Free Officers’ Revolution and the Criticism of the Totalitarian Regime in the Egyptian Novel Under the Light of the Works of Naguip Mahfouz, Abd al-Rahman Sharqawi, and Alaa Al Aswany

Yıl 2025, Sayı: 46, 39 - 57, 29.04.2025

Asiye Çelenlioğlu

https://doi.org/10.26650/jos.1600765

Öz

In Egyptian literature, the art of novel that records the dairy of life has been formed by social life, and since its early examples, which are accepted as the first steps of modern prose, it has undertaken such a duty to shape social and political structure. Pieces with a national independence theme substitute for the early novels, which were trying to find answers to the problems occurred by westernization, after Egypt retrieve its native rulers with the 1952 revolution, democratic life became the main theme of the novels. The revolution that was welcomed by society due to reforms such as land reform and free education evolved theocracy after some time, and its legacy kept influencing Egypt’s present political life. At a time when denouncements and arrestments spread fear, novel writers generally avoided politics and were occupied with improvements in individuals or society. In that period, while Naguip Mahfouz was criticizing the regime with his symbolic novels Abd al-Rahman Sharqawi, who was crossing the line of politics, was trying to find excuses for the existing problems with his novel “Fellah” which was greeting reforms with great excitement. Alaa Al Aswany, who contemporarily problematized Egypt’s political history, was also among the few writers who out loudly expressed their opinions about the revolution. This study will examine the period mentioned by these three writers and point out how the issue of autocracy, which became a legacy in Egyptian politics, found place in their novels.

Anahtar Kelimeler

Egypt , Novel , Free Officers Revolution , Autocracy , Criticism

Necîp Mahfûz, Abdurrahmânn eş- Şarkâvî ve Alâ el Asvânî’nin Eserleri Işığında Mısır Romanında Hür Subaylar Devrimi ve Totaliter Rejim Eleştirisi

Öz

Mısır edebiyatında hayatın güncesini tutan roman sanatı toplumsal yapıya içkin şekillenmiş, modern nesrin ayak sesleri kabul edilen ilk örneklerinden itibaren siyasi ve sosyal yapıyı şekillendirme görevini üstlenmiştir. Batılılaşmanın getirdiği sorunlara cevap arayan ilk dönem romanlar, yerini ulusal bağımsızlık temasını konu edinen eserlere bırakmış, Mısır’ın yerel yöneticilerine kavuştuğu tarih olan 1952 devriminden sonra demokratik yaşam romanın ana temasını oluşturmuştur. Toprak reformu ve ücretsiz eğitim gibi birtakım reformlar nedeniyle entelektüel camianın alkışlarla karşıladığı askeri devrim, bir müddet sonra teokrasiye evrilmiş, bıraktığı miras, günümüz Mısır siyasi hayatında da etkili olmaya devam etmiştir. Jurnal ve tutuklamaların korku saldığı söz konusu dönemde roman yazarları genel olarak siyasetten uzak durmuş bireyin ya da toplumun tekamülüyle meşgul olmuştur. Bu dönemde siyasi gündemi konu edinen yazarlardan Abdurrahman eş- Şarkâvî devrimin gerçekleştirdiği reformları büyük bir heyecanla karşıladığı Fellâh (Çiftçi fellah1967) adlı romanda olumsuzluklara bahane bulmaya çalışırken Necîp Mahfûz yazdığı sembolik romanlarla iktidarı eleştirmiştir. Günümüzde Mısır siyasi tarihini sorunsallaştıran Alâ el-Asvânî yine devrim hakkında yüksek sesle fikir beyan eden ender yazarlar arasındadır. Çalışma, söz konusu dönemi adı geçen üç yazar üzerinden ele almış ve Mısır siyasi hayatına miras kalan istibdat konusunun romanlarda nasıl yer aldığına işaret etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mısır , Roman , Hür Subaylar Devrimi , İstibdat , Eleştiri

Kaynakça

• Aytaç, Bedrettin. “Mahmûd Teymur’un Hikâyeleri ve Romanları”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1992. google scholar
• Ayyıldız, Esat. Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv, Ankara: Gece Kitaplığı, 2020. google scholar
• Cleveland, William L. Modern Orta Doğu Tarihi, Istanbul: Agora Kitaplığı, 2008. google scholar
• Çiftçi, Hasan. Klasik Fars Edebiyatında Hiciv ve Sosyal Eleştiri, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002. google scholar
• Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi 2: Sadru’l-İslâm Dönemi, Ankara: Fenomen Yayınları, 2009. google scholar
• Er, Rahmi. Modern Mısır Romanı, Ankara: Hece Yayınları,1997. google scholar
• Er, Rahmi. “Necîp Mahfûz’un el-Lıss ve’l-Kilâb Adlı Romanı Üzerine”, Tömer Dil Dergisi, Sayı: 46, (1996): 5-17. google scholar
• el-Asvânî, ‘Alâ. El-Eşcâru Temşî fî’l- Kâhire, Lübnan: Dârunûfel, 2024. google scholar
• Gânim, Ibrâhim el-Beyyûmî. “Hasan el-Bennâ”, DİA, XVI:307-310. Istanbul: TDV, 1997. google scholar
• el-Hakîm, Tevfîk. Yevmiyyâtu Nâibin fi’l-Eryâf, Kahire: Mektebetu’l-Mısr, 2003. google scholar
• Heykel, Muhammed Hüseyin. Zeyneb, Kahire: Hindâvi, 2011. google scholar
• Hüseyin, Tâhâ. Şeceratü’l-Bû’s, Kahire: Hindâvi, 2013. google scholar
• Lâşîn, Mahmûd Tâhir. Havvâ Bilâ Âdem, Mısır: Matbaatu’l-Itimat, 1934. google scholar
• Mahfûz, Necîp. Serseretü fevka’n- Nîl, Kahire: Hindâvî, 1966. google scholar
• Mahfûz, Necîp. Kasru’ş-Şevk, Iskenderiye: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l-‘Amme li’lKitab, 1971. google scholar
• Mahfûz, Necîp. Beyne’l-Kasreyn, Iskenderiye: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l-Amme li’lKitab, 1972. google scholar
• Mahfûz, Necîp. Es-Sükkeriye, Iskenderiye: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l-Amme li’lKitab, 1976. google scholar
• Mahfûz Necîp. El-Kernek, Kahire: Dârü’ş- Şurûk, 2017. google scholar
• en-Nakkâş, Recâ. Safahâtün min Müzekkerâti Necîp Mahfûz, Kahire: Darü’ş-Şurûk, 2007. google scholar
• en-Nessâc, Seyyid Hâmîd. Bânûrâmâ’r-Rivâyeti’l-Arabiyyet’il-Hadîse, Kahire: Mektebetu’l-Gaîb, 1985. google scholar
• er-Râfiî, Abdurrahman. Es-Sevretü’l-Arabiyye ve’l- İhtilâli’l-İncilizîyye, Kahire: Dâru’l-Meârif, 1966 google scholar
• eş-Şarkâvî, Abdurrahman. El-Fellâh, el-Fellâh, Kahire: Müessesat b. Abdullah, 1973. google scholar
• Tâhâ Bedr, Abdulmuhsin. Er-Ru’yetu ve’l-Edât Necîp Mahfûz, Kahire: Darû’l-Meârif, 1990. google scholar