Frankofoninin Modern Cezayir Edebiyatındaki Rolü / Role of Francophone in Contemporary Algerian Literature

Yıl 2013, Sayı: 22, 77 - 91, 11.12.2013

Ahmet Can

Öz

Sömürgecilik tarihine göz atıldığında bir sistem olarak kolonyalizmin, siyaseti gereği, gerçekleştirmek için verdiği ilk uğraş, hükmettiği bölge in­sanının kültürünü, tarihini, dilini, dinini kısacası kimliğini silmek ve yerine kendine ait olanı yerleştirmektir.

Bu makalede, öncelikli olarak Cezayir'in, yaklaşık yüz otuz yıl hakimiyeti altında yaşadığı Fransız sömürgecisinin kimliksizleştirme politikası neti­cesinde anadilini nasıl yitirme safhasına geldiği açıklanmaya, Fransa'nın Fransızcayı nasıl, ne şekilde ve ne amaçla kullandığı, bu dilin, Cezayir edebiyatındaki yeri ve mahiyetinin sınırları belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar kelimeler: Cezayir, Fransa, Koloni, İki Dillilik, Edebiyat. Fran­kofoni.

Abstract: As far the history of colonialism is concerned, the primary aim of colonialism as a system is to erase the culture, history, language, religion, and in short, identity of the colonised people and replace them with its own.

This study is intended to explain how Algeria almost lost its mother tongue under the disidentification policies of a 130-year French colonization period and how and why France used French in the related country, and determine the place and significance of this language in Algerian literature.

Keywords: Algerian, France, Colony, Bilingualism, Literature, Francop­hone.

 

 

Anahtar Kelimeler

Cezayir, Fransa, Koloni, İki Dillilik, Edebiyat. Frankofoni.

Kaynakça

• Ager, Dennis, ‘Francophonie’ in the 1990s Problems and Opportunities, Multilingual Matters, Clevedon, Avon, England 1996.
• Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, I-III, TDK yay., Ankara 1998, cilt:3.
• Cengiz, Koray, Türk, Hüseyin “Hatay’da İki Dillilik ve İki Dillilikten Kaynaklanan Dil Karmaşası”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt: 6, sayı: 12, (2009), s.190-208.
• Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, 6. Baskı, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2005.
• Corcoran, Patrick, The Cambridge İntroduction to Francophone Literature, Cambridge University Press, Cambridge, 2007.
• Dursun, Davut, “Cezayir”, DİA, I-XL (devam ediyor), İstanbul 1993, VII, s.4894
• Fanon, Frantz, Cezayir Bağımsızlık Savaşının Anatomisi, Çev. Kamil Çileçöp, Pınar Yayınları, İstanbul 2009.
• Fanon, Frantz, Yeryüzünün lanetlileri, Çev. Şen Süer, Versus, İstanbul 2007. 47 Şeref, a.g.e., s.53. 48 Beynin hastalıklı olan kısmının alındığı nadir bir cerrahi operasyon. Mecazi anlamda bir kişiyi duygusuz veya zihinsel olarak uyuşuk hale getirmek, birini diriliğinden mahrum etmek. Bkz. Oxford Advanced Learner’s Dictionary, 6. Baskı, Oxford Press, New York 2000, s. 787. 49 Frantz Fanon, Cezayir Bağımsızlık Savaşının Anatomisi, Çev. Kamil Çileçöp, Pınar yayınları, İstanbul, 2009, s.24. 50 Murtâd, a.g.e., s.25.
• Hıdır, Suâd Muhammed, el-Edebu’l-Cezairiyyu’l-Mu‘âsır, Menşûrâtu’l-Mektebeti’lAsrıyye, Beyrut 1967.
• Kahraman, Âlim, “Dilini Kaybeden Ülke”, Yedi İklim, sayı:4, , (Temmuz 1992), s.74Karlığa, Bekir, “Cezayirli Üç Büyük Düşünür”, Yedi İklim, sayı:4, (Temmuz 1992), s.77el-Kîlânî, İbrahim, Udebâ’ mine’l-Cezâir, Dâru’l-Me‘ârif, Kahire 1958.
• L’année Francophone İnternationale, Ministére des Affaires étrangéres et du Commerce İnternationale, Kanada, 2004, s. 8.
• Luraghi, Raimondo, Sömürgecilik Tarihi, çev: Aydın Emeç, Sosyalist yayınlar, İstanbul 1994. el-Medenî, Ahmed Tevfîk, Hâzihî Hiye’l-Cezâir, Mektebetu’n-Nahdati’l-Mısriyye, Kahire 1956.
• Murtâd, Abdulmelik, Nahdatu’l-Edebi’l-‘Arabiyyi’l-Mu‘âsır fi’l-Cezâir, 1925-1954, eş-Şeriketu’l-Vataniyye li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, Cezayir 1983.
• Oxford Advanced Learner’s Dictionary, 6. Baskı, Oxford Press, New York 2000. Öz, Asım, “Bölünük Ülke Edebiyatının Çevirisinde Temsil Noksanlığı”, Hece Öykü, sayı:35, (Ekim-Kasım 2009), s.38-44.
• Özdemir, Şaban, Çağdaş Arap Öyküsü/Güldeste, Edebiyat Dergisi Yayınları, Ankara 1982.
• Parker, Gabrielle, “’Francophonie’ and ‘Universalité’: evolution of two nations conjoined”, (Ed. Charles Forsdick ve David Morphy), Francophone Postcolonial Studies A Critial İntroduction, Arnold, London 2003, ss. 91-101.
• Pehlivanoğlu, Işıl, Assia Djebar’ın L’Amour, la Fantasia ve La Disparition de la Langue Française başlıklı romanlarında sömürgecilik ekseninde dil ve kimlik, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2010.
• Sartre, Jean Paul, Hepimiz Katiliz Sömürgecilik Bir Sistemdir. Çev: Süheyla N. Kaya, Belge Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 1999.
• Şeref, Abdulazîz, el-Mukâveme fi’l-Edebi’l-Cezâiriyyi’l-Mu‘âsır, 1. Baskı, Dâru’lCiyl, Beyrut 1991.
• Yetiş, İshak, “Leylâ Sebbârla Konuşma”, Hece Öykü, sayı:35, (Ekim-Kasım, 2009), s.47-53. http://en.wikipedia.org/wiki/Le%C3%AFla_Sebbar, 12.06.2012.