Kim Bu: Bir Özde Çeviri Örneği Olarak Joan Kim Erkan’ın Lady Who Başlıklı Eserinin ve Aslına Çevirisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 20, 138 - 160, 19.07.2024

Sinem Sancaktaroğlu Bozkurt , Yeşim Sönmez Dinçkan

https://doi.org/10.26650/iujts.2024.1466978

Öz

Çalışmanın veri bütüncesini Türkiye’nin son altmış yıllık geçmişini arka plana İstanbul ve Aydın şehirlerini alıp kişisel deneyimleri ve hikayeleriyle harmanlayarak anlatan Galli Joan Kim Erkan’ın kitabı Lady Who ile eserin Zeynep Avcı tarafından Türkçeye yapılan çevirisi Kim Bu oluşturmaktadır. Kitabın yayımlandığı dil (İngilizce) bağlamında özgün bir yapıt olarak üretilen eser, Sündüz Öztürk Kasar’ın tanımladığı ve Türkçede “özde çeviri” olarak ifade ettiği kavram bağlamında ele alınmakta ve özünde zihinsel bir çeviri işleminin yer aldığı bir ürün olarak incelenmektedir. Yapıtın Türkçeye yapılan çevirisi de yine Öztürk Kasar’ın önerdiği “aslına çeviri” kavramı doğrultusunda ele alınmakta, özel adlar, hitap biçimleri, deyim, deyiş ve kalıplaşmış sözcük birliktelikleri, tarihi ögeler, dini ögeler, yemek kültürüne ilişkin ögeler, toplumsal yaşam, gelenek ve göreneklere ilişkin ögeler başlıkları altında karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Yazarın Türk kültürüne ait ve İngilizlere uzak olan bu ögeleri İngiliz okuruna nasıl aktardığı ve dolayısıyla yapıtın nasıl bir çeviri etkisi yarattığı, bu metnin aslına dönerken nasıl şekillendiği betimleyici bir yaklaşımla irdelenmektedir. İncelemede, yazar ve çevirmen hakkında kısa bir bilginin ardından özde çeviri ve aslına çeviri kavramlarına değinilmekte daha sonra da kültürel ögeler, alt kategorilere ayrılarak karşılıklı olarak incelenip, bulgular ortaya konmaktadır. Sonuç bölümünde ise incelenen temsili örnekler bağlamında veri değerlendirmesi yapılarak genel sonuca yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yazın çevirisi, özde çeviri, aslına çeviri, Kim Bu, Lady Who

Kim Bu: A Study of Joan Kim Erkan’s Novel Lady Who as a Watermark Translation and its Retro-translation into Turkish

Öz

The study focuses on the novel Lady Who by Joan Kim Erkan, a Welsh woman who narrates the last sixty years of Turkey by blending her personal experiences with the cities of Istanbul and Aydın in the background, and Kim Bu, its Turkish translation by Zeynep Avcı. Lady Who, which is produced as an original work in English, is analysed as a product produced as a result of a mental translation process, referring to the concept of “watermark translation” coined by Sündüz Öztürk Kasar, while its Turkish translation is examined referring to the concept of "retro-translation" under the headings of proper names, forms of address, idioms, phrases, historical features, religious features, cultural features related to food, social life, traditions and customs. How the author conveys these Turkish cultural features to the English reader and thus how the English work and its Turkish retro-translation are positioned as translations are examined with a descriptive approach. After briefly describing the author and the translator, the concepts of watermark translation and retro-translation are explained. The cultural features are then comparatively examined under subcategories, and the findings are presented. Finally, a general conclusion is presented by evaluating the data through representative examples.

Anahtar Kelimeler

Literary translation, watermark translation, retro-translation, Kim Bu, Lady Who

Kaynakça

• Aydın Hedef Haber. (2022, Mayıs 12). Turist olarak geldiği Aydın’a hayran kaldı. https://www.aydinhedef.com.tr/turist-olarak-geldigi-aydina-hayran-kaldi-33585h.htm google scholar
• DidimVoices. (2022, Temmuz 12). Former Briton’s remarkable memoir of 60 years living in Turkey. https://www.voicesnewspaper.com/2022/07/12/britons-remarkable-memoir-on-60-years-in-turkey/ google scholar
• Durdağı, A. N. (2018). Relationship between migration and literary translation. International Journal of Language Academy, 6(4), 78-85. google scholar
• Erkan, J. K. (2021). Lady who. İzmir: Tudem Yayın Grubu Deli Dolu. google scholar
• Erkan, J. K. (2021). Kim bu. (Z. Avcı, Çev.) İzmir: Tudem Yayın Grubu Deli Dolu. google scholar
• Gökduman, U. C. (2018). “Yabancı dil yaratımı” ve “kökensiz çeviri” kavramları üzerinden bir çeviriyi okumak. S. Taş (Ed.), Çeviribilimde güncel tartışmalardan kavramsal sorgulamalara (s. 347-379). İstanbul: Hiperyayın. google scholar
• Kandemir, A. (2021, Kasım 10). Kitap tanıtımında buluştular. Milliyet Cadde. https://www.milliyet.com.tr. google scholar
• Keyman, E. F. (2022). Yumuşak güç. Tübitak Bilim Yayınları Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/yumusak_guc google scholar
• Oksijen. (2021, Kasım 05). Bana bir Türk geleneği söyleyin, hemen katılayım. https://gazeteoksyen.com/kitap/bana-bir-turk-gelenegi-soyleyin-hemen-katilayim-53380 google scholar
• Öztürk Kasar, S. (2012). Traduction de la ville sous le point de vue semiotique: İstanbul a travers ses signes en trois langues. In N. Rentel & S. Schwerter (Ed.), Defis et enjeux de la meediation interculturelle. Frankfurt am Main: Peter Lang, (pp. 267-285). google scholar
• Öztürk Kasar, S. (2020). Çeviri göstergebilimi ile kent göstergebilimin bütünleşik bağlamında özde çeviri kavramının incelenmesi. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-25. google scholar
• Öztürk Kasar, S. & H. Gülmüş Sırkıntı. (2021). Çeviri göstergebilimi bağlamında bir özde çeviri örneği: The Clown and His Daughter. Rumelide Journal of Language and Literature Studies, 23(June), 1042-1057. google scholar
• Tuna, D. & B. Çelik. (2021). From wiping out of the meaning to over-interpretation: the translator as covert co-author in the rewriting of İstanbul. Journal of Language and Linguistic Studies, 17(Special Issue 2), 1083-1098. google scholar
• Türk Dil Kurumu. (n.d.). Kısmet. Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/ google scholar
• Von Flotow, L. (2000). Life is a Caravanserai: Translating translated marginality, a Turkish-German Zwittertext in English. Meta: Journal des Traducteurs/Meta: Translators’ Journal, 45(1), 65-72. google scholar
• Yalçın, S. (2022, Ocak 21). Kim bu. Sözcü. Erişim adresi: https://www.sozcu.com.tr/kim-bu-wp6901371 google scholar