Türk Kadınının Ilk Defa “Polis” Olması

Yıl 2020, Sayı: 21, 37 - 54, 01.04.2021

Cemal Tepe

https://doi.org/10.26650/iukad.2020.777103

Öz

Bu çalışmayla Türk kadınının polis olma süreci, dünyadaki gelişimiyle birlikte incelenmiştir. 19. asırda tüm dünyada iç güvenlikte köklü değişimler yaşanmış, hukuk ve demokratik devlet anlayışının gelişimiyle askeri teşkilatlar, bu sahadan çekilmiştir. Daha sivil ve donanımlı kolluk kuvvetleri aracılığıyla iç güvenlik hizmetleri yürütülmüş ve dünya genelinde polis teşkilatları kurulmuştur. Toplumsal hayatın önemli bir parçası kabul edilen kadınlar, zamanla polis teşkilatlarında yerlerini almışlardır. 1845’te 46 neferle kurulan Türk Polis Teşkilatı’nda ilk defa “kadın polis” alımının ne zaman gerçekleştiği merak konusu olmuştur. Çalışmanın başlıca veri kaynakları başta Polis Mecmuası olmak üzere süreli yayınlardır. Bunun yanı sıra Osmanlı Arşivi belgeleri ile EGM Arşiv belgeleri kullanılmıştır. Çalışmamız, Türk kadınının ilk defa polis olduğu 1930’lu yılları kapsamaktadır. Türkiye’deki ilk kadın polis alım süreci ortaya koyulmuştur. Her ne kadar Osmanlı Dönemi’nde polis teşkilatına farklı memur kadrolarında kadın görevliler istihdam edilmiş olsa da Türk tarihinde kadın polis alımının ilk defa Atatürk Dönemi’nde gerçekleştirilmiş olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türk kadınının polisliğe girmesi önemli bir devrim hareketi olarak kabul edilmeli ve her sene yıldönümleri kutlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Polis, Suç

Turkish Women Becoming a Police Officer for the First Time

Öz

This study examined the process through which Turkish women become police officers together with the enforcement of this right throughout the world. In the 19th century, radical changes occurred in domestic security throughout the world, and military organizations withdrew from this field with the development of an understanding of the law and the democratic state. Internal security services have been increasingly provided by civilians, and well-equıpped law enforcement and police agencies have been established around the world. Women, who are accepted as an important part of society, have taken their places in police organizations over time. The first female police recruitment was a matter of wonder in the Turkish Police Organization, which was established with 46 male soldiers in 1845. The main data sources of this study were periodicals, especially the Police Journal. Otoman Archive documents and EGM Archive documents were also used. Our study covers the 1930s during which Turkish women became police officers for the first time. The first female police recruitment process in Turkey has been revealed. Although female officers were employed in different civil servant positions within the police organization during the Ottoman period, it was concluded that recruitment of female police officers was conducted for the first time during the Atatürk Period of Turkish history. Turkish womens’ entry into the police force should be regarded as an important revolutionary movement and its anniversary should be celebrated every year.

Anahtar Kelimeler

Women, Police, Crime

Kaynakça

• Arşiv google scholar BOA. (Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi) google scholar
• BCA. (Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi) google scholar
• Resmi Yayınlar google scholar TBMM Zabıt Cerideleri, D. 4, C. 9, İçtima 1, 30 Haziran 1932, s. 425. google scholar
• Süreli Yayınlar google scholar Papağan, 27 Temmuz 1927, No: 230, s. 1. google scholar
• “Kadınlar Kongresi?”, Resimli Ay, 6 Ağustos 1929, No:6. google scholar “Kadın Polisler”, Akşam, 28 Temmuz 1932, No: 4956. google scholar
• “Hukuk Mezunu Kadınlar Merkez Memuru Olacak”, Akşam, 5 Ağustos 1932, No: 4964. google scholar
• “Kadın Polisler”, Akşam 7 Ağustos 1932, No: 4966. google scholar “Polis Teşkilatı”, Akşam, 9 Ağustos 1932, No: 4968. google scholar
• “Polis Teşkilatı”, Akşam, 11 Ağustos 1932, No: 4970. google scholar “Kadın Polisler Amerikan Haydutlarına Harp Açıyorlar”, Akşam, 22 Eylül 1932, No: 5012. google scholar
• “İki Hemşire”, Akşam, 17 Ağustos 1932, No: 4976. google scholar “Azılı Kadın”, Akşam, 24 Eylül 1932, No: 5014. google scholar
• “Kadın Cesedi”, Akşam, 12 Eylül 1932, No: 5002. google scholar “Hırsız Kadın”, Akşam, 27 Eylül 1932, No: 5017. google scholar
• “Kadın Polisi ve Cemiyet-i Akvam”, Polis Mecmuası, Y. 18, No: 269, Ankara, Mayıs 1932, s. 1080-1083 “Stockholm’de Polis Hemşireler”, Polis Mecmuası, Y. 19, No: 280, Ankara, Nisan 1933, s. 1425-1428. “Polis Federasyonu ve Kadın Polisler”, Polis Mecmuası, Y. 19, No: 279, Ankara, Mart 1933, s. 1400-1403 google scholar
• “Kadın Polisi Hakkında Beyne’l-milel Mukarrerat”, Polis Mecmuası, Y. 19, No: 280, Ankara, Nisan 1933, s. 1424-1425. google scholar
• “Cumhuriyet Polisinde Kadın”, Polis Mecmuası, Y. 20, No: 286, Ankara, 29 Ekim 1933, s. 1660-1659. google scholar
• “Cumhuriyet’in On Yılı İçinde Yapılan Mevzuat”, Polis Mecmuası, Y. 20, No: 286, Ankara, 29 Ekim 1933, s. 1672. google scholar
• “Çin’de Kadın Polisi”, Polis Mecmuası, Y.20, No:283, Ankara, Temmuz 1933, s. 1560-1562. google scholar
• “Kadın Polisinin Muvaffakiyeti”, Polis Mecmuası, Y. 20, No: 296, Ankara, Ağustos 1934, s. 1999-2004. google scholar
• “Kadın Polis”, Polis Mecmuası, Y. 21, No: 302, Ankara, 31 Temmuz 1935, s. 3060-3061. google scholar
• “Kadın Polisler”, Polis Mecmuası, Y. 22, No: 306, Ankara, 31 Temmuz 1936, s. 3606-3608. google scholar
• “İki Hanım Merkez Memuru Olacaklar”, Vakit, 7 Ağustos 1932, No: 5236. google scholar “Hüceste H.”, Vakit, 7 Ağustos 1932, No: 5236. google scholar
• “Polis Olmak İsteyen Kadınlar”, Vakit, 4 Eylül 1932, No: 5264. google scholar
• “Üniformalı İlk Türk Kadın Polisleri”, Hürriyet, 1 Nisan 1962. google scholar
• “Kadınlar Polis Olabilir mi?”, Milliyet, 25 Temmuz 1929, No: 1238. google scholar
• “Kadın Polis: Hanımlar Birliği Vilayete Müracaat Etti”, Milliyet, 16 Temmuz 1929, No: 1229. google scholar
• Kitaplar ve Makaleler google scholar Alan, G. (2014), 19. Yüzyılda Osmanlıda Sürgün Politikası Çerçevesinde Sürgün Kadınlar, Belleten, C. LXXVIII(281), 245-273. google scholar
• Çelik, B. (2015), Osmanlı Gümrüklerinde Kadın İstihdamı: Kadın Gümrük Kolcuları (1901-1908), Belleten, C. LXXIX(286), 1003-1039. google scholar
• Demircan, S. (1973), Türkiye’de Bayanların Polise Alınışları, Tekâmül ve Bugünkü Durum”, Polis Dergisi, Y. 20 (248), 52-54. google scholar
• Emniyet Genel Müdürlüğü, (2014), Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 1, Bs. 2, Ankara: Arşiv ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları google scholar
• Genelkurmay Başkanlığı, (1984), Atatürkçülük (3. Kitap) Atatürkçü Düşünce Sistemi, İstanbul: Genelkurmay Başkanlığı Yayınları. google scholar
• Keçeci Kurt, S. (2015), II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Kadın Dergilerinde Aile ve Evlilik Algısı, Belleten, C. LXXIX (286), 1073-1099. google scholar
• Kurnaz, Ş. (1990), Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), Ankara: Aile Araştırma Kurumu Yayınları. google scholar
• Özçelik, M. (2013), Cumhuriyetin İlk Yılında Türk Polis Teşkilatı’nın Sorunları ve Çözüm Yolları, Tarihte Türk Polis Teşkilatı Sempozyumu, Edt. Muammer Gül-Mustafa Kandemir, Ankara: Polis Akademisi Yayınları. google scholar
• Subaşı, T. (2017), Tanzimat Döneminde Kurulan Polis Meclisi’nin İdari Yapılanması ve Faaliyetleri, Türk Polis Tarihinin Kökenleri, Edt. Yücel Yiğit, Ankara: Polis Akademisi Yayınları. google scholar
• Şahin, E. (2005), 1890-1894 Yılları Arasındaki Zaptiye Nezaretinin Yapılanmasında Görev Alan Kadın Çalışanlar İle İlk Kadın Polis Memuru Fitnat Hanım, Polis Dergisi, Y. 11, 96-123. google scholar
• Şahin, E. (2018), Türk Polis Eğitim Tarihi, Ankara: Belge ve Yönetim Daire Başkanlığı Yayınları. google scholar
• Şahin, E. vd. (2010), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Polis Teşkilatı’nda Kadın İlkler, Ankara: Polis Matbaası. google scholar
• Topçuoğlu, T.-Topçuoğlu, O. (1988), Cumhuriyet Dönemi’nde Olaylarda ve Mesleklerde Basınımızda Yer Alan İlk Kadınlar, İstanbul: Demiroğlu Matbaacılık. google scholar