A Descriptive Study on Literary Translation in the Context of Eco-Translatology

Yıl 2024, , 249 - 266, 21.06.2024

Nesibe Erkalan Çakır

https://doi.org/10.26650/LITERA2023-1398347

Öz

The eco-translatology approach, in which the translator is at the center of the translation process and, accordingly, has the responsibility for the ecology of the target text, has recently become a topic of interest to researchers. In the eco-translation approach, the translation process not only highlights the ecological elements in the source text but also creates ecological awareness for the reader of the target text. The ecotranslatology approach was put forward by Chinese translation studies researchers Gengshen Hu and Youlan Tao to examine the act of translation from an ecological perspective. Therefore, this approach brings ecological elements to the forefront in the translation process and in this respect differs from other translation approaches. Therefore, this approach can be said to interpret translation in light of eco-holism, unlike various fields such as linguistics, literature, culture, communications, or art. The study aims to interpret literary translation in the context of the eco-translatology approach. In this context, I have first identified the simile expressions in Yashar Kemal’s book, Yılanı Öldürseler and I compared these simile expressions with their French translations in light of the eco-translatology approach. For the analysis, I’ve taken into account the following fundamental four principles Hu and Tao (2016) proposed within the framework of their approach: the principle of balance and harmony, the principle of multiple eco-integration, the principle of symbiosis and diversity, and the principle of translator responsibility. As a result of the analysis, the simile expressions in the source text are observed to have mostly been translated into French in accordance with the principles of eco-translatology.

Anahtar Kelimeler

Eco-translatology, eco-translation, literary translation, Turkish literature, Yashar Kemal

Eko-Çeviribilim Bağlamında Edebî Eser Çevirisi Üzerine Betimleyici Bir Çalışma

Öz

Çevirmenin, çeviri sürecinin merkezinde olduğu ve buna bağlı olarak çeviri metnin ekolojisinden sorumlu kişi olarak görüldüğü eko-çeviri anlayışı, son zamanlarda araştırmacıların ilgi duyduğu konulardan biri hâline gelmiştir. Eko-çeviri anlayışında çeviri, bir yandan kaynak metinde yer alan ekolojik unsurları ön plana çıkarırken, diğer yandan da erek metin okuyucusunda ekolojik farkındalık oluşturmaktadır. Çin asıllı çeviribilim araştırmacıları Gengshen Hu ve Youlan Tao’nun (2016) bahsettiği ekoçeviribilim yaklaşımı ise çeviri eyleminin ekolojik bir bakış açısıyla incelenmesi ve bu nedenle çeviri sürecinde ekolojik unsurların ön planda tutulması bakımından diğer çeviribilim yaklaşımlarından ayrılmaktadır. Dolayısıyla, bu yaklaşımın dilbilim, edebiyat, kültür, iletişim veya sanat gibi çeşitli alanlardan farklı olarak çeviriyi eko-holizm ışığında yorumladığını belirtmek mümkündür. Bu çalışmada amaç, çeviribilim alanında nispeten yeni bir çalışma konusu olan eko-çeviri yaklaşımını Türkiye’de yürütülecek çeviri çalışmalarına katkı sağlaması açısından edebî eserlerin çevirisi ile ilişkilendirerek yorumlamaktır. Bu bağlamda öncelikle Yaşar Kemal’in Yılanı Öldürseler adlı eserinde geçen benzetme ifadeleri belirlenmiştir. Belirlenen bu benzetme ifadeleri, Fransızca çevirileri ile eşleştirildikten sonra Hu ve Tao’nun eko-çeviribilim yaklaşımı çerçevesinde önerdiği denge ve uyum ilkesi, çoklu eko-entegrasyon ilkesi, ortak yaşam (simbiyoz) ve çeşitlilik ilkesi ile çevirmenin sorumluluğu ilkesi olarak isimlendirilen dört ilke dikkate alınarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, Türkçe metinde geçen benzetme ifadelerinin büyük çoğunluğunun Fransızcaya eko-çeviribilim ilkelerine uygun bir şekilde çevrildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eko-çeviribilim, Eko-çeviri, Edebî Çeviri, Türk edebiyatı, Yaşar Kemal

Kaynakça

• Aksan, D. (1999). Türkçenin gücü: Türk dilinin zenginliklerine tanıklar. (Genişletilmiş 6. bs). Ankara: Bilgi Yayınevi. google scholar
• Aksan, D. (2020). Anlambilim: Anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. (3. bs) Ankara: Bilgi Yayınevi. google scholar
• Aminova, L. (2002). Yaşar Kemal’in “yılanı öldürseler” hikâyesi ve Abdulla Kadirî’nin “ötgen günler” romanlarında saf aşk teması ve kadın motifi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 20, 163-168. Erişim adresi: https:// dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2840/38811 google scholar
• Bakıcı, K. (2022). Yılanı Öldürseler Romanında Anne Katili. Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 35-45. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esbd/issue/68634/577899 google scholar
• Bo, T. (2014). A Study on Advertisement Translation Based on the Theory of Eco-translatology. Journal of Language Teaching & Research, 5(3), 708-713. google scholar
• Bogenç Demirel, E. ve Marmara, F. (2020). Müdahil bir çeviri örneği olarak eko-çeviri, Frankofoni, 2(37), 53-63. google scholar
• Cronin, M. (2017). Eco-translation: translation and ecology in the age of the anthropocene. London & New York: Routledge. google scholar
• Çimen Karayürek, E. (2022). Ekoçeviri bağlamında çizgi roman çevirileri: Zener’in laneti örneği. Tülin Kartal Güngör (Ed.), Edebiyat ve Ekoeleştiri içinde (s. 98-113). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları. google scholar
• Deleage, J. P. (1998). Yachar Kemal: Forgeron oblige de l'ecriture. Paris: L’Harmattan. google scholar
• Dictionnaires Le Robert. (2017). Le grand robert de la langue française, Version numerique, Paris: SEJER. google scholar
• George, S. & Faurite, M. L. (2020). L’ecotraduction, ou le traducteur en transition, Traduire, 242. https://doi. org/10.4000/traduire.1971 google scholar
• Guo, P. P., & Ma, W. L. (2022). A Study on the Translation of Love in a Fallen City from the Perspective of Three Dimensional Transformation of Eco-Translatology. Journal of Literature and Art Studies, 12(6), 641-644. google scholar
• Hastürkoğlu, G. (2020). A study on the relationship between translation ecology and food translation. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 855-863. http://10.29000/rumelide.792544 google scholar
• Hu, G. (2003). Translation as adaptation and selection, Perspectives: Studies in Translatology, 11(4), 283-291. https://doi.org/10.1080/0907676X.2003.9961481 google scholar
• Hu, G. & Tao, Y. (2016). Eco-translatology: A new paradigm of eco-translation- A comparative study on approaches to translation studies. Translation and Interpreting Review, 6, 115-132. http://10.22962/ tnirvw.2016.6..006 google scholar
• Jarow, E. H. R. (2021). The cloud of longing: A new translation and eco-Aesthetic study of Kalidasa’s Meghaduta. New York: Oxford University Press. google scholar
• Kemal, Y. (1982). Tu ecraseras le serpent, (M. Andaç, Çev.). Paris: Gallimard. google scholar
• Kemal, Y. (2016). Yılanı öldürseler, (23. bs). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Scott, C. (2015). Translating the nineteenth century: a poetics of eco-translation. Dix-Neuf, 19(3), 285-302. https:// doi.org/10.1179/1478731815Z.00000000083 google scholar
• Şeker, A. (2019). Yaşar Kemal’in romanlarında ekososyoloji. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi google scholar
• Türkoloji Dergisi, 23(1), 158-176. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkoloji/issue/44166/500962 google scholar
• Tekalp, S. (2021). Ecocriticism and translation: A descriptive study on Elif Shafak’s Bit Palas, Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30, 151-164. http://10.37599/ceviri.903813 google scholar
• Wang, Q. (2023). On the Significance of Chinese Eco-translatology to Translation Studies. The Educational Review, USA, 7(3), 312-315. google scholar