Reflections on Medieval Hunting Ornamentation of a Candlestick from the Copenhagen David Collection

Year 2022, Issue: 18, 59 - 86, 29.07.2022

Gülsen Baş , Ayşegül Bekmez

Abstract

A metal candlestick registered with the inventory number 2/1963 in the Copenhagen David Collection attracts attention with its figurative decoration program. This candlestick, which has close similarities in medieval Islamic art and is referenced from time to time especially in foreign literature in terms of its decorations, has not been the subject of a detailed scientific study in terms of the details it offers regarding the period. All outer surfaces of the concave bronze candelabra, except the bottom, feature a visually rich decoration program with engraving and silver inlay technique. The aim of this study is to make some evaluations about the hunting culture and artistic reflections, which turned into a symbol of power in the political and social structure of the period, based on the depictions of hunting, which is thought to belong to the Seljuk era. In this study, it was revealed how the hunting culture was reflected in art around the Seljuk palace, especially the candlestick in the David Collection. In this respect, the research focused on hunting and its reflection in visual expression in the medieval Turkish-Islamic period.

Keywords

Metalworking art, hunting culture, candlestick, Seljuk period, figurative ornament, Copenhagen David Collection

Kopenhag David Koleksiyonu’ndan Bir Şamdanın Orta Çağ Av Kültürüne Ilişkin Bezeme Programı Üzerine Düşünceler

Abstract

Kopenhag David Koleksiyonu’nda 2/1963 envanter numarası ile kayıtlı maden bir şamdan, figürlü bezeme programı ile dikkat çekmektedir. Orta Çağ Türk-İslam sanatında yakın benzerleri bulunan ve özellikle yabancı literatürde bezemeleri bakımından zaman zaman referans verilen bu şamdan, dönemin av kültürüne ilişkin sunduğu detaylar bakımından ayrıntılı olarak bilimsel bir çalışmaya konu edilmemiştir. Kesik konik gövdeli, tunç şamdanın dip haricindeki bütün dış yüzeylerinde kazıma ve gümüş kakma tekniğiyle görsel açıdan zengin bir bezeme programı yer almaktadır. Bu bezemeler av ve sonrasında tertip edilen eğlence törenlerini konu edinmektedir. Bu çalışmanın amacı, Selçuklu çağına ait olduğu düşünülen bu şamdanın avı konu alan tasvirlerinden hareketle, dönemin siyasi ve toplumsal yapısında iktidar ve güç sembolüne dönüşen av kültürü ve sanatsal yansımalarına dair bazı değerlendirmeler yapmaktır. Bu yönüyle araştırma, Orta Çağ Türk İslam döneminde av ve av törenlerinin görsel anlatımdaki yansımalarına yoğunlaşmaktadır. Böylece Selçuklu çağı saray çevresinde avın önemi ve bu durumun sanata nasıl yansıdığı Kopenhag David Koleksiyonu’ndaki şamdan özelinde ele alınarak değerlendirilmiştir.

Keywords

Maden sanatı, av kültürü, şamdan, Selçuklu çağı, figürlü bezeme, Kopenhag David koleksiyonu

References

• Adey, Elizabeth June. “Study of The Iconography of The Lion In Islamic Art”. Doktora Tezi. Edinburg Üniversitesi, 1993.
• Allan, James. “From Tabriz to Siirt- Relocation of a 13th Century Metalworking School”, Iran 16 (1978): 182-183.
• Arslan Sayın, Şenay. Türk Mimari Süsleme Sanatında İkonografik Figürler. İstanbul: Gece Kitaplığı, 2017.
• Atasoy, Nurhan. “Selçuklu Kıyafetleri Üzerine Bir Deneme.” Sanat Tarihi Yıllığı 4 (1971): 111-151.
• Atıl, Esin, William Thomas Chase ve Jeff Paul. Islamic Metalwork in The Freer Gallery of Art.
• Washington D.C.: FSG Publications, 1985.
• Aziz B. Erdeşir-i Esterabadi. Bezm u Rezm. Çev. Mürsel Öztürk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
• Bear, Eva. “A Group of Seljuq Figural Bas Reliefs”, Oriens 20 (1967): 107-124.
• Bilge, Rifat. “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Bâznâmeler.” Türkiyat Mecmuası 8 (1945): 169-182. Bozer, Rüstem ve Muharrem Çeken. Anadolu Selçuklu Çağı Mirası Müze Eserleri. Konya: Selçuklu Belediyesi, 2016.
• Comareti, Matteo. “The State of Research on Sasanian Painting.” e Sasanica 13 (2011): 1-50. Erişim 12 Mart 2021. //www.humanities.uci.edu/sasanika/pdf/e-sasanika13.pdf.
• Çağman, Filiz ve Zeren Tanındı. Topkapı Sarayı Müzesi İslam Minyatürleri. İstanbul: Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları, 1979.
• Çaparlar, Ahmet. “Türklerde Av ve Avcılık Kültürü Üzerine Bibliyografik Bir Deneme.” Piri-i Fani Yakup Çoruh Armağanı Av Sanatında 60 Yıl. Ed. Haydar Çoruh. Hatay: Pozitif Maatbası, 2014, 308-320.
• Çaycı, Ahmet. Selçuklularda Egemenlik Sembolleri. İstanbul: İz Yayıncılık, 2008.
• Çoruhlu, Yaşar. “Türk Sanatında Av Sembolizmi.” Arkeoloji ve Sanat 19 (76) (1997): l3-25. Çoruhlu, Yaşar. Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2002.
• Erginsoy, Ülker. İslam Maden Sanatının Gelişmesi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1978.
• Erginsoy, Ülker. “Metal Sanatı.” Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları. Ed. Gönül Öney, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1992, 193-228.
• Ergüzel, M. Mehdi. “Baznamelerde Kuş Adları.” Av ve Avcılık Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Hilal Oytun Altun. İstanbul: Kitabevi, 2008, 237-250.
• Esin, Emel. “Türk Sanatında At.” Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık. Ed. Emine Gürsoy Naskali.
• İstanbul: Türkiye Jokey Kulübü, 1995, 54-90.
• Esin, Emel. Orta Asya’dan Osmanlı’ya Türk Sanatında İkonografik Motifler. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2004.
• Hacıgökmen, Mehmet Ali. “Selçuklularda Av Merasimleri ve Emir-i Şikârlar.” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırması Dergisi 43 (2018): 325-339.
• Hanaway Jr. William, L. “The Concept of The Hunt in Persian Literature.” Boston Museum Bulletin Persian Carpet Symposium 69 (355/356) (1971): 21-69.
• Hassanein İbrahim. “Memluklu Maden Sanatında Selçuklu Etkileri”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2015.
• Hillenbrand, Robert. “What Hapened to The Sasanian Hunt in Islamic Art?” The Rise Of Islam (The İdea Of İran 4). Ed. Vesta Sarkhosh Curtis ve Sarah Stewart. New York: L.B. Tauris, 2009, 84-101.
• Iamanidze, Nina. “The Dragon-Slayer Horseman from Its Origins to the Seljuks: Missing Georgian Archaeological Evidence.” Der Doppeladler Byzanzunddie Seldschuken in Anatolienvomspäten
• 11. bis zum 13. Jahrhundert. Ed. Neslihan Asutay-Effenberger ve Falko Daim. Mainz: Romisch- Germanisches Zentralmuseum, 2014, 97-110.
• Kara, Seyfullah. “Selçuklu Türkiye’sinden Eğlence Türü Olarak Bezm ve Musiki.” Bilig 68 (2014): 169-182.
• Katzenstein, Ranee ve Glenn, Lowry. “Christian Themes in Thirteenth-Century Islamic Metalwork.”
• Muqarnas: An Annual on Islamic Art and Architecture I (1983): 53-68.
• Kaya Göktaş, Lütfiye. “13-14. Yüzyıllara Ait Çan Gövdeli Şamdanların İncelenmesi”. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2001.
• Komaroff, Linda. “Candlesticks.” Encyclopaedia Iranica IV/7, 751-755. Erişim 23 Mart 2021. http://www.iranicaonline.org/articles/candlesticks.
• Köroğlu, Kemalettin. “Eski Mezopotamya’da Kralların Av Partileri.” Av ve Avcılık Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Hilal Oytun Altun. İstanbul: Kitabevi, 2008, 3-12.
• Kuehn, Sara. The Dragon in Medieval East Christian and Islamic Art. Leiden-Boston: Brill, 2011. Kühnel, Ernst. Islamic Arts. Çev. Katherine Watson. Londra: Bell, 1970.
• Lukaszyk, Eva. “Mediterranean Falconry As A Cross-Cultural Bridge: Christian-Muslim Huting Enconters.” Birthday Beasts’ Book: Cultural Studies in Honour of Jerzy Axer. Varşova: Uniwersytet Warszawski, 2011, 161-170.
• Melikian-Chirvani, Assadullah Souren. “Anatolian Candlesticks: The Eastern Element and The Konya School.” Rivista Degli Studi Orientali 59 (1/4) (1985): 255-266.
• Merçil, Erdoğan. “Selçuklular’da Av.” Selçuklu Araştırmaları Dergisi 8 (2018): 136 -146.
• Muhammed b. Ali b. Süleyman er-Ravendi. Râhat- Üs-Sudûr ve Ayet-Üs- Sürûr. Çev. Ahmed Ateş.
• Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1957.
• Murat, Süheyla ve Emine Bilirgen. “Katalog”. Sultanların Aynaları. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998, 69-167.
• Öney, Gönül. “İran Selçukluları ile Mukayeseli Olarak Anadolu Selçuklularında Atlı Av Sahneleri.” Anadolu Dergisi 11 (1967): 121 - 138.
• Öney, Gönül. “Anadolu Selçuklu Mimarisinde Aslan Figürü”. Ankara Üniversitesi Anadolu (Anatolia) Dergisi 13 (1969): 1-41.
• Öney, Gönül. “Anadolu Selçuklu Mimarisinde Avcı Kuşlar, Tek ve Çift Başlı Kartal.” Malazgirt Armağanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1993, 139-172.
• Özdemir, Yurdagül. “Anadolu’da Bizans-Selçuklu Kültürel Etkileşiminin Sanata Yansımaları”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2020.
• Pancaroğlu, Oya. “The Itinerant Dragon-Slayer: Forging Paths of Image and Identity in Medieval Anatolia.” Gesta 43 (2) (2004): 151-164.
• Polat, Said. “Göçebe Türklerde Av.” Av ve Avcılık Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Hilal Oytun Altun. İstanbul: Kitabevi, 2008, 55-64.
• Raby, Julian. “The Principle of Parsimony and the Problem of the ‘Mosul School of Metalwork.” Metalwork and Material Culture in the Islamic World: Art, Craft and Text. Ed. Venetia Porter ve Mariam Rosser-Owen. London: I.B. Tauris, 2012, 11-85.
• Redford, Scott. “A Grammar Of Rum Seljuk Ornament.” Mesogeios 25-26 (2005): 283-310.
• Rice, David Storm. “Studies in Islamic Metal Work II.” Bulletin of the School of Orientaland African Studies 15 (1) (1953): 61-79.
• Tezcan, Mehmet. “Çin’de Shang ve Chou Sülaleri (M.Ö. II.-I. Bin) Döneminde Göçebe Tesirindeki Sürek Avları.” Av ve Avcılık Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Hilal Oytun Altun. İstanbul: Kitabevi, 2008, 13-28.
• Turan, Osman. Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1958.
• Türkmen, Nalan. “Avcı Kuş İkonografisi.” Av ve Avcılık Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Hilal Oytun Altun. İstanbul: Kitabevi, 2008, 251-268.
• User, Hatice Şirin. “Göktürk Yazıtlarında Av.” Av ve Avcılık Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Hilal Oytun Altun. İstanbul: Kitabevi, 2008, 29-44.
• Wilkinson, Charles. Nishapur Pottery Of The Early Islamic Period. New York: Graphic Society, 1973.
• Yazıcı, Hasan. “Dede Korkut Hikâyelerinde Av.” Acta Turcica 1 (2009): 107-122.
• Yürekli, Tülay. “Memlukler Döneminde Kilabziler ve Av Köpekleri.” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 30 (2018): 236-244.
• “Berlin İslam Sanatları Müzesi Online Koleksiyonu.” Erişim 29 Haziran 2022. https://recherche. smb.museum/detail/1891260.
• “British Müzesi Online Koleksiyonu.” Erişim 29 Haziran 2022. https://www.britishmuseum.org/ collection/object/W_1891-0623-5.
• “British Müzesi Online Koleksiyonu.” Erişim 29 Haziran 2022. https://www.britishmuseum.org/ collection/object/W_1881-0802-21.
• “British Müzesi Online Koleksiyonu.” Erişim 29 Haziran 2022. https://www.britishmuseum.org/ collection/object/W_1866-1229-61.
• “Katar Doha İslam Sanatları Müzesi Online Koleksiyonu.” Erişim 29 Haziran 2022. https://www. mia.org.qa/en/collections/search-collections.
• “Victoria Albert Müzesi Online Koleksiyonu.” Erişim 29 Haziran 2022. https://collections.vam. ac.uk/item/O379230/mirror/.