The Role of Maulana Abul Kalam Azad in the Development and Stability of Urdu Journalism

Yıl 2023, Sayı: 42, 473 - 484, 28.04.2023

Zekai Kardaş

https://doi.org/10.26650/jos.1189425

Öz

Maulana Abul Kalam Azad was born in 1888 and played an important role in shaping India’s struggle for freedom. For this reason, his name has an important place in India’s history. Abul Kalam Azad was known for his sympathy and admiration of the Turks and additionally took an active role in raising awareness of Indian Muslims in the context of Ottoman-Indian relations. The Indian Muslims under British rule had anxiously been following the Ottoman Empire, which had faced troubling situations during the Crimean War, the 1887-1888 Ottoman-Russian War, the Battle of Tripoli, and the Balkan Wars, as Indian Muslims saw the Turks as their protector, especially due to the Ottoman claim to the Islamic Caliphate. During this period, some personalities such as Maulana Zafar Ali Khan, the brothers Muhammed Ali and Shauqat Ali, as well as Abul Kalam Azad attempted to raise awareness of the Indian Muslims by closely watching the situation of the Turks. To maintain this purpose, they began publishing as products of this idea the following newspapers: Al-Hilal was published by Abul Kalam Azad, Zamindar was published by Maulana Zafar Ali Khan, and Comrade was published by Muhammed Ali. These newspapers later became very popular and were called the Freedom Newspapers. Maulana Abul Kalam Azad had a versatile personality and constantly provided news about the Turks through his newspaper al-Hilal. At the same time, he organized aid campaigns through al-Hilal in order to support the Turkish people. Al-Hilal soon became known throughout India through its fierce criticism of the British government. Published weekly, it soon became one of India’s best-selling Urdu newspapers. Abul Kalam Azad started a new understanding of journalism in the Indian subcontinent with his newspaper al-Hilal and was instrumental in gaining an identity for Indian Muslim journalism in particular.

Anahtar Kelimeler

Urdu, Journalism, Abul Kalam Azad, India

Urdu Gazeteciliğinin Gelişim ve İstikrarında Mevlana Ebû’l Kelâm Azâd’ın Rolü

Öz

1888 yılında doğan Mevlana Ebul Kelam Azad, Hindistan’ın özgürlük mücadelesinin şekillenmesinde önemli bir rol üstlenmiştir. Bu sebeple Hindistan tarihinde adı önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Türklere duyduğu sempati ve hayranlıkla da tanınan Ebul Kelam Azad Osmanlı-Hindistan ilişkileri bağlamında özellikle Hint Müslümanlarının bilinçlenmesinde de aktif rol almıştır. Diğer yandan İngiliz yönetimi altında bulunan Hint Müslümanları Halifeliği elinde bulundurması yüzünden kendilerine hami olarak gördükleri Osmanlı İmparatorluğunun sırasıyla girdiği Kırım harbi, 93 Rus harbi, Trablus savaşı ve Balkan savaşları esnasında düştüğü sıkıntılı durumu endişeyle takip etmekteydiler. Bu dönemde, Ebul Kelam Azad’ın da aralarında bulunduğu Mevlana Zafer Ali Han ve Muhammed Ali-Şevket Ali kardeşler gibi bazı şahsiyetler özellikle Türklerin durumunu yakından takip ederek Hint halkını bilinçlendirmeye gayret gösteriyorlardı. Bu dönemde çıkan gazeteler arasında Ebul Kelam Azad’ın çıkardığı el-Hilal Gazetesi, Mevlana Zafer Ali Han’ın çıkardığı Zemindar gazetesi ve Muhammed Ali’nin çıkardığı Comrade gazetesi bu dönemde yayınlanan en ünlü gazetelerdendir. Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Mevlana Ebul Kelam Azad bu dönemde çıkardığı el-Hilal adlı gazete ile sürekli Türkler hakkında haberlere yer veriyor ve aynı zamanda Türk halkına destek olmak amacıyla gazete aracılığıyla yardım kampanyaları düzenliyordu. İngiliz hükümetine karşı yaptığı şiddetli eleştiri haberleriyle el-Hilal kısa zamanda tüm Hindistan’da bilinir hale gelmişti. Haftalık olarak basılan el-Hilal kısa zamanda Hindistan’ın en çok satan Urduca gazetelerinden biri haline gelmişti. El-Hilal gazetesi ile Hint-Alt kıtasında yeni bir gazetecilik anlayışı başlatan Ebul Kelam Azad özellikle Müslüman Hint gazeteciliğinin bir kimlik kazanmasına vesile olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Urdu, Gazetecilik, Azad, Hindistan

اردو صحافت کی ترقی و استحکام میں مولانا ابوالکلام آزاد کا کردار

Öz

مولانا ابوالکلام آزاد، جو 1888 میں پیدا ہوئے،انہوں نے ہندوستان کی آزادی کی جدوجہد کو تشکیل دینے میں اہم کردار ادا کیا۔ اسی وجہ سے ہندوستان کی تاریخ میں ان کا نام ایک اہم مقام رکھتا ہے۔ اس کے علاوہ، ابولکلام آزاد، جو ترکوں کے لیے اپنی ہمدردی اور تعریف کے لیے جانے جاتے ہیں، انھوں نے عثمانی اور ہندوستانی تعلقات کے تناظر میں ہندوستانی مسلمانوں کے شعور کو بیدار کرنے میں فعال کردار ادا کیا۔
دوسری طرف عثمانیوں کو کریمیا کی جنگ، 93 کی روسی جنگ، طرابلس اور بلقان کی جنگوں کے دوران دشواری کاسامنا کرنا پڑا تھا، اس وجہ سےہندوستانی مسلمان جو برطانوی راج میں تھے، بڑی بے چینی کے ساتھ اس پریشان کن صورت حال کا پیچھا کر رہے تھے کیونکہ وہ لوگ سلطنت عثمانیہ کو اپنا محافظ سمجھتے تھے۔ اسی دوران، کچھ شخصیات جیسے کہ مولانا ظفر علی خان اور محمد علی-شوکت علی برادران، جن میں ابوالکلام آزاد بھی شامل ہیں، ترکوں کے حالات کو قریب سے دیکھ کر ہندوستانی عوام میں بیداری پیدا کرنے کی کوشش کر رہے تھے۔ اس دور میں شائع ہونے والے اخبارات میں ابوالکلام آزاد کا الہلال، مولانا ظفر علی خان کا زمیندار اور محمد علی کا کامریڈ بہت مشہور تھے۔
مولانا ابوالکلام آزاد جو کہ ایک ہمہ گیر شخصیت کے مالک ہیں، اپنے اخبار الہلال کے ذریعے ترکوں کے بارے میں مسلسل خبریں دیتے رہتے تھے، اور ساتھ ہی ساتھ انہوں نے اخبار کے ذریعے امدادی مہم بھی چلائی تاکہ ترک عوام کی مدد کی جا سکے۔
الہلال جلد ہی ہندوستان بھر میں برطانوی حکومت پر اپنی شدید تنقید کی خبروں سے مشہور ہو گیا۔ ہفتہ وار شائع ہونے والا الہلال جلد ہی سب سے زیادہ فروخت ہونے والے اردو اخبارات میں سے ایک بن گیا۔
ابوالکلام آزاد جنہوں نے الہلال کے ساتھ برصغیر پاک و ہند میں صحافت کی نئی تفہیم کا آغاز کیا، خاص طور پر مسلم ہندوستانی صحافت کے لیے ایک شناخت حاصل کرنے میں اہم کردار ادا کیا ہے

Anahtar Kelimeler

اردو, صحافت, آزاد, ہندوستان

Kaynakça

• Ahmad, Malikzada Manzoor. Maulana Abul Kalam Azad Fikr-o-Fun. (Lucknow: Naseem Book Deepo, 1978). Azad, Abul Kalam. Al-Hilal. (Calcutta: 1912-1913).
• Azad, Abul Kalam. Azad ki Kahani Khud Azad ki Zabani. ed. Abdur Razzaque Malihabadi. (Lahore: Hali Publishing House, 1958).
• Azad, Abul Kalam. India Wins Freedom. (Delhi: Orient Longman Limited, 1988).
• Bedar, Abid Raza. Maulana Abul Kalam Azad, (Rampur: Institute of Oriental Studies, 1968).
• Burney, S.M.H. “Journalistic Career”. in India’s Maulana. ed. Syeda Saiyidain Hameed. (Delhi: Indian Council for Cultural Relations, 1990).
• Dasnavi, Abdul Qavi. “Azad Vadi-e-sahafat Me”. Aiwan-e-Urdu: Maulana Abul Kalam Azad Number. (December, 1988).
• Farooqi, Naimur Rahman. Mughal-Ottoman Relations: A Study of Political and Diplomatic Relations Between Mughal India and the Ottoman Empire 1556-1748. (Delhi, India: Idarah-i Adabiyat-i Delli,1989).
• Henderson Douglas, Ian. Abul Kalam Azad, An Intellectual and Religious Biography. ed. Gail Minault-Christian W. Troll. (Delhi: Oxford University Press, 1993).
• Kardaş, Zekai. “Ebu’l Kelam Azad ve El-Hilal Gazetesi Çerçevesinde Türkiye ve Türkler”. Doktora Tezi. İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Kumar, Ravindra. “Maulana Azad: A Journalist and an Editor”. Azad Academy Journal. (Lucknow: 2012). Qureshi, M. Naeem. Pan-Islam In British India. (England: Oxford University Press, 2009).
• Qutbullah, Janab. Maulana Azad Ka Nazariya Sahafat. (Lucknow: Uttar Pradesh Urdu Academy, 1988). Ram, Malik. Kuch Abul Kalam Azad ke Bare Mein. (New Delhi: Maktaba Jamia, 1989).
• Sabri, Imdad. Imam-ul-Hind Maulana Azad. (Karachi: Maktaba Rashidiyia, 1986).