Geçmişten Geleceğe Akdeniz Ülkelerinde Turizm

Yıl 2020, Sayı: 41, 255 - 270, 30.12.2020

Volkan Zoğal Füsun Baykal

https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0071

Öz

Uluslararası turizm hareketlerinde geçmişten bugüne en önemli merkez Avrupa Kıtası olmuştur. Kıtanın Akdeniz kıyı ülkeleri ise turizmdeki bugünkü gelişmişlik düzeyini ve dünyada söz sahibi oluşunu, başta coğrafi konum olmak üzere tarihsel derinlik, doğal ve kültürel çekiciliklere borçludur. Ayrıca nitelikli hizmet, etkili tanıtım, doğru pazarlama ve yüksek talep de önemli birer faktördür. Bu çalışma, Akdeniz’de turist hareketliliğini hem tarihsel süreçte hem de mekânsal düzlemde ele almaktadır. Amaç, Akdeniz’in dünya turizminde yüzyıllardır eskimeyen öneminin nedenlerine inmek ve günümüzdeki sonuçlarını ülkeler bazında karşılaştırmaktır. Araştırmanın yaklaşımı ve yöntemi, nitel ve nicel veriler kullanarak hem bir tematik derleme hem de karşılaştırmalar yoluyla ilişkisel analiz yapmaya dayalıdır. Bulgularda Akdeniz turizminde geçmiş yüzyıllarda turist hareketliliğindeki dinamikler ile bugünün turistini çeken faktörlerin aynı olmadığı ortaya çıkmıştır. Geçmişte kültür turistlerinin ilgisi söz konusuyken, bugünün müşterileri ise çoğunlukla deniz-kum-güneş turistleridir. Ancak güncel toplumsal olaylar ve teknolojik gelişmeler, turistlerin beklentilerini de hızla değiştirmekte ve yeni turizm türlerini ortaya çıkarmaktadır. Sonuç olarak Akdeniz Havzası’nın uluslararası turizmdeki geleceği, iç faktörlerin baskısıyla şekillenecek gibi görünüyorsa da dış faktörlerin (küresel iklim değişikliği, salgın hastalıklar, uluslararası göçler, politikalar, terörizm, teknolojik gelişimler gibi) daha güçlü bir belirleyici ve yönlendirici olabileceği ileri sürülebilir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, eşitsizlik, Akdeniz

Tourism in Mediterranean Countries—From Past to Future

Öz

Europe has been the most important center of international tourism from the past to the present. The continent’s Mediterranean coastal countries, in particular, owe their present level of tourism to their historical depth, natural and cultural attractions, and geographical location. In addition, qualified services, effective promotion, correct marketing, and high demand are also important factors. In this study, we discuss tourist mobility in the Mediterranean in both historical and spatial terms to examine the reasons for the importance of the Mediterranean in world tourism and compare current results across countries. The research approach and methods comprise a thematic review and comparison using qualitative and quantitative data. The findings clearly indicate that tourist activities in Mediterranean countries have changed over the centuries. Cultural tourism was the preferred activity in the past, but today’s customers are mostly sea-sand-sun seekers. However, social change and technological developments have altered tourists’ expectations and revealed new types of tourism. As a result, although the future of international tourism in Mediterranean countries seems to be shaped by internal factors, it could be argued that external factors such as global climate change, epidemics, international migration policies, terrorism, and technological developments may be stronger determinants.

Anahtar Kelimeler

Tourism, Inequality, and Mediterranean

Kaynakça

• Airbnb. (2020). Fast Facts, https://news.airbnb.com/fast-facts/ Erişim Tarihi: 12.04.2020
• Akoğlan Kozak, M., Evren, S. ve Çakır, O. (2013). Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1): 7–22.
• AMRF. (2019). Airbnb et l’AMRF s’associent pour développer le tourisme dans la France rurale, https://news.airbnb.com/fr/airbnb-et-lamrf-sassocient-pour-developper-le-tourisme-rural/ Erişim tarihi: 25.06.2020.
• Arslan, A. (2014). 19. Yüzyıl Türkiye Gezi Rehberleri: John Murray Yayınları. III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, 04-05 Nisan 2014, Kuşadası, Aydın, Bildiri Kitabı, 151-163.
• Atout France. (2016). Lettre de Veille Internationale - Eté 2016. http://atout-france.fr/sites/default/files/imce/lettre_de_veille_internationale_ete_2016.pdf, Erişim tarihi: 03.09.2020.
• Baykal, F. (1992). Akdeniz Havzası’nda uluslararası turizm hareketleri ve Türkiye. Turizm Yıllığı-1992, 29-40, Türkiye Kalkınma Bankası, Ankara.
• Bozok, D. ve Köroğlu, A. (2007). Akdeniz ülkelerine yönelik uluslararası turizm hareketleri, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 146–157.
• Bramwell, B. (2004). Mass Tourism, Diversification and Sustainability in Southern Europe’s Coastal Regions, In Bill Bramwell (ed.) Coastal Mass Tourism Diversification and Sustainable Development in Southern Europe (pp. 1-31) Channel View Publications.
• Chamailleurs, C. D. (2013). Le tourisme, son histoire et son evolution, http://cercledeschamailleurs.over-blog.com/article-le-tourisme-son-histoire-et-son-evolution-121389628.html Erişim tarihi: 03.09.2020.
• Coudert, E. (1996). Le littoral méditerranéen, un espace convoité. Aménagement et Nature, 121, 33-39.
• Demir, E. (2017). Kentsel Kültürel Turizmde Ağ Toplumu ve Paylaşım Kültürünün Turizm Coğrafyası Yaklaşımıyla Değerlendirilmesi: İzmir Örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• DGE. (2016). Tourisme 2050: Quelques Idées Pour le Future. Direction Générale des Entreprises, Ministère de L’économie, de L’industrie et du Numérique, France.Encyclopædia Britannica. (2019). Yugoslavia former federated nation (1929–2003), https://www.britannica.com/place/Yugoslavia-former -federated-nation-1929-2003 Erişim tarihi: 04.09.2020
• Eralp, Z. (1983). Genel Turizm. Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksek Okulu Yayınları: 3, Ankara.
• European Union. (2012). Sustainable Tourism in the Mediterranean. Aston Centre for Europe, Aston University. https://cor.europa.eu/en/engage/studies/Documents/sustainable-tourism-mediterranean/sustainable-tourism-mediterranean.pdf Erişim tarihi: 17.08.2020
• Eurostat. (2020). Tourism statistics – Annual results for the accommodation sector, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/pdfscache/37341.pdf Erişim tarihi: 17.08.2020
• Fosse, J. ve Le Tellier, J. (2017). Tourisme durable en Méditerranée : état des lieux et orientations stratégiques, Cahier 17, Plan Bleu. Valbonne.
• Harita Genel Müdürlüğü. (2020). Avrupa Fiziki Haritası, https://www.harita.gov.tr/urun-209-avrupa-fiziki-haritasi-.html Erişim Tarihi: 15.08.2020
• Horner, B. (2016). Nice d’autrefois et Nice d’aujourd’hui, https://edito.seloger.com/lifestyle/visite-privee/nice-d-autrefois-et-nice-d-aujourd-hui-article-9283.html Erişim Tarihi: 01.09.2020
• Gyr, U. (2010). The History of Tourism: Structures on the Path to Modernity European History Online (EGO). http://ieg-ego.eu/en/threads/europe-on-the-road/the-history-of-tourism Erişim tarihi: 17.08.2020
• INSTAT. (2019). Albania Tourism Survey Accommodation establishments, http://www.instat.gov.al/media/7332/tourism-survey-accommodation-establishments-2019.pdf Erişim tarihi: 17.08.2020
• Ioannou, B. (2002). Tourist Development Impacts on the Spatial Transformation of the Greek Islands. The Case Study of Kos Insular Area, ERSA Conference Papers, European Regional Science Association, https://econpapers.repec.org/paper/wiwwiwrsa/ersa02 p130.htm Erişim tarihi: 13.08.2020.
• Işık, Ş. ve Zoğal, V. (2017). Turizm kentleşmesi kavramı: Antalya örneği, Ege Coğrafya Dergisi, 26(2), 71–94.
• Knoema. (2018). World Tourism Statistics, Key Indicators, 1995-2018 https://knoema.com/WTODB2017/world-tourism-statistics-key-indicators-1995-2018?location=1001600-reunion Erişim tarihi: 17.08.2020
• KKTC Turizm Planlama Dairesi. (2018). Turizm İstatistikleri, http://turizmplanlama.gov.ct.tr/2018-İstatistikleri Erişim tarihi: 17.08.2020Koshar, R. (2002). Seeing, Traveling, and Consuming: An Introduction. In
• Koshar, R. (Ed.), Histories of Leisure. (pp. 1-24), Oxford International Publishers, Oxford.
• Kozak, N., Kozak, M.A. ve Kozak, M. (2001). Genel Turizm. İlkeler-Kavramlar. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Laurent, A. (2019). Tourisme: Comment Airbnb s’implante dans le monde rural https://www.challenges.fr/entreprise/tourisme/tourisme-comment-airbnb-s-implante-dans-le-monde-rural_ 644277, Erişim tarihi: 16.03.2020.
• Lozato-Giotart, J. P. (1990). Méditerranée et tourisme. Paris: Masson S.A.Löschburg, W. (1998). Seyahatin Kültür Tarihi (Jasmin Traub, Çev.). Dost Kitabevi, Ankara.
• Magnan, A. (2009). Le Tourisme Littoral en Méditerranée. Tendances et Perspectives Face au Changement Climatique. Idées Pour le Debats. Institut du Développement Durable et des Relations Internationales (IDDRI), No: 4, 1-46.
• Manera, C. ve Morey, A. (2016). The growth of mass tourism in the Mediterranean, 1950-2010, IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), 7(4), 84–91.
• Mullins, P. (1991). Tourism urbanization. International Journal of Urban and Regional Research, 15(3): 591–597.
• Owen, E. (2019). Grand Tours and a Giveaway, https://austenauthors.net/grand-tours-and-a-giveaway/ Erişim Tarihi: 01.09.2020.
• Özgüç, N. (2017). Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Plan Bleu. (2016). Tourism. Economic activities and sustainable development. Building the Mediterranean future together, https://planbleu.org/sites/default/files/publications/note32_en.pdf Erişim Tarihi: 01.09.2020.
• PNUE/PAM. (2005). Dossier sur Le Tourisme et le Développement Durable en Méditerranée. MAP Technical Report Series No. 159, Athènes, Grèce.
• Rosenberg, M. (2017). Grand Tour of Europe. The Travels of 17th & 18th Century Twenty-Somethings, https://www.thoughtco.com/grand-tour-of-europe-1435014, Erişim Tarihi: 08.09.2017.
• Rovira Soto, M.T. ve Anton Clavé, S. (2017). Second homes and urban landscape patterns in Mediterranean coastal tourism destinations. Land Use Policy, 68, 117–132.
• Rovira Soto, M.T. ve Anton Clavé, S. (2018). The role of second homes in a Mediterranean coastal mass tourism destinations: An evolutionary perpective, In Hall, C.M ve Müller, D.K. (eds.) The Routledge Handbook of Second Home Tourism and Mobilities, (pp. 27-38).
• Sarı Çallı, D. (2015). Uluslararası Seyahatlerin Tarihi Gelişimi ve Son Seyahat Trendleri Doğrultusunda Türkiye’nin Konumu, Turizm ve Araştırma Dergisi, 4(1), 4–28.
• Selwyn, T. (2000). The De-Mediterraneanisation of the Mediterranean. Current Issues in Tourism, 3(3), 226–245.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2020). Tesis İstatistikleri, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201131/tesis-istatistikleri.html Erişim tarihi: 17.08.2020
• Terkenli, T. S., Bellas, M. L. ve Jenkins, L. D. (2007). Tourism Impacts on Local Life: Socio-Cultural Continuity and Change in Crete, Ege Coğrafya Dergisi, 16, 37–52.
• Tixeront, J. (1969). Le bilan hydrologique de la Mer Noire et de la Mer Mediterranée. Bulletin of the International Association of Scientific Hydrology, 14(4), 61–69.
• Toskay, T. (1990). Turizm. Turizm Olayına Genel Yaklaşım, Der Yayınları, İstanbul.
• Tutan, E. ve Başol, S. (2014). Antik Çağda Bir Turizm Destinasyonu: Delphoi. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, 04-05 Nisan 2014, Kuşadası, Aydın, Bildiri Kitabı, 384-387.
• UNEP/MAP-Plan Bleu. (2009). State of the Environment and Development in the Mediterranean, Athens. https://planbleu.org/sites/default/files/publications/soed2009_en.pdf Erişim Tarihi: 01.09.2020
• UNWTO. (2011). Tourism Towards 2030, Global Overview. https://www.e-unwto.org/doi/epdf/10.18111/9789284414024 Erişim tarihi: 17.08.2020
• UNWTO. (2017). Tourism Highlights 2017 Edition. https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419029 Erişim tarihi: 17.08.2020
• UNWTO. (2019). International Tourism Highlights 2019 Edition. https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152 Erişim tarihi: 17.08.2020
• UNWTO. (2020a). International tourist numbers, 2020 from https://www.unwto.org/news/covid-19-international-tourist-numbers-could-fall-60-80-in-2020. Erişim tarihi: 17.08.2020
• UNWTO. (2020b). International Tourism and COVID-19, https://www.unwto.org/international-tourism-and-covid-19 Erişim tarihi: 17.08.2020
• Urry, J. (2009). Turist Bakışı, (E. Tataroğlu; İ. Yıldız, Çev.), Bilgesu Yayıncılık, İstanbul.
• Yıldız, Z. (2011). Turizmin Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Vizyoner Dergisi, 3(5), 54–71.
• Zuelow, E. (2015). A History of Modern Tourism. Macmillan Education, London.