Demet Teorisi, Işınlanma Paradoksu ve Zaman Felsefesinde Dört-Boyutçuluk Açısından Bir Yaklaşım

Yıl 2022, Sayı: 56, 73 - 97, 05.07.2022

Turan Argun Sezer

https://doi.org/10.26650/arcp.1067399

Öz

Zamanda özdeşlik problemi felsefe tarihinin en önemli ve temel problemlerinden
birisidir. Fakat bu özdeşlik problemi sadece fiziksel nesnelerde değil, bilincin
özdeşliğinde de kendisini gösterir. Bilincin özdeşliği problemi onun salt bir tanımlama
mı yoksa kendi içinde bir varlık olarak ontolojik bir statüsü olup olmadığı mı sorusuyla
ilgilidir. Bu makalede demet teorisi gibi önde gelen bilinç teorilerinin bilincin geçişi
veya bölünmüş zihin gibi temel problemlerin çözümünün açıklanmasında yetersiz
olduklarını zaman felsefesinin bir kuramı olan dört-boyutçuluğun özdeşliğin geçişi
konusundaki çözümlere yönelik yaklaşımını uyarlayarak savunacağım. Bu amaçla
Theseus’un gemisi ve Chisholm’un kahve kupası gibi felsefenin bilinen örneklerini
verecek ve aynı örnekleri bilincin geçişine uygulayacağım. Bu örneklerden hareket
ederek, B-serisi yargılamalarıyla (özellikle Ezelicilikle) ışınlanma paradoksunun
çözümünü öne süreceğim. Bilinç benzeri nesnelerden kastın, bilincin var olmasını
sağlayan bir zamansal ilişki mi yoksa bu ilişkilerden soyut bir ontolojik statü mü
olduğu sorununa da değineceğim. Eğer bilinç ve nesneler arasındaki bu ilişki
ortaya konulursa Parfit ve diğer filozofların ortaya koyduğu benzeri sorunların
çözülebileceğini düşünüyorum. Bunu yaparak bilincin diğer tüm uzay zaman
nesneleri gibi mereolojik (parça bütün ilişkisi bağlamında) bir özü olduğunu ileri
süreceğim. Bu sebeple de demet teorisini ve Parfit’in çözümünü, Sider’ın Perry ve
Prior’a karşı argümanlarından analojiyle reddedeceğim. Bu sayede argümanımı
özdeşliğin analitik metafizik konumu lehine güçlendireceğim.

Anahtar Kelimeler

Işınlanma Paradoksu, Dört-Boyutçuluk, Özdeşliğin Devamı, Zamanda Özdeşlik, Özdeşlik Problemi

Bundle Theory, Teletransportation Paradox, and Four-Dimensionalist Approach

Öz

The problem of “identity over time” is one of the most essential problems in the
history of philosophy. However, the problem of identity arises not only with physical
objects but also with the identity of consciousness itself. The problem of the
identity of consciousness can be described as the question of whether it is a mere
description or whether it has an ontological status as a being in itself. In this paper, I argue that the prominent theories of consciousness, such as the Bundle Theory, are insufficient for explaining problems,
such as the transition of consciousness or split minds, by adapting the solutions of the four-dimensionalist approach to the
transition of identity problems from the point of view of the philosophy of time. For this purpose, I cite examples from wellknown
puzzles of philosophy, namely the Ship of Theseus and Chisholm’s Coffee Cup, and apply the same examples to the
transition of consciousness. Through the analogies of those examples, I argue for the temporal and half-temporal existence of
consciousness. The main question here is whether there is a temporality of consciousness or an abstract ontological status of
consciousness. In answering this question, I assume that consciousness, like any other spacetime object, has a mereological
essence. I refute the Bundle Theory and Parfit’s solution by analogy with Sider’s argument against Perry and Prior. Thus, I
enhance my argument in favor of the analytic metaphysics of identity.

Anahtar Kelimeler

Teletransportation paradox, Four-dimensionalism, Survival of identity, Identity over time, Problem of identity

Kaynakça

• Balashov, Yuri. Persistence&Spacetime, Oxford University Press, New York, 2010. google scholar
• Bardon, Adrian. The Future of Philosophy of Time, Routledge Studies of Metaphysics, New York, 2012. google scholar
• Bardon, Adrian. Zaman Felsefesinin Kısa Tarihi, çev. Özgür Yalçın, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2015. google scholar
• Bennett, H. Charles. Teleporting an Unknown Quantum State via Dual Classical and Einstein-Podolsky-Rosen Channels, Aralık 1992, Physical Review Letters Cilt 70. google scholar
• Bodhi, Bhikkhu. The Connected Discourses of The Buddha: A New Translation of the Samyutta Nikaya, Wisdom Publications, 2000, USA. google scholar
• Chisholm, Roderick M. Person and Object: A Metaphysical Study, Open Court Publishing Company, GB, 1979. google scholar
• Craig, William Lane& Smith, Quentin. Einstein, Relativity and Absolute Simultaneity, Routledge, New York, 2008. google scholar
• Gallois, Andre. “Identity Over Time”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/identity-time/> google scholar
• Hume, David. A Treatise of Human Nature, The Floating Press, 2009. google scholar
• Freeman, Edward. On McTaggart’s Theory of Time, History of Philosophy Quarterly, Cilt 27, No. 4. google scholar
• Frege, Gottlob. Über Sinn und Bedeutung, Zeitschrift für Philosophie und Philosophische Kritik, 1892, NF-100. google scholar
• Hawley, Katherine. How Things Persist, Clarendon Press, Oxford, 2001. google scholar
• Heller, Mark. Temporal Parts of Four Dimensional Objects, Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition içinde, Cilt 46, No.3. google scholar
• Ingthorsson, Rognvaldur. Understanding McTaggart’s Paradox, Metaphysics in the Post-Metaphysical Age Vol.II. google scholar
• Perry, John. The Problem of Essential Indexical and Other Essays, Oxford University Press, New York, 1993. google scholar
• Kuşçu, Egemen Seyfettin. “Cambridge Değişimi ve bir Zorunlu Soru: Bir Nesne Olmak Ne Demektir?”, Felsefe Arkivi, Istanbul University Press, Sayı 53, 2020. google scholar
• Leibniz, Gottfried W. Discourse on Metaphysics, Oxford Clarendon Press, çev. Gonzalo Rodriguez-Pereyra. google scholar
• Markosian, Ned. “Time”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = https://plato.stanford.edu/archives/fall2016/entries/16/05/2020/ (giriş tarihi 23.01.2022). google scholar
• McTaggart, Ellis, J. The Unreality of Time, Mind A Quarterly Review of Psychology and Philosophy, Cilt XVII, 1908. google scholar
• McTaggart, Ellis, J. The Nature of Existence, Cilt I, Cambridge At The University Press, 1921. google scholar
• Parfit, Derek. Divided Minds and Nature of Persons, (https://philarchive.org/rec/PARDMA) (Giriş tarihi 26.01.2022). google scholar
• Plato. Complete Works, Parmenides, Hackett Publishing Company, Indianapolis/Cambridge, 2015. google scholar
• Prior, Arthur N. "Thank Goodnes That's Over", Philosophy,, Cilt 34, No.128 (Haz. 1959). Kraliyet Felsefe Enstitüsü adına Cambridge University Press tarafından neşredilmiştir, 1959. google scholar
• Sider, Theodore. Four-Dimensionalism: An Ontology of Persistence and Time, Clarendon Press, 2001, Oxford. google scholar
• Sider, Theodore. Presentism and Ontological Commitment, The Journal of Philosophy, Cilt XCVI, Sayı: 7, Haziran 1999. google scholar
• Turetsky, Philippe. Time, Routledge, USA, 1998. google scholar
• Yalçın, Şahabettin. "Hume ve Bellek", edt. İlhan İnan, Felsefe Tartışmaları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, Sayı 32, İstanbul, 2004. google scholar