Determining Secondary Migration Attraction Centers in Interprovincial Migrations in Turkey and their Impact Areas

Yıl 2021, Sayı: 42, 195 - 209, 07.07.2021

Fatih Arıcı

Öz

The study discusses interprovincial migrations in Turkey and determines secondary migration centers that have the potential to receive migration other than those that directly receive migration. The researcher focused on 47 provinces, most of which are emigration centers. It was determined that nine of them had the potential of receiving migration from their immediate vicinity as a secondary migration center. In addition to determining factors that affect these centers in terms of receiving migration, the researcher tried to identify their impact areas. Furthermore, results indicate that rather than socioeconomic development levels, higher levels of urbanization compared with neighboring provinces and social networks established because of proximity were main factors for the migrations that these secondary migration attraction centers received. Socioeconomic development index (SEDI) values and attraction coefficients of provinces data were used to determine the centers in the study. Further, life index in provinces data were used to determine effective factors that influence migrations received by these centers. The SPSS 22 package program was used for data analysis, whereas the ArcGIS 10.2 program was used for preparing maps.

Anahtar Kelimeler

Interprovincial migration, Secondary migration centers, Migration impact area

Türkiye’de İller Arası Göçlerde İkincil Göç Çekim Merkezleri ve Etki Sahalarının Tespiti

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de iller arası göçler ele alınmış, net göç alan merkezler dışında göç alma potansiyeli bulunan ikincil göç merkezleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çoğunluğu göç veren toplam 47 il üzerine yürütülen çalışmada, bu merkezler arasından 9 ilin ikincil göç merkezi olarak yakın çevreden göç alma potansiyeline sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu ikincil göç merkezlerinin etki sahalarının belirlenmesine ilaveten, göç almalarında etkili olan faktörlerin tespiti de yapılmıştır. Merkezlerin aldıkları mevcut göçler üzerinde ise sosyo-ekonomik gelişmişlikten daha çok, çevresindeki illere göre daha fazla kentleşme göstermeleri, yakın konumda bulunmaları ile kurulan sosyal ağlarla alakalı olduğu verisine ulaşılmıştır. Çalışmada ikincil göç merkezlerinin tespitinde; SEGE değerleri ile illerin cazibe katsayıları veri setlerinden faydalanılmıştır. Bu merkezlerin aldıkları göçler üzerinde etkili olan faktörlerin tespitinde ise illerde yaşam endeksi verileri kullanılmıştır. Analizlerde SPSS 22 paket programı, haritaların hazırlanmasında ise ArcGIS 10.2 programı kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İller arası göç, İkincil göç merkezleri, Göç etki sahası

Kaynakça

• Abar, H. (2011). Türkiye’de iller arası göçün belirleyicileri: Mekânsal ekonometrik model yaklaşımı. (YL Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. google scholar
• Albayrak, N. ve Abdioğlu, Z. (2017). Türkiye’de iç göçü etkileyen faktörlerin analizi, Researcher: Social Science Studies, 5(10), 293-309. google scholar
• Arınç, K. (2016). Doğal Beşeri, İktisadi ve Siyasi Yönleriyle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri. Erzurum: Eser Ofset. google scholar
• Aydoğdu, M. ve Bakırcı, M. (2020). Şehirden kırsal alanlara ziyarette köyün çekici faktörlerinin analizi: Bağlıca köyü örneği (Sinop/ Boyabat), Coğrafya Dergisi, 40, 13-24 . google scholar
• Bindak, R. (2015). İller arası göç tahmini için bir çekim (cazibe) modeli önerisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(2), 111-120. google scholar
• Bostan, H. (2017). Türkiye’de iç göçlerin toplumsal yapıda neden olduğu değişimler, meydana getirdiği sorunlar ve çözüm önerileri. Coğrafya Dergisi, 35, 1-16. google scholar
• Bülbül, S. ve Köse, A. (2010). Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94. google scholar
• Castles, S. and Miller, M. J. (1998). The age of migration: international population movements in the modern world, (second edition), London: Macmillan Press. google scholar
• Çağlayan, S. (2006). Göç kuramlari, göç ve göçmen ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 67-91. google scholar
• Çağlayan, S. (2013). Göç kavramı ve kuramları, F. Güneş (Ed.) Kent sosyolojisi içinde (s.84-115), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset. google scholar
• Çelik, F. (2006). İç göçlerin itici ve çekici güçler yaklaşımı ile analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27, 149-170. google scholar
• Çelik, F. (2007). Türkiye’de iç göçler: 1980-2000. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 87-109. google scholar
• DPT (1989). 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994), Yayın no: DPT:2174, Ankara. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ google scholar
• DPT (2000). 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT:2502-ÖİK:523,Ankara. https://www.sbb. gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/08_BolgeselGelisme.pdf google scholar
• DPT (1982). Türkiye’de Yerleşme merkezlerinin kademelenmesi -ülke yerleşme merkezleri sistemi- Cilt-I, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Kalkınmada Öncelikli Yöreler Başkanlığı, DPT:1806, Ankara. google scholar
• Dücan, E. (2016). Türkiye’de iç göçün sosyo-ekonomik nedenlerinin bölgesel analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 167-183. google scholar
• Ela Özcan, E. D. (2017). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215. google scholar
• Erdoğan, T. (2019). Kavramsal ve kuramsal açıdan göç olgusu, A. Akgöz, D. Yörük ve H. Karpuz (Ed.) Konya Ticaret Odası Konya kitabı XVII geçmişten günümüze göçler içinde (s.17-43), Konya: Anadolu Ofset. google scholar
• Ghatak, S., Levine, P., and Price, S. W. (1996). Migration theories and evidence: an assessment. Journal of Economic Surveys, 10(2), 159198. https://doi.org/10.1111/j.1467-6419.1996.tb00008.x google scholar
• Görgün, M. (2017). Küreselleşme sürecinde göçmen ilişkileri ağının önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1317-1327. google scholar
• Gurak, D. T. and Caces, M. F. (1992). Migration networks and the shaping of migration systems, In Kritz, M.M., L.L. Lim and H. Zlotnik (Eds.) International Migration Systems: A Global Approach (pp. 150-176). Oxford: Clarendon Press. google scholar
• Güllüpınar, F. (2012). Göç olgusunun ekonomi-politiği ve uluslararası göç kuramları üzerine bir değerlendirme. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 53-85. google scholar
• Gürbüz, M. ve Karabulut, M. (2007). Türkiye’de iller arası göçler ile sosyo-ekonomik özellikler arasındaki ilişkilerin analizi, 38. ICANAS (10-15 Eylül 2007), Çevre, kentleşme sorunları ve çözümleri içinde (s. 455-469), Ankara. Türkiye. google scholar
• İçduygu, A. ve Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri. O. Baydar, (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere içinde (s. 249-268), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. google scholar
• Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71. google scholar
• Kalkınma Bakanlığı, (2013). 10. Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ google scholar
• Kandemir, O. (2017). Refah göstergeleri bağlamında Türkiye’de iller arası iç göç hareketlerinin analizi, İnsani ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 275-288. google scholar
• Kocaman, T. (2008). Türkiye’de iç göçler ve göç edenlerin nitelikleri (1965-2000). TC Başbakanlık, Devlet Planlama Teşkilatı, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara. google scholar
• Koday, S., Koday, Z., ve Akbaş, F. (2018). Gördes büyükşehir ilçesinde nüfus hareketleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı), 523-556. google scholar
• Kundu, A. and Gupta, S. (1996). Migration, urbanisation and regional inequality. Economic and Political Weekly, 31(52), 3391-3398. https://www.jstor.org/stable/4404940 google scholar
• Lee, E. S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47-57. https://www.springer.com/journal/ google scholar
• Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., & Taylor, J. E. (1993). Theories of international migration: A review and appraisal. Population and development review, 19(3), 431-466. https://www.jstor.org/stable/2938462 google scholar
• Mutluer, M. (2003). Uluslararası göçler ve Türkiye: Kuramsal ve ampirik bir alan aAraştırması-Denizli, İstanbul: Çantay. google scholar
• Öz, İ. ve Çelebioğlu, F. (2015). The impacts of socio-economic factors on migration across Turkish regions: A spatial data analysis, Emc Review, 10(2), 194-210. https://doi.org/10.7251/EMC1502194O google scholar
• Özgür, E. M. (2001). Türkiye Coğrafyası, Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık. google scholar
• Öztürk, M., Topaloğlu, B., Hilton A., & Jongerden J. (2017). Rural-urban mobilities in Turkey: socio-spatial perspectives on migration and return movements, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 20(5), 513530, https://doi.org/10.1080/19448953.2018.1406696 google scholar
• Ryan, L. (2011). Migrants’ social networks and weak ties: accessing resources and constructing relationships post-migration. The Sociological Review, 59(4), 707-724. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2011.02030.x google scholar
• Sarı, V. İ. ve Kındap, A. (2018). Türkiye’de kentsel yaşam kalitesi göstergelerinin analizi. Journal of Turkish Court of Accounts/ Sayistay Dergisi, 108, 39-72. google scholar
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019). İllerin ve bölgelerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2017), Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, Ankara. google scholar
• Stouffer, S. A. (1940). Intervening opportunities: a theory relating mobility and distance, American sociological review, 5(6), 845867. https://www.jstor.org/stable/2084520 google scholar
• Tandoğan, A. (1998). Demografik temel kavramlar ve Türkiye nüfusu. Trabzon: Eser Ofset. google scholar
• Timor, A. (1997). Orta büyüklükteki şehirler ve taşıdıkları önem. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 5, 83-101. google scholar
• Turut, H. ve Özgür, E. M. (2018). Bir kente göçün hikâyesi: süreçler, bütünleşme ve aidiyet, Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(1), 153-180. google scholar
• TÜİK, İller arası göç verileri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn =95&locale=tr google scholar
• TÜİK, İllerde yaşam endeksi, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_ id=1106 google scholar
• TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, http://www.tuik.gov.tr/PreHaber Bultenleri.do?id=15843 google scholar
• Tümertekin, E. ve Özgüç N. (2015). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekân, İstanbul: Çantay Kitapevi. google scholar
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1997). İstanbul’da nüfusun doğum yerlerine göre dağılışı, İstanbul İnsan ve Mekân içinde (s. 237-269), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
• Ünal, Ç. (2020). İzmir’in göç analizi, Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 195-208. google scholar
• Walters, W. H. (2000). Assessing the impact of place characteristics on human migration: the importance of migrants’ intentions and enabling attributes. Area, 32(1), 119-123. https://www.jstor.org/ stable/20004043 google scholar
• Yakar, M. (2013). Türkiye’de iller arası net göçlerle sosyo-ekonomik gelişmişlik arasındaki ilişkinin coğrafi ağırlıklı regresyon ile analizi. Ege Coğrafya Dergisi, 22(1), 27-44. google scholar
• Yakar, M. ve Sert Eteman, F. (2017). Türkiye’de iller arası göçlerin nodexl ile sosyal ağ analizi. Göç Dergisi, 4(1), 82-109. google scholar
• Yakar, M., Saraçlı, S. ve Yazıcı, H. (2010). Afyonkarahisar ilinde iller arası göçlerin gelişmişlik endeksleriyle analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 255-271. google scholar