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001/1421.
• Sülemî, Ebu Abdirrahman Muhammed b. El-Hüseyn, Tabakâtu’s-Sûfiyye, Haleb: Dâru’l-Kitabi’n-Nefis, 1986.
• Şa’rânî, Abdülvehhâb b. Ahmed, et-Tabakâtü’l-kübrâ, I-II, Kâhire, 1374/1954.
• Özköse, Kadir, Zühd ve Sûfîlerin Zühde Yükledikleri Anlam, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/1, Sivas, 2002.
• Tatlı Alican, Zühd Açısından Dünya ve Nimetleri, İstanbul: Erkam Yay., 2005.
• Tirmizî, Ebu Îsa Muhammed b. Îsâ, el-Câmi’u’s-sahîh, I-V, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Tütün, Sevgi, Kur’an’da Rıza Kavramının Kullanıldığı Yerler, DEÜİFD, XXXIV/2011, ss. 149-174.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yay., 199l.
• Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs, I-XVIII, thk.: Ali Şeyri, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.