An Investigation into the Horizon of “Preliminary Norms in Translation”: Denominations of Works in Italian to Ottoman Turkish in M. Rauf’s “İtalyan Tarih-i Edebiyatı” (History of Italian Literature)

Yıl 2024, Sayı: 20, 161 - 171, 19.07.2024

Eshabil Bozkurt , Deniz Dilşad Karail Nazlıcan

https://doi.org/10.26650/iujts.2024.1473633

Öz

This article aims to examine the translations into Ottoman Turkish of Italian literary work titles found in a book titled “İtalyan Tarih-i Edebiyatı”, the first work on the history of Italian literature in the Turkish cultural literary system. In this study, M. Rauf divided Italian literature into four periods. Additionally, he provides information about some poets and writers he deems important, translating brief excerpts from their works into Ottoman Turkish, and sometimes only providing the names of the authors, poets, and their works. In this article, the Italian work titles mentioned in M. Rauf’s book and their translations/adaptations to Ottoman Turkish are examined. The theoretical framework of the study is based on Gideon Toury’s “preliminary norms.” Toury, who categorises translation norms into two groups as “preliminary norms” and “operational norms,” also discusses “initial norms.” The decisions made by the translator prior to the translation process, such as the reasons for selecting a particular author and work for translation, whether the translation is conducted directly from the original source language or through an intermediary language, and if an intermediary language is used, which language it is, constitute the “preliminary norms.” With the use of this methodological approach in this contribution, it is intended to analyse exhaustively and accurately the translations and/or adaptations into Ottoman Turkish of the titles of Italian literary works present in M. Rauf’s book “İtalyan Tarih-i Edebiyatı,” thus providing a significant perspective on the reception and understanding of Italian literature in the Ottoman Turkish cultural universe of the period.

Anahtar Kelimeler

İtalyan Tarih-i Edebiyatı, M. Rauf, Translation from Italian to Ottoman Turkish, Gideon Toury, preliminary norms

Un’indagine nell’orizzonte delle “Norme preliminari nella traduzione”: Denominazioni delle opere letterarie italiane in turco ottomano nell’opera intitolata “İtalyan Tarih-i Edebiyatı” (Storia della letteratura italiana) di M. Rauf

Öz

L’articolo si propone di prendere in esame le traduzioni in turco ottomano dei titoli delle opere letterarie italiane presenti nel libro intitolato “İtalyan Tarih-i Edebiyatı” (Storia della letteratura italiana), la prima opera sulla storia della letteratura italiana nell’universo culturale letterario turco. In quest’opera, M. Rauf esamina la letteratura italiana mediante la suddivisione in quattro distinti periodi storici. In aggiunta, attraverso la trasmissione di informazioni su autori e poeti di rilevanza, M. Rauf ha compiuto la traduzione in turco ottomano di brevi estratti dalle opere degli autori, talvolta limitandosi a presentare unicamente i nomi dei autori/poeti e delle loro opere. In questo contributo verranno analizzati i nomi delle opere italiane presenti nel libro di M. Rauf e le loro traduzioni in turco ottomano. L’Approccio metodologico dello studio è delineato dalle “norme preliminari nella traduzione” di Gideon Toury. Toury, che categorizza le norme di traduzione in due gruppi come “norme preliminari” e “norme procedurali”, discute anche delle “norme iniziali”. Le decisioni intraprese dal traduttore precedentemente al processo di traduzione –quali la selezione di uno specifico autore e opera per la traduzione, la determinazione se la traduzione sia effettuata dalla lingua originale o attraverso un linguaggio intermedio, e nel caso dell’utilizzo di una lingua intermedia, l’identificazione di tale lingua– costituiscono invece le “norme preliminari”. Con l’utilizzo dell’approccio metodologico sopradetto in questo contributo si intende analizzare in modo esaustivo e accurato le traduzioni e/o gli adattamenti in turco ottomano dei titoli delle opere letterarie italiane presenti nell’opera “İtalyan Tarih-i Edebiyatı” di M. Rauf, fornendo così una prospettiva significativa sulla ricezione e la comprensione della letteratura italiana nell’universo culturale turco ottomano del periodo.

Anahtar Kelimeler

İtalyan Tarih-i Edebiyatı, M. Rauf, Traduzione dall’italiano al turco ottomano, Gideon Toury, norme preliminari nella traduzione

Süreç Öncesi Çeviri Normları Bağlamında Bir Inceleme: Mehmet Rauf’un İtalyan Tarih-i Edebiyatı’ndaki İtalyanca Eser İsimlerinin Osmanlı Türkçesine Çevirisi

Öz

Bu makalede Türk kültür edebiyat dizgesinde İtalyan edebiyatı tarihine dair ilk eser olan İtalyan Tarih-i Edebiyatı adlı kitapta geçen İtalyanca eser isimlerinin Osmanlı Türkçesine çevirilerini incelemek amaçlanmaktadır. M. Rauf bu eserinde, İtalyan edebiyatını dört döneme ayırarak ele almıştır. Ayrıca önemli gördüğü bazı şair ve yazarlar hakkında bilgiler aktararak bu yazar ve şairlerin eserlerinden kısa kısa parçaları Osmanlı Türkçesine çevirmiş bazen de sadece yazar / şair ve eser isimlerini vermiştir. Bu çalışmada M. Rauf’un kitabında geçen İtalyanca eser isimleri ve bunların Osmanlı Türkçesine çevirileri irdelenecektir. Çalışmanın kuramsal çerçevesini Gideon Toury’nin “süreç öncesi çeviri normları” oluşturmaktadır. Çeviri normlarını “süreç öncesi çeviri normları” ve “çeviri süreci normları” olmak üzere iki gruba ayıran Toury bir de “öncül normlar”dan bahseder. Çevirmenin çeviri öncesi aldığı kararlar, çeviri için neden o yazar ve eserin seçildiği, çevirinin asıl kaynak dilden mi yoksa ara dilden mi yapıldığı, çeviri ara dilden yapılmış ise hangi dilden yapıldığı gibi konular “süreç öncesi çeviri normları”nı oluşturur. Bu metodolojik yaklaşım aracılığıyla, M. Rauf’un İtalyan Tarih-i Edebiyatı adlı eserinde yer alan İtalyan edebi eserlerinin başlıklarının Osmanlı Türkçesine çevirilerini ve/veya uyarlamalarını kapsamlı ve doğru bir şekilde analiz etmek ve böylece dönemin Osmanlı Türk kültür evreninde İtalyan edebiyatının alımlanması ve anlaşılmasına dair önemli bir perspektif sunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İtalyan Tarih-i Edebiyatı, M. Rauf, İtalyancadan Osmanlı Türkçesine çeviri, Gideon Toury, Süreç öncesi çeviri normları

Kaynakça

• Bengi-Öner, I. (2001). Çeviribilimde bireysel kuramlardan geniş ölçekli bir bakış açısına doğru. Çeviri Kuramlarını Düşünürken. . . İstanbul: Sel Yayıncılık. google scholar
• Des Gragnes, G. H. (1934). İtalyan edebiyatı. (çev. Halit Fahri). İstanbul: Devlet Matbaası. google scholar
• İnal, İ. M. K. (1969). Son asır Türk şairleri. C. II. İstanbul: MEB Basımevi. google scholar
• Karakartal, O. (1998). Türkiye’de İtalyan edebiyatını tanıtan önemli iki isim: Ali Fahri ve M(ehmet) Rauf. Doğu Akdeniz Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S 1, 77-82. google scholar
• Karakartal, O. (2011). Türkiye’deki ilk İtalyan edebiyatı tarihi: Mehmet Rauf ve İtalyan Tarih-i Edebiyatı (1913) Üzerine. Mediterra-neo/Mediterraneo, 1(4), 71-91. google scholar
• Karakartal O. & Arslan, İ. (2012). Türkçe’de ilk İtalyan edebiyatı tarihi M. (Mehmet) Rauf - İtalyan edebiyatı (1913). İstanbul: Eren Yayıncılık. google scholar
• Leopardi, G. (2002). Şarkılar. (çev. Necdet Adabağ). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. google scholar
• Öncel, S. & Angeleri, P. (1970). Linee di storia della letteratura Italiana. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. google scholar
• Öncel, S. (1986). İtalyan edebiyatı tarihi. Ankara: Dönmez Ofset Basımevi. google scholar
• Rauf, M. (1329 [1913]). İtalyan tarih-i edebiyatı. Dersaadet: Kanaat Matbaası. google scholar
• Serdaroğlu, V. (2007). Türk edebiyatı tarihlerine dair. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (9), 9-18. google scholar
• Serra, M. (2019). L’Imaginifico vita di Gabriele D’Annunzio. (trad. Alberto Folin). Vicenza: Neri Pozza Editore. google scholar
• Toury, G. (2008). Çeviri normlarının doğası ve çevirideki rolü. (çev. Arzu Eker) Çeviri Seçkisi II - Çeviri(bilim) Nedir?2. Bs. (haz. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. google scholar
• Toury, G. (2012). Descriptive translation studies-and beyond. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. google scholar
• https://lugat.osmanlica.online/ (Erişim Tarihi: 5.1.2024). google scholar
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 6.1.2024). google scholar
• https://www.luggat.com/ (Erişim Tarihi: 6.1.2024). google scholar
• https://www.treccani.it/vocabolario/garbo3/ (Erişim Tarihi: 16.01.2024). google scholar
• https://www.turkcesozluk.net/osmanlica (Erişim Tarihi: 6.1.2024). google scholar