“Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı” ile “Kötü Muamele Yasağı” Karşısında Kolluğun Güç Kullanma Yetkisi

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 73 - 98, 29.06.2018

Eren Solmaz

Öz

Bu çalışma, idare tarafından kamu düzeninin sağlanması gerekçesiyle toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemelerinin yasaklanmasına rağmen bazı sivil toplum kuruluşlarının öncülüğündeki bir grubun izinsiz olarak eylem yapması sonucu ortaya çıkan ihtilafların, Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru yolundaki süreç ve sonuçları üzerine bir değerlendirmeyi içermektedir. Anayasa Mahkemesi’nin önüne gelen Bireysel Başvuruda, izinsiz olarak düzenlenen ve kolluk güçleri tarafından sonlandırılmaya çalışılan eylemler esnasında yaşanan arbedelerde yaralanan bazı göstericilerin, kötü muameleye maruz kaldıkları ve toplantı ve gösteri yürüyüşü haklarının ihlal edildiği iddiaları gündeme gelmektedir. Bazı göstericiler tarafından yaşanan olaylara ilişkin dava açılmış ancak ilgililer hakkında soruşturma izni verilmediğinden dolayı uyuşmazlığın esası hakkında bir yargılama yapılamamıştır.

Bunun üzerine Anayasa Mahkemesine başvuru yapan göstericiler, Kolluk güçlerinin orantısız güç kullandığını ve bunlar hakkında etkin bir soruşturma yapılmadığını iddia ederek Anayasal bir hak olan kişinin maddi ve manevi bütünlüğünün korunması, düşünce ve kanaat hürriyeti ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

Anayasa Mahkemesi, başvurucuların gösteriler esnasında işlemiş oldukları fiiller üzerinden bir değerlendirme yapmak suretiyle karar vermiştir. Nitekim Yüksek Mahkeme, bazı göstericiler hakkında kolluk güçlerine karşı mukavemet gösterdiklerinden bahisle bir hak ihlali oluşmadığı kanaatine varırken bazıları hakkında ise kolluk güçlerinin müdahalesini gerektiren bir eylemlerinin bulunmadığı gerekçesiyle hak ihlali olduğuna karar vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplantı ve gösteri, güç kullanma, kötü muamele

The Use of the Power of the Police Versus the Right of Meeting and Demonstration Marches and Prohibition of Mistreatment

Öz

This study includes an assessment of the process and consequences of the Constitutional Court Individual Application for conflicts arising as a result of the unauthorized action of a group of non-governmental organizations, despite the ban on the organization of meetings and demonstration marches on the grounds of provision of public order by the administration.
The Individual Applicant before the Constitutional Court alleged that some demonstrators, who were injured in a brawl during unauthorized activity that law enforcement officers attempted to control, were exposed to ill-treatment and violations of their rights to meetings and demonstration marches. Some demonstrators have been sued against the law enforcement officials for events that have experienced, but there has been no trial to address the dispute because they are not allowed to investigate the persons concerned. In addition, the demonstrators who applied to the Constitutional Court claimed that the law enforcement officers used disproportionate force and that an effective investi-gation has not been held. The protection of the rights of the person’s pecuniary and non-pecuniary integrity with a constitutional right, the freedom of thought and faith, and the right to meeting and demonstration marches, were violated.
The Constitutional Court made their decision by assessing the applicants’ actions during the demonstrations. In actual fact, the Supreme Court believed that some demonstrators resisted the law enforcement officers and that there were no violations of their rights in the beatings, while other demonstrators were entitled to no such interven-tion of law enforcement forces and it was a violation.

Anahtar Kelimeler

Meetings and demonstration, the use of power, prohibition of mistreatment

Kaynakça

• Adem Sözüer, Türk Ceza Hukuku Reformu Mevzuatı ( Alfa Basım, İstanbul 2013)
• Ali İşgören, Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri, (2th edn, Seçkin Yayınevi Ankara 2011)
• Bahri Öztürk, ‘Yaşama Hakkı ve İşkence Yasağı (Yasak Sorgu Metodları)’, (2003) İKÜHFD
• Burak Bilge, ‘AİHM İçtihatları Bağlamında Etkin Soruşturma Yükümlülüğü’ (2014) C5 S2 İÜHFD
• David Mead, ‘The Right to Peaceful Protest under the European Convention on Human Rights-A Content Study of Strasbourg Case Law’ (2007) 4 EHRLR 345,350
• D. J. Harris and others, Law of the European Convention on Human Rights, (Oxford University Press, Oxford 2009)
• Francis G. Jacobs and Robin C. A. White, The Europen Convention on Human Rights, (Clarendon Press, Oxford 1996)
• Hüseyin İnce, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Altında Barışçıl Gösterilerde Orantısız Güç Kullanılması’ (2015) 5 UMD <http://dergipark.ulakbim.gov.tr/mdergi/article/view/5000145783/ 5000133111.>accessed 10 June 2018
• İlhan F. Akın, ‘Toplanma Özgürlüğü’ (1964) İÜHFM C30 S3-4 545,567
• İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukukunda İşkence Suçu (Turhan Kitabevi, Ankara 2003)
• İzzet Özgenç and Cumhur Şahin ‘İşkence Suçu’, (2000) S1 GÜHFD
• Martin Quilisch, ‘Die Demokratiche Versammlung: Zur Rechtsnatur der Ordnungsgewalt des Leiters öffentlicher Versammlungen. Zugleich ein Beitrag zu einer Theorie der Versammlungsfreiheit’ (1970) Duncker & Humblot
• Mehmet Emin Artuk and Ahmet Gökcen and A. Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Özel Hükümler (14th edn, Adalet Yayınevi, İstanbul 2014)
• Muhammed Demirel, Amirin Emri (Onikilevha Yayıncılık, 2014)
• M. Semih Gemalmaz, AİHS (Madde 3 / İşkence Yasağı) Analizi (Ankara Barosu, Ankara 2006)
• Nur Centel and Hamide Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku (4th edn, Beta Yayınevi, İstanbul 2006)
• Nur Zeliha Kaman, ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkına İlişkin Hukuksal Çerçeve’ (2014) Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı ve Demokratik Toplum Düzeni Kavramıyla İlişkisi Çalıştayı
• Osman Doğru and Atilla Nalbant, ‘İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama Ve Önemli Kararlar’, C2 430
• Osman Doğru, ‘Soruşturma(ma)’, Radikal Gazetesi, 14 Temmuz 2013, <http://www.radikal.com.tr/radikal2/sorusturmama-1141905/.> accessed 10 June 2018
• Osman Doğru, ‘İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Uygulamasında Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü’ (2006) TBBD S64 39,69
• Ömer Anayurt, Türk Anayasa Hukukunda Toplanma Hürriyeti (Kazancı Yay., İstanbul 1998)
• Ömer Anayurt, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında İşkence Kavramı’ (2008) XII 1-2 Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 425
• Serkan Cengiz and others, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları (TBB, Ankara 2008) 10
• Sesim Soyer Güleç, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Soruşturmanın Etkinliği İlkesi ve Takipsizlik Kararları Üzerindeki Etkisi’, (2013) C15 DEÜHFD 1393,1464
• Sulhi Dönmezer, Özel Ceza Hukuku Dersleri (Fakülteler Matbaası, İstanbul 1984)
• Timur Demirbaş, Türk Ceza Hukukunda İşkence Suçu (AÜ Basım Evi, Ankara 1992)
• Tolga Şirin, 30 Soruda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı (Onikilevha Yayıncılık, İstanbul 2013)
• Ziya Çağa Tanyar, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı’ (2011) AÜHFD, S 60(3) 593,634