YAŞAM VE ÖLÜM KORKUSU: PETER SHAFFER’IN AMADEUS’U

Yıl 2010, Cilt: 23 Sayı: 2, 71 - 84, 20.03.2012

Canan Sevkay

Öz

Amadeus’ta Shaffer, on sekizinci yüzyıl sonlarında yaşamış olan Wolfgang Amadeus Mozart’ın gerçek hayatından yola çıkarak, Mozart ile, ve onunla aynı dönemde Viyana’da yaşamış olan ve oyunda Mozart’ın rakibi ve düşmanı olarak gösterilen besteci Antonio Salieri arasındaki ilişkiyi kurgular. Yazarın, Salieri karakterini yaratarak vurgulamak istediği noktalardan biri, yasakların insanların ölüme bir anlam kazandırmak istemeleri sonucu ortaya çıkmış olmalarıdır. Oyunda, bu yasakların insanı kendinden yabancılaştırdığı, ve yaşama bir anlam kazandıracağına, insanı daha da hayattan uzaklaştırdığı vurgulanır. Bu olumsuz tutumu oyunda Salieri adlı karakter sergiler; ona bütünüyle karşıt bir davranış sergileyen karakter ise Mozart’tır. Bir tragedyayı andıran oyunun kurgusunda, seyirci, yasaklara karşı çıkan Mozart’ın düşüşünü ve ölümünü izler ve oyunun sonunda içinde bastırdığı ölüm korkusuyla yüzleşerek yabancılaşmış olduğunu görüp, kendisiyle ve yaşamla yeniden barışma olanağını elde eder

Anahtar Kelimeler

Ölüm, Peter Shaffer, Amadeus, tragedya, Nietzsche

Kaynakça

• Aristoteles. Poetika. İstanbul: Küçük Kitaplar, 2003.
• Henri Bergson. “Laughter.” Ed. Robert W. Corrigan. Comedy: Meaning and Form. San Francisco: Chandler, 1965.
• Cooke, Virginia, ve Malcolm Page. File on Shaffer. Londra: Methuen, 1987.
• Dutta, Shomit, ed. Greek Tragedy. Londra: Penguin, 2004.
• Gianakaris, C.J. “Shaffer’s Revisions in Amadeus.” Theatre Journal 35.1 (1983): s.88-101.
• Hegel, G.W.F. Aesthetics: Lectures on Fine Art. 2. Cilt. Londra: Oxford UP, 1975.
• MacMurraugh-Kavanagh, M.K. Peter Shaffer: Theatre and Drama. Londra: Macmillan, 1988.
• Nietzsche, Friedrich. Genealogy of Morals. Oxford: Oxford UP, 1998.
• Nietzsche, Friedrich. Müziğin Ruhundan Tragedyanın Doğuşu. İstanbul: Say Yayınları, 2005.
• Plunka, Gene A. Peter Shaffer: Roles, Rites and Rituals in the Theatre. Cranbury: Associated U P, 1988.
• Price, Amy. “Nietzsche and the Paradox of Tragedy.” British Journal of Aesthetics 38.4 (Ekim 1998): s. 384-93.
• Shaffer, Peter. Amadeus. Ed. Roger Cornish ve Violet Ketel. Plays of the Seventies. Londra: Methuen, 1986.
• Stott, Andrew. Comedy. New York: Routledge, 2005.
• Tibbetts, John C. “Faces and Masks: Peter Shaffer’s Amadeus from Stage to Screen.” Literature/Film Quarterly 32.3 (2004): s. 166-174.
• G. W. F. Hegel, Aesthetics: Lectures on Fine Art, 2. Cilt (Londra, Oxford UP, 1975), s. 1215.