CHATTERTON ROMANINDA KİŞİSEL TARİH ARAYIŞI*1

Yıl 2013, Sayı: 30, 0 - 0, 26.12.2016

Ferah İncesu

Öz

İngiliz yazar
Peter Ackroyd’un 1987’de yayımlanan Chatterton
romanı, çeşitli karakterlerin kişisel tarihlerini ya da kişi, nesne veya
olguların tarihlerini arayışları yoluyla, sanatsal bir yapıtın var oluş
özelliklerini irdeleyen bir metin olarak karşımıza çıkar. Yapıt, tarih
arayışlarında karakterleri kendi hedef tanımları açısından başarısız gösterir;
peşine düşülen ya da söz edilen tarih öğrenilemez ya da oluşturulamaz.
Postmodern bir algıyla, araştırma ve yaratma kendine gönderge oluşturur. Chatterton romanı, böylelikle, gerek
tarihin gerek sanatsal ürünün, bunları ortaya koyan yaratıcı ya da bunlarla
zihinsel bağlantısı olan izleyici açısından var olmalarını yüceltir. Roman,
postmodern bakış açısı içinde, yapı, anlam, gerçeklik, görecelik, sözün gücü ve
sınırları, yapaylık, parçalanma, zamansızlıkta kaynaşma gibi kavram ve
oluşumlar üzerine eğilir. Sanat yapıtını ve gerçeklik anlayışını bir
yapılandırma olarak odağa alıp bunların kurmaca yönlerine dikkat çeker ve
bunları özerk sistemler olarak gösterir. Tanımlanabilir, yerleşik dış gerçeklik
ve değerler temelindeki liberal hümanist geleneğe bir karşı duruşu taşıyor
görünür. Ancak, yapıt, görecelik ve manâsızlık bulgulayan postmodern anlayışa
da kendiliğinden bir tepki inşa ederek, aslında postmodern duruşun da içerdiği,
varlığı ve var olanı kabullenme özelliği ve söylemiyle, anlam ve tanım
arayışını tarih ve sanat ürünü kapsamında onaylar ve bir bakıma yüceltir. 

Anahtar Kelimeler

Çağdaş İngiliz yazını, Peter Ackroyd, Chatterton, kurmaca ve tarih, postmodernizm

Kaynakça

• Ackroyd, Peter: Chatterton, Çev. Füsun Elioğlu, YKY, 1995.
• Bradbury, Malcolm: The Modern British Novel, London, Secker and Warburg, 1993.
• “CHATTERTON, THOMAS,” The Dictionary of National Biography, Concise Dictionary: Part I From the Beginnings to 1900, London, Oxford UP, 1953, s. 230.
• Finney, Brian: “Peter Ackroyd, Postmodernist Play and Chatterton,” California State University, 1992, böl. 1-3, (Çevrimiçi) www.csulb.edu/~bhfinney/Peter Ackroyd.html, 1 Şubat 2003.
• Fowle, Frances: “Chatterton, Henry Wallis,” Tate, Aralık 2000, (Çevrimiçi) http://www.tate.org.uk/art/artworks/wallis-chatterton-n01685/text-summary, 1 Mart 2003.
• Groom, Nick: “CHATTERTON, THOMAS,” Oxford Dictionary of National Biography, 11. cilt, Oxford UP, 2004, ss. 235-42.
• Higgins, Dick: A Dialectic of Centuries: Notes towards a Theory of the New Arts, New York ve Barton, Vermont, 1978.
• Hutcheon, Linda: A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction, New York ve London, Routledge, 1988.
• Lerner, Laurence: The Frontiers of Literature, Oxford, Basil Blackwell, 1988.
• Lodge, David: The Art of Fiction, London, Secker and Warburg, 1992.
• McHale, Brian: Postmodernist Fiction, London, Methuen, 1987.
• Meltzer, Françoise: “Originality in Literature,” Encyclopedia of Aesthetics, 3. cilt, Ed. Michael Kelly, New York ve Oxford, Oxford UP, 1998, ss. 413-6.
• Pavel, Thomas G.: “Tragedy and the sacred: notes towards a semantic characterisation of fictional genre,” Poetics 10: 2-3, Haziran 1981, ss. 231-42.
• Selden, Raman: Practising Theory and Reading Literature: An Introduction, NY, London, Prentice Hall, 1989.
• Selden, Raman, Peter Widdowson ve Peter Brooker: A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory, London, New York, Toronto, Prentice Hall/Harvester Wheatsheaf, 1997.
• Schmidt, Michael: Lives of the Poets, Phoenix, 1998.
• Walder, Dennis, ed.: Literature in the Modern World: Critical Essays and Documents, Oxford UP, 1992.
• Waugh, Patricia: Metafiction: The Theory and Practice of Self-Conscious Fiction, London ve New York, Methuen, 1984.