Öz
In this study, our aim was to employ a geographical analysis of flood and flash flood events in Kahramanmaraş and make predictions for the future. Within the scope of the research; surface analyses, hydrological and morphometric analyses, and monitoring of time-based change studies in land use were conducted. A database was created by using MapInfo Professional 11.0 software and 1/25000 scale topography maps. Also, Thornthwaite water balance, rainfall types and its seasonal change, temperature change characteristics and linear regression analyses of climate analysis results, regression equation and rainfall and temperature predictions based on r2 values were other analyses carried out within the scope of this research. According to the results of the morphometric analysis, looking at the flood and flash flood sensitivity of the stream basins, high risk in Akdere, Erkenez Stream Basins, moderate risk in Karaçay, Cancığın, Kerhan Stream Basins and lower risk in the Basins of İğdeliöz, Ağcalıdere, Boğazdere were observed. An increase in impermeable grounds due to urbanization can encourage flood disasters by increasing the speed and amount of surface flow in the direction of the city center.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Atalay, İ. (2013). Uygulamalı klimatoloji (2. Baskı). İzmir: Meta Basımevi. Türkiye.
- Bayazıt, M. (1995). Hidroloji. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yay. Türkiye.
- Doygun, H., Kısakürek, Ş., Erdoğan, N., Hatipoğlu, İ, H. (2014). Kahramanmaraş-Ahır Dağı bitki örtüsü değişiminin uzaktan algılama ile incelenmesi. II. Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 721–728. Süleyman Demirel Üniv, Isparta.
- DSİ (2015). Ceyhan Havzası hidrojeoloji raporu. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Kahramanmaraş: DSİ 20. Bölge Müdürlüğü Yayınları, 410–501.
- Ersoy, Ş. (2017). 2016 yılı doğa kaynaklı afetler yıllığı. Ankara: JMO Yayınları. Türkiye. Horton, R. E. (1945). Erosional development of streams and their drainage basins: l approach to quantitative morphology. Bulletin of the Geological Society of America, 56: 275–370.
- Kısakürek, Ş. (1997). K.Maraş Ahır Dağı bünyesinde ekolojik unsurlarla dengeli alan kullanım ilkelerinin belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana.
- Özdemir, H. (2011). Havza morfometrisi ve taşkınlar. Fiziki Coğrafya Araştırmaları Sistematik ve Bölgesel kitabı içerisinde 5.Bölüm (s.507-526). İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu Yayınları. Türkiye.
- Strahler, A. N. (1957). Quantitative analysis of watershed geomorphology. Trans Am Geophysical Union, 38, 913–920.
- Strahler, A.N.(1964). Quantitative geomorphology of drainage basins and channel Networks.In: Chow VT (Ed) Handbook of applied hydrology. Newyork, pp 4-40-4-74.
- Sunkar, M. & Denizdurduran, M. (2015). Kahramanmaraş’ta yaşanan sel ve taşkın olaylarının sebepleri ve sonuçları. IV. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s.652–661). Samsun.
- Schumm, S. A. (1956). Evolution of drainage systems and slopes in badlands at Perth Amboy, New Jersey. Geological Society of America Bulletin, 67: 597–646.
- Şen, Z. (2003). Su bilimi ve yöntemleri. İstanbul: Su Vakfı Yayınları. Türkiye.
- Turoğlu, H. (1997).İyi dere havzasının, hidrografik özelliklerine sayısal bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi, (32), 355–364.
- Turoğlu, H. (2010a) Şehirsel gelişmenin İstanbul selleri üzerindeki etkisi. İstanbul’un Afetlerden Zarar Görebilirliği Sempozyum Bildiriler Kitabı içinde.( s.55–59). İstanbul.
- Turoğlu, H. (2010b). Yapılaşmanın doğal akım yönü ve akım birikimi üzerindeki etkileri. TÜCAUM, 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Bildiriler Kitabı içinde (s.29–36). Ankara Üniversitesi, Ankara. Turoğlu, H. (2014). İklim değişikliği bağlamında İstanbul’da su yönetimi problemleri. TÜCAUM, 8. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s.97–107) Ankara Üniversitesi. Ankara.
- Turoğlu, H. (2019). Şehir seli ve taşkını araştırmalarında sayısal yüzey modellemesi (SYM) ve insansız hava aracı (İHA) verisi kullanımı. E. Akköprü, M. F. Döker (Edt) Coğrafya Araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları kitabı içinde, 1. Bölüm, sayfa: 01-28. Pegem Akademi Yayınevi.
- Turoğlu, H. & Aykut, T. (2019). Ergene nehri için hidromorfometrik analizlerle taşkın duyarlılık değerlendirilmesi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 2: 1–15.
- Turoğlu, H. & Özdemir, H. (2005). Bartın’da sel ve taşkınlar, sebepler, önleme ve zarar azaltma önlemleri. İstanbul: Çantay Kitabevi. Türkiye.
Öz
Bu çalışmada Kahramanmaraş’ta yaşanan sel ve taşkın olaylarının coğrafi analizlerinin yapılması ve geleceğe yönelik öngörülerde bulunulması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında; yüzey analizleri, hidrolojik ve morfometrik analizler, arazi kullanımındaki zamana bağlı değişimin izlenmesi çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar; MapInfo Professional 11.0 yazılımı ve 1/25000 ölçekli topografya haritalarından üretilen veritabanı kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca günlük sıcaklık ve yağış rasatlarına dayalı Thornthwaite su bilançosu, yağış tipi ve yağışın mevsimsel değişimi, sıcaklık değişim özellikleri ve iklim analiz sonuçlarının lineer regresyon analizleri, regresyon denklemi ve r2 değerlerine dayalı yağış ve sıcaklık öngörüleri bu araştırma kapsamında gerçekleştirilen diğer analizlerdir. Morfometrik analiz sonuçlarına göre akarsu havzalarının sel ve taşkın duyarlılıklarına bakıldığında; Akdere ve Erkenez Çayı havzalarında yüksek risk, Karaçay, Cancığın Dere, Kerhan Çayı havzalarında orta seviyede risk ve İğdeliöz, Ağcalıdere ve Boğazdere havzalarında ise riskin daha düşük olduğu görülmüştür. Şehrin kuzey yönde gelişmesiyle, kuzeydeki geçirimliliği yüksek ve eğimli sahaların geçirimlilik özellikleri büyük oranda zayıflatılmıştır. Bu durum; şehir merkezi istikametindeki yüzeysel akışın hızının ve miktarının artmasının, şehir merkezinde yaşanan sellerin afete dönüşmesinin, afetlerin sıklık ve şiddet özelliklerinin artmasının önemli nedeni olarak görünmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Atalay, İ. (2013). Uygulamalı klimatoloji (2. Baskı). İzmir: Meta Basımevi. Türkiye.
- Bayazıt, M. (1995). Hidroloji. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yay. Türkiye.
- Doygun, H., Kısakürek, Ş., Erdoğan, N., Hatipoğlu, İ, H. (2014). Kahramanmaraş-Ahır Dağı bitki örtüsü değişiminin uzaktan algılama ile incelenmesi. II. Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 721–728. Süleyman Demirel Üniv, Isparta.
- DSİ (2015). Ceyhan Havzası hidrojeoloji raporu. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Kahramanmaraş: DSİ 20. Bölge Müdürlüğü Yayınları, 410–501.
- Ersoy, Ş. (2017). 2016 yılı doğa kaynaklı afetler yıllığı. Ankara: JMO Yayınları. Türkiye. Horton, R. E. (1945). Erosional development of streams and their drainage basins: l approach to quantitative morphology. Bulletin of the Geological Society of America, 56: 275–370.
- Kısakürek, Ş. (1997). K.Maraş Ahır Dağı bünyesinde ekolojik unsurlarla dengeli alan kullanım ilkelerinin belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana.
- Özdemir, H. (2011). Havza morfometrisi ve taşkınlar. Fiziki Coğrafya Araştırmaları Sistematik ve Bölgesel kitabı içerisinde 5.Bölüm (s.507-526). İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu Yayınları. Türkiye.
- Strahler, A. N. (1957). Quantitative analysis of watershed geomorphology. Trans Am Geophysical Union, 38, 913–920.
- Strahler, A.N.(1964). Quantitative geomorphology of drainage basins and channel Networks.In: Chow VT (Ed) Handbook of applied hydrology. Newyork, pp 4-40-4-74.
- Sunkar, M. & Denizdurduran, M. (2015). Kahramanmaraş’ta yaşanan sel ve taşkın olaylarının sebepleri ve sonuçları. IV. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s.652–661). Samsun.
- Schumm, S. A. (1956). Evolution of drainage systems and slopes in badlands at Perth Amboy, New Jersey. Geological Society of America Bulletin, 67: 597–646.
- Şen, Z. (2003). Su bilimi ve yöntemleri. İstanbul: Su Vakfı Yayınları. Türkiye.
- Turoğlu, H. (1997).İyi dere havzasının, hidrografik özelliklerine sayısal bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi, (32), 355–364.
- Turoğlu, H. (2010a) Şehirsel gelişmenin İstanbul selleri üzerindeki etkisi. İstanbul’un Afetlerden Zarar Görebilirliği Sempozyum Bildiriler Kitabı içinde.( s.55–59). İstanbul.
- Turoğlu, H. (2010b). Yapılaşmanın doğal akım yönü ve akım birikimi üzerindeki etkileri. TÜCAUM, 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Bildiriler Kitabı içinde (s.29–36). Ankara Üniversitesi, Ankara. Turoğlu, H. (2014). İklim değişikliği bağlamında İstanbul’da su yönetimi problemleri. TÜCAUM, 8. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s.97–107) Ankara Üniversitesi. Ankara.
- Turoğlu, H. (2019). Şehir seli ve taşkını araştırmalarında sayısal yüzey modellemesi (SYM) ve insansız hava aracı (İHA) verisi kullanımı. E. Akköprü, M. F. Döker (Edt) Coğrafya Araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları kitabı içinde, 1. Bölüm, sayfa: 01-28. Pegem Akademi Yayınevi.
- Turoğlu, H. & Aykut, T. (2019). Ergene nehri için hidromorfometrik analizlerle taşkın duyarlılık değerlendirilmesi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 2: 1–15.
- Turoğlu, H. & Özdemir, H. (2005). Bartın’da sel ve taşkınlar, sebepler, önleme ve zarar azaltma önlemleri. İstanbul: Çantay Kitabevi. Türkiye.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Nisan 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Mart 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |
Kaynak Göster