İslam Siyaset Düşüncesinde Hilafet Kurumunun Aşılamayan Sorunları Üzerine Bazı Mülahazalar / An Evaluation on Some Dissolved Matters Concerning to The Caliphate in Islamic Politic Thought

Yıl 2013, Sayı: 23, 169 - 185, 11.12.2013

Mustafa Sarıbıyık

Öz

İslam siyaset düşüncesinde en büyük uyuşmazlık hilafet konusunda olmuştur. Hz. Peygamber (sav) kendisinden sonra kimseyi halife olarak tayin etmemiş, yönetim konusunu Müslümanların ortak aklına havale et­miştir. Müslümanlar halife seçiminde değişik yöntemler uygulamışlardır. Seçim yöntemindeki değişkenlik, halifenin; şuranın yetkileri ve yetkilerin sınırları, hilafetin dinîliği ve Kureyşîliği gibi hususlar hilafet kurumunun başlıca tarihsel sorunları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Halifelik, halifenin görev süresi, halifenin yetkileri, halifenin azli.

Abstract: The caliphate is a very conflicted issue through the Islamic thought. The prophet peace be upon him did not appoint someone to carry the public responsibility after him. And he did not determine any kind of administration to be followed after him, on the contrary he referred the matter to the Muslim wisdom. Muslims carried out different methods to select the caliph during the period of the first four caliphs. Some chronicle problems appeared as historical problems of caliphate. Some of them are the diversity in selection system, authorities and limitations of the caliph and the committee, selecting the caliph only from candidadets of Quraysh tribe.

Keywords: Caliphate, mission period of caliphate, authorities.

Anahtar Kelimeler

halifelik, halifenin görev süresi, halifenin yetkileri, halifenin azli.

Kaynakça

• Abdulaziz Dûrî, en-Nuzumu’l-İslâmiyye, Bağdat 1950.
• Abdülkerîm Hatîb, el-Hilâfe ve’l-İmâme, Beyrut 1975.
• Abdülkerim Zeydan, İslam’da Fert ve Devlet, Çev; Zeki Soyyiğit, İstanbul 19 Ahmed Emîn, Fecru’l-İslâm, byy., 1970.
• Ali Abdurrazık, İslam’da İktidarın Temelleri, Çev; Ömer Rıza Doğrul, İstanbul 19 Belâzurî, Ensâbu’l-Eşrâf, Beyrut 1996.
• Câbirî, Arap Aklının Oluşumu, Çev; İbrahim Akbaba, İstanbul 1997.
• Cabiri, ÇağdaşArap-İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanma, Ankara 2001.
• Cabiri, İslam’da Siyasal Akıl, Çev; Vecdi Akyüz, İstanbul, 1997.
• Cavid İkbal, “İslâm’da Devlet Kavramı”, İslam Siyaset Teorisi ve Sorunları, Çev; Halim Sırçalı, Editör: M. Ahmet, İstanbul 1997.
• Fehmi Cedan, İslam’da Yönetim Tartışmaları, Çev; Mehmet Yolcu, İstanbul 19 Ferrâ, Ahkâmu’s-Sultâniyye, Kahire 1406.
• İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n- Nihâye, Beyrut, 1980.
• İbn Kuteybe ed-Dîneverî, el-İmâme ve’s Siyâse, Mısır, 1969.
• İbn Sa’d, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrut, 1986.
• Lokman Tayyib, İslam’ın Politik Sistemi, Çev; Murat Çiftkaya, İstanbul 1996. Mâverdi, Ebu’l-Hasan, el-Ahkâmu’s-Sultâniyye, Kahire 1406.
• Mehmed Said, Hatiboğlu, “Hilafetin Kureyşliliği”, AÜİF. Der, C. XXIII, Ankara 19 Mehmet Azimli, Halifelik Tarihine Giriş, Konya 2012.
• Muhammed Abdulkadir, en-Nizâmu’s-Siyâsî fi’l-İslâm, Amman 1986.
• Muhammed Hamidullah, İslam Müesseselerine Giriş, Çev; İhsan Süreyya Sırma, İstanbul 1992.
• Muhammed Mescidî Camiî, Ehli Sünnet ve Şia’da Siyasi Düşüncenin Temelleri, Çev; Malik Eşter, İstanbul, 1995.
• Mümtaz Ahmet, İslamî Siyaset Teorisi ve Sorunlar, Çev; Halim Sırçalı, İstanbul 19 Neşet Çağatay, İslam Dönemine Dek Arap Tarihi, Ankara 1989.
• Nezîh Eyûbî, Arap Dünyasında Din ve Siyaset, Çev; Yavuz Alagan, İstanbul 19 Philip Hitti K.,İslam Tarihi, Çev; Salih Tuğ, İstanbul 1989.
• Seyyid Bey, Hilafetin Mâhiyyet-i Şeriyyesi, Ankara 1340.
• Suyûtî, Târîhu’l-Hulefâ, Mısır 1952.
• Şaban Öz, “İslam Siyaset Geleneğinde Bir Şaz”, İstem, yıl: 6, sayı: 11, Konya 2008, ss.79-91.
• Thomas Arnold, The Caliphate, London 1965.
• Zehebî, Siyeru Alâmi’n-Nubelâ, (el-Hulefau’r-Raşidun), Beyrut 1990.
• Ziyauddin Rayyıs, İslam Siyasi Düşünce Tarihi, Çev; Ahmet Sarıkaya, İstanbul 19