Comparative Analysis of Women's Work in Confederations of Labour and Public Servants in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 92 - 118, 28.03.2025

Neşe Yıldız

https://doi.org/10.15869/itobiad.1569567

Öz

This study analyzes the mechanisms and policies developed by unions, one of the leading actors of working life, regarding women's issues and problems at the level of the confederations, which are the highest union structures. Women's issues and problems are among the topics that the union movement has focused on in recent years. Women constitute approximately 25% of union organizations in trade labour unions and 45% in public servant unions. In this respect, the scope and extent to which labour and public servant confederations in Turkey address this issue constitutes the fundamental question of this study. The confederations examined in the study were determined according to their status of having the most members. This study examines the statutes and general assembly decisions of labour and public servant confederations from a comprehensive perspective, addresses the level of representation that confederations give to women in their management bodies, and questions the effectiveness of the women's units they have established within their bodies. The study also compares the concepts, discourses, and slogans used in discussing the subject of women among confederations. The design of this study, which is qualitative research, was created by document review, and within this scope, the publications and statements of the confederations were used. In addition, in cases where there was difficulty in accessing the data of the confederations, the confederations were contacted, access to current data was provided, and the reliability of the data used was confirmed. The obtained data was subjected to content analysis. The study claims that the interest of the confederations in women's issues is increasing, that they put forward policies, concepts, discourses and slogans on the subject of women according to their ideological stances, and that the presence of women in management mechanisms alone will not be sufficient to solve women's problems. Instead, it argues that women will significantly affect both the solution of women's problems and all issues concerning the unions by taking responsibility in line with values and women's creation, strengthening their ability to represent and develop their competencies within the union life.

Anahtar Kelimeler

Creation, Values, Trade Unions Confederation, Public Servant Union Confederation, Women, Women

Türkiye’deki İşçi ve Kamu Görevlileri Konfederasyonlarının Kadın Çalışmalarının Kıyaslamalı Analizi

Öz

Bu çalışma, çalışma hayatının temel aktörlerinden biri olan sendikaların, kadın konusu ve sorunlarına yönelik geliştirdiği mekanizmaları ve politikaları en üst sendikal yapı olan konfederasyonlar düzeyinde analiz etmektedir. Kadın konusu ve sorunları, sendikal hareketin son yıllarda üzerine odaklandığı konular arasında yer almaktadır. Kadınlar, işçi sendikalarında sendikal örgütlenmenin yaklaşık olarak % 25’ini, kamu görevlileri sendikalarında ise örgütlenmenin yaklaşık % 45’ini oluşturmaktadır. Bu yönüyle Türkiye’deki işçi ve kamu görevlileri konfederasyonlarının bu konuyu hangi kapsamda ve ne ölçüde ele aldığı bu çalışmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. Çalışmada incelenen konfederasyonlar en çok üyeye sahip olma durumlarına göre belirlenmiştir. Bu çalışma, kapsamlı bir bakış açısıyla işçi ve kamu görevlileri konfederasyonlarının tüzük ve genel kurul kararlarını incelenmekte, konfederasyonların yönetim organlarında kadınlara yer verdikleri temsil düzeyini ele almakta ve bünyelerinde oluşturdukları kadın birimlerinin etkinliğini sorgulamaktadır. Çalışma, aynı zamanda, kadın konusunda kullanılan kavram, söylem ve sloganları konfederasyonlar arasında kıyaslamaktadır. Nitel bir araştırmadan oluşan bu çalışmanın desenini doküman incelemesi oluşturmuş, bu kapsamda konfederasyonların yayınlarından ve açıklamalarından yararlanılmıştır. Ayrıca, konfederasyonların verilerine erişimde güçlük yaşandığı durumlarda bizzat konfederasyonlar ile irtibat kurulup, güncel verilere erişim sağlanmış, kullanılan verilerin güvenilirliği teyit edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Çalışma, konfederasyonların, kadın sorunlarına yönelik ilgisinin artmakta olduğunu, ideolojik duruşlarına göre kadın konusunda politikalar, kavramlar, söylemler ve sloganlar ortaya koyduklarını, sadece yönetim mekanizmalarındaki kadın varlığının kadın sorunlarını çözmeye yeterli olmayacağını iddia etmektedir. Bunun yerine, sendikal hayat içerisinde, kadınların değerler ve kadın fıtratı ekseninde sorumluluk alarak, temsil kabiliyetini güçlendirerek ve yetkinliklerini geliştirerek hem kadın sorunlarının çözümüne hem de sendikaları ilgilendiren bütün konuların tamamına önemli ölçüde etki edeceğini savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fıtrat, Değerler, İşçi Konfederasyonu, Kamu Görevlisi Konfederasyonu, Konfederasyonlarda Kadın Temsili, Kadın Çalışmaları

Kaynakça

• Adaçay, F. R. (2019). Sendikalarda Kadınların Eksik Temsilinin Bir Nedeni Olarak Toplumsal Cinsiyet. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 72-91.
• BİRLEŞİK KAMU İŞ (2020, 3 Mart). 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü İçin Mücadeleyi Büyütelim! Erişim Adresi: https://www.birlesikkamuis.org.tr/blog/detay/8-mart-dunya-emekci-kadinlar-gunu-icin-mucadeleyi- buyutelim-_1365
• BİRLEŞİK KAMU İŞ (2016, 10 Mayıs). Neden Kadın Komitesi? Erişim Adresi: https://www.birlesikkamuis.org.tr/blog/detay/neden-kadin-komitesi-
• Britwum A., Douglas K., ve Ledwith S. (2012), Women, Gender and Power in Trade Unions Sarah Mosoetsa and Michelle Williams (Ed.) Labour in The Global South Challenges and Alternatıves for Workers içinde, (s. 41-64), International Labour Office, Geneva
• Broadbent, K. (2005). ‘For women, by women’: women-only unions in Japan. Japan Forum, 17(2), 213–230. https://doi.org/10.1080/09555800500118164
• Çalışma Genel Müdürlüğü (2024, Eylül 2024) Çalışma Hayatı İstatistikleri Aylık E-Bülteni, Çalışma İstatistikleri Daire Başkanlığı, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/95885/calisma-hayati-istatistikleri-aylik-e-bulten-eylul-2024.pdf
• ÇSGB (2021). Birleşik Kamu İş Konfederasyon Tüzüğü, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/2766/birlesikkamuis.pdf
• ÇSGB (2023a). Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu Tüzüğü, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/91407/hakistuzuk.pdf
• ÇSGB (2023b). Memur Sendikaları Konfederasyonu Tüzüğü, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/2772/memur-sen.pdf
• ÇSGB (2023c). Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu Tüzüğü, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/2774/turkiye-kamu-sen.pdf
• ÇSGB (2024a). 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2024 Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ, Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/07/20240724-2.pdf
• ÇSGB (2024b). DİSK, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Tüzüğü Konfederasyonu Tüzüğü, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/94185/233-disk.pdf
• ÇSGB (2024c). Kamu Emekçileri Konfederasyonu Tüzüğü, Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/media/2771/kesk.pdf
• DİSK (2020, 5 Temmuz) DİSK Kadın Komisyonu: ‘‘İstanbul Sözleşmesi Yaşatır’’, Erişim Adresi: https://disk.org.tr/2020/07/disk-kadin-komisyonu-istanbul-sozlesmesi-yasatir/
• DİSK (2024, 26 Şubat) DİSK 17. Genel Kurulu Sonuç Bildirgesi ve Kararları, Erişim Adresi: https://disk.org.tr/2024/02/genel-kurul-sonuc-bildirgesi/
• DİSK/Genel İş (2018), Türkiye’de Kadınlar ve Kadın Emeği Raporu, Mart 2018, Araştırma Dairesi
• Güçlü, İ., (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Teknik-Yaklaşım, Uygulama, 2. Baskı, Ankara, Nika Yayınevi
• HAK-İŞ (2017). Cinsiyet Eşitliği: Fıtratta Farklılık Haklarda Eşitlik, HAK-İŞ Konfederasyonu Yayın No: 61, Ankara
• HAK-İŞ (2023). HAK-İŞ Konfederasyonu 15. Olağan Genel Kurul Kararları
• Keleş, D. (2018). Türkiye’de Sendika Kadın İlişkisi: Sendikacı Kadınların Bakış Açılarına İlişkin Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 4(59), 2047-2082.
• KESK (2023a, 26 Temmuz). Kadınların Temsil Edildiği Gerçek Bir Toplu Sözleşme Masasında Israr Ediyoruz, Erişim Adresi: https://kesk.org.tr/2023/07/26/kadinlarin-temsil-edildigi-gercek-bir-toplu-sozlesme- masasinda-israr-ediyoruz/
• KESK (2023b, 25 Nisan). Emeğimiz ve Sözümüzle 1 Mayıs’ta Alanlarda, 14 Mayıs’ta Sandıktayız, Erişim Adresi: https://kesk.org.tr/2023/04/25/emegimiz-ve-sozumuzle-1-mayista-alanlarda-14-mayista-sadiktayiz/
• KESK (2023c, 16 Kasım). 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve Dayanışma Günü Takvimini Açıkladık, Erişim Adresi: https://kesk.org.tr/2023/11/16/5-kasim-kadina-yonelik-siddete-karsi- uluslararasi-mucadele-ve-dayanisma-gunu-takvimini-acikladik/
• KESK (2024, 29 Şubat). Emeğimiz, Bedenimiz, Kimliğimiz Bizim; Mücadelede Kararlı, Özgürlükte Israrcıyız, Erişim Adresi: https://kesk.org.tr/2024/02/29/emegimiz-bedenimiz-kimligimiz-bizim-mucadelede-kararli- ozgurlukte-israrciyiz/
• Kirton, G., Healy, G. (2013). Gender, Union Democracy and Leadership, Gill Kirton, Geraldine Healy (Ed..), Gender and Leadership in Unions içinde (47-72), New York: Routledge
• Ledwith, S. (2012). Gender politics in trade unions. The representation of women between exclusion and inclusion. Transfer: European Review of Labour and Research, 18(2), 185-199. https://doi.org/10.1177/1024258912439145
• MEMUR SEN (2017, 7 Mart). Memur-Sen Kadınlar Komisyonu'ndan 8 Mart Açıklaması, Erişim Adresi: https://www.memursen.org.tr/memur-sen-kadin-komisyonundan-8-mart-aciklamasi
• MEMUR-SEN (2020, 28 Ağustos). Memur-Sen Kadınlar Komisyonu’ndan İstanbul Sözleşmesi Raporu, Erişim Adresi: https://www.memursen.org.tr/memur-sen-kadinlar-komisyonundan-istanbul-sozlesmesi-raporu
• MEMUR SEN (2024, 8 Mart). Asrın Felaketi Gölgesinde 8 Mart, Erişim Adresi: https://www.memursen.org.tr/asrin-felaketi-golgesinde-8-mart
• Muşmal H., Gürbüz İ. (2018), Doküman İncelemeleri, Şebnem Aslan (Ed.) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri içinde (217-244), Eğitim Kitabevi
• Resmî Gazete, 5 Temmuz 2024, 32593
• Sarıtaş A. (2023), Sendikal Harekette HAK-İş ve Kadın, Hak-İş Konfederasyonu, Yayın No: 95 ISBN: 978-975- 7820-60-4
• TİHEK (2022, 28 Aralık). C190 Bağlamında Kamu Görevlilerine Yönelik Şiddet ve Tacizle Mücadele Çalıştayı, Erişim Adresi: https://www.tihek.gov.tr/c190-baglaminda-kamu-gorevlilerine-yonelik-siddet-ve-tacizle- mucadele-calistayina-katilim-saglandi
• Topgül, S. (2016). Sendika İçi Kadın Örgütlenmeleri Türk-İş ve Hak-İş için Bir Değerlendirme. International Journal of Human Sciences, 13(1), 2349-2367. doi:10.14687/ijhs.v13i1.3703
• Toksöz G.ve Erdoğdu S. (1998). Sendikacı Kadın Kimliği, Ankara, İmge Kitabevi
• TÜİK (2024). İşgücü İstatistikleri, Temmuz 2024 Yayım Tarihi :10 Eylül 2024, Sayı: 53513
• TÜRK-İŞ (2015, 7 Mart). 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Bildirisi, Erişim Adresi: 1 Ağustos 2024, https://www.turkis.org.tr/8-mart-2015-dunya-kadinlar-gunu-bildirisi-2/
• TÜRK-İŞ (2019, 7 Mart). 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, TÜRK-İŞ Yönetim Kurulu Mesajı, Erişim Adresi: https://www.turkis.org.tr/8-mart-dunya-kadinlar-gunu-4/
• TÜRK-İŞ (2024, 8 Mart) 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, TÜRK-İŞ Yönetim Kurulu Mesajı, Erişim Adresi: https://www.turkis.org.tr/8-mart-dunya-kadinlar-gunu-6/
• TÜRKİYE-KAMU SEN (2022a, 16 Şubat). Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonunda Taleplerimizi Anlattık, Erişim Adresi: https://www.kamusen.org.tr/genel-haberler/kadin-erkek-firsat-esitligi-komisyonunda-taleplerimizi- anlattik/4797/
• TÜRKİYE KAMU SEN (2022b, 10 Ağustos). Kadın Komisyonumuz, ILO’nun Şiddet ve Tacizin Önlenmesi Sözleşmesi Eğitim Çalışmasını Gerçekleştirdi, Erişim Adresi: https://www.kamusen.org.tr/genel-haberler/kadin- komisyonumuz--ilonun-siddet-ve-tacizin-onlenmesi-sozlesmesi-egitim-calismasini-gerceklestirdi/4897/
• Ünlütürk Ulutaş, Ç., Pala, H. Z (2012). Sendikalarda Kadın Sesi: Türkiye’de Sendikalar ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu IV Bildiriler (s. 293-310), Petrol-İş Yayınları, İstanbul, 2012.
• Urhan, B. (2014). Sendikasız Kadınlar Kadınsız Sendikalar. İstanbul: KADAV Yayınları.
• Urhan, B. (2017). Sendika İçi Demokrasi ve Sendika İçi Kadın Örgütlenmesi. Journal of Social Policy Conferences (69), 29-58.
• Yalçın A. (2022), Takdim, Altınok H., Eser Z.Z (Yazarlar), Kadın Kamu Görevlilerinin Sorunları Araştırması, Tespitler ve Öneriler içinde, Araştırma Raporu, Memur-Sen Kadınlar Komisyonu
• Yirmibeşoğlu, G. (2008). Turkish Women in Trade Union Leadership. Ekonomik Yaklaşım, 19(69), 67-88.