Sabun Üretimi Bakımından Kent Kimliği ve Sabunhanelerin Endüstriyel Miras Kapsamında Değerlendirilmesi: Antakya Örneği

Yıl 2020, Sayı: 40, 149 - 162, 03.04.2020

Çetin Furkan Usun Yücel Dinç

https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0040

Öz

Şehirlerin tarihi dokularını oluşturan alanlarda, asırlık bir gelenek olarak sürdürülen beşeri faaliyetler ve tarihi yapılar kent kimliğinin önemli bileşenleri olmakla birlikte, aynı zamanda birer miras niteliği de taşımaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, Antakya’da sabun üretim faaliyetlerinin ve tarihi sabunhanelerin kimlik-endüstriyel miras-turizm bakımından önemine dikkat çekmektir. Bu amaca yönelik olarak öncelikle sabun üretiminin kent kimliği ile olan ilişkileri üzerinde durulmuştur. Diğer yandan, Koruma-Uygulama ve Denetleme Bürosu’ndan (KUDEB) tarihi yapılara yönelik envanterler ve koruma amaçlı imar planı temin edilmiş ve bu veriler yardımıyla sabunhanelerin mekânsal dağılışları ortaya konulmuştur. Bu çalışmadan elde edilen bulgulara dayanarak, Antakya’da sabun üretiminin ve sabunhanelerin kent kimliğinin önem bir bileşeni olduğu, araştırma sahasında tespit edilen sekiz adet sabunhanenin tarihi doku içerisinde ve birbirlerine yakın konumlarda yer aldıkları ve bu sabunhanelerden dördünün yeniden işlevlendirilmesi gerektiği ortaya konulmuştur. Ayrıca, sabunhanelere yönelik geliştirilen endüstriyel miras rotasının tarihi ve kültürel turizm bakımından önemli olduğu vurgulanmış ve yeni kültür rotalarının da geliştirilmesi gerektiği önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kent Kimliği, Endüstri Mirası, Antakya

Kaynakça

• Ahmet Rıfat Efendi, (1881). Lugat-ı tarihiyye ve coğrafiyye. İstanbul, cilt: I, 674-678. Ali Cevad Bey. (1895). Memalik-i Osmaniye’nin tarih ve coğrafya lugatı, İstanbul, 34-36.
• Aly, S.S.A. (2011). Modernization and regionalism: approaches for sustainable revival of local urban identity, Procedia Engineering. 21,503-512.
• Ayçiçek, M. (2017). Antakya şehrinin sosyal ve ekonomik durumu (1865-1866). A. Gündüz ve H. Çoruh (Ed.) Hatay Araştırmaları III. 89-106. Ankara: Pozitif Matbaa Yayıncılık.
• Aydın, D. ve Aksoy, E. (2012). Endüstri yapılarında yeniden kullanılabilirlik: Nazilli Sümerbank fabrikasının sosyal tesis binasının işlevsel dönüşümü için analizler. 24. Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi (5-6-7 Nisan 2012), ss.250-264. Bursa.
• Baalawi, M. (2016). “Kentsel kimlik algısı ve kent kültürü örnek: bursa kentinin kimliği üzerine gençlerin düşünceleri”, (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Barbaros Akay, E. ve Örmercioğlu, H.T. (2018). Endüstri yapılarının kültürel miras olarak değerlendirilmesi: antalya tekirova maden işleme tesisi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 488-498.
• Camuz, D. (2016). Conservatıon of kuseyri soap factory as an ındustrıal herıtage ın Antakya. (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İZMİR.
• Camuz, D. İpekoğlu, B., Böke, H., (2015). Tarihi osmanlı sabunhaneleri: Anktaya kuseyri sabunhanesi’nin mimari özellikleri ve koruma sorunları, Kargir Yapılarda Koruma ve Onarım Semineri VII Bildiri Kitabı, 10-26.
• Çelenk, Y. (1996). Antakya Sokollu Mehmed Paşa Hanı restorasyonu. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Dinç, Y. (2015). Antakya şehir coğrafyası, (Yüksek Lisans Tezi), Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Göney, S. (2017). “Şehir coğrafyası I” M. Bayartan (Ed.), 4.baskı, İstanbul:Beta Basım.
• Hınz, W. (1990). İslamda ölçü sistemleri (A.Sevim, Çev.). Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
• Karadağ, A. ve İncedere, L. (2017). Türkiye’de endüstri mirasının korunması, Türkiye Coğrafyası Araştırmaları Prof. Dr. Mesut Elibüyük’e Armağan kitabı içinde, F. Arslan (Ed.), ss.13-42, Pegem Akademi.
• Kaya, B. ve Aladağ, C. (2009). Maki ve garig topluluklarının Türkiye’deki yayılış alanları ve ekolojik özelliklerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, (22), 67-80,
• Konya. Kıraç, A.B. Coşkun, B.S. ve Erdoğan, D. (2018). Küçükçekmece Osmanlı kibritleri fabrikasının endüstriyel miras kapsamında değerlendirilmesi. Megaron Dergisi, 13(1), 67-84.
• Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu (KUDEB), Tescil fişleri ve 1/1000 ölçekli koruma amaçlı imar planı, Hatay. Koyuncu, A. (2013). Kimliğin inşasında kent: Konya örneği, Akademik İncelemeler Dergisi, 8(2), 155-179.
• Köksal, G.T. ve Ahunbay, Z. (2006). İstanbul’daki Endüstri Mirası İçin Koruma ve Yeniden Kullanım Önerileri, İTÜ Dergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, 5(2), 125-136, İstanbul.
• Kaypak, Ş. (2010). Antakya’nın kent kimliği açısından irdelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14),373-392, Hatay.
• Mersinligil, Ö ve Erişen, O. (1996). Antakya imar planı ön araştırması, Antakya.
• Mısırlıoğlu, S. (2013). Hatay: şehr-i kutsalım. Antakya Belediyesi Kültür Yayınları, Antakya.
• Özdemir, M. (2015). Endüstri mirasının yeniden işlevlendirilmesi; Beykoz deri ve kundura fabrikası örneği. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Özdemir, M. ve Öztürk, M. (2018). İstanbul kenti endüstriyel miras rotası oluşturulması. IV.IMCOFE Konferansı Bildiriler Kitabı, ss.370-377, Roma.
• Polat, S. Polat Aktaş, S., Halis, M., (2013). Kent kimliği kapsamında festivallerin değerlendirilmesi: Uluslararası Altın Safran Film Festivali örneği, Turizm & Araştırma Dergisi, 2(1)48-63.
• Sargın, S. Dinç, Y. (2017). Kültür mirasının korunmasına yönelik mekânsal bir değerlendirme: eski (geleneksel) Antakya evlerinin fonksiyonel değişimi, Turkish Studies, (12/13), 477-506.
• Saner, M. (2012). Endüstri mirası: kavramlar, kurumlar ve Türkiye’deki yaklaşımlar, Planlama Dergisi (1-2), 53-66.
• Şancı, F. (2006). Hatay ilinde türk mimarisi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Temiz, F.M. (2002). XIX. yüzyıl ve sonrasında Antakya’nın kentsel mekan oluşumunda meydana gelen değişiklikler ve Kurtuluş caddesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Van.
• Temiz, F. M. (2008). Antakya’da sabun üretimi ve sabunhaneler. Hatay Kültür ve Keşif Dergisi, 14(2), 14-16.
• Türk, M. (2012). Ebu Ubeyde Bin Cerrah’ın (R.A.) hediyesi Antakya, Antakya Belediyesi Kültür Yayınları, Hatay.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 06.06.2019)
• Üçeçam Karagel, D., Karagel, H., (2014). Analysis of a Historical commercial centre in terms of marketing geography: Uzun Çarşı/ the Long Bazaar (Antakya/Turkey), European Journal of Research on Education, 2, 166-184.
• Weulersse, J. (1934). Antioche esadi de geographié urbanie. Bulletin d’Etudes Orientales, 4(2), 27-72.
• Yılmaz, H. (2014). Eskişehir’in biricik destinasyon önerisi: endüstriyel miras. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 29(2), 205-225.
• İnternet Kaynakları http://ticcih.org/about/charter/, (Erişim Tarihi: 03.09.2019)
• www.antakyaatakoleji.k12.tr (Erişim Tarihi: 05.09.2019)
• http://www.hatay.bel.tr, (Erişim Tarihi: 04.09.2019).
• http://verdaa.com/kurumsal/detay/hakkimizda, (Erişim Tarihi: 24.07.2019)
• http://savonhotel.com.tr/savonhotel, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• https://www.erih.net/, (Erişim Tarihi: 09.09.2019).
• https://twitter.com/expohatay2021,(ErişimTarihi:23.07.2019).
• http:// www.hatsu.gov.tr/icerik.php?bolum=3&no=9, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• https://www.defne.bel.tr/haberler/duyurular/, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• http://www.defnehastanesi.com/cocukcerrahisi.html, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• https://twitter.com/hataybsb, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• https://www.linkedin.com/company/antakyatso, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• https://twitter.com/altinozubld, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).
• http://www.futbollogo.com/takim.php?id=141, (Erişim Tarihi: 23.07.2019).