Behaviors on Obtaining and Verifying Health Information from Digital Media During the Infodemic

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 1, 103 - 125, 31.07.2021

Mehmet Fatih Çömlekçi , Esra Bozkanat

Öz

The current study has two significant purposes. The primary aim of the study is to design a valid and reliable scale regarding the behaviors users have for obtaining and verifying health information from digital media during the COVID-19 Pandemic, which became a global health issue in 2020 by affecting the whole world. The secondary aim of the study is to reveal the sources to which new media users frequently refer for obtaining and verifying health information. The research was conducted online using the questionnaire technique with the participation of 551 people. The study demonstrates the “Obtaining and Verifying Health Information from Digital Media Scale to be a valid and reliable measurement tool consisting of 10 items and 3 factors. Another result is that users refer to websites (Web 1.0) more than social media (Web 2.0) when obtaining online health information. In order to verify the health information they have obtained, participants tend to check the online accounts of scientists and doctors. The conclusion section discusses these findings around the concept of infodemic.

Anahtar Kelimeler

Health literacy, Infodemic, Health communication, Verification, Misinformation, Health information, Social media, COVID-19

İnfodemide Dijital Ortamda Sağlık Bilgisi Edinme ve Teyit Davranışları

Öz

Bu çalışmanın öncelikli amacı tüm dünyayı etkisi altına alan ve 2020 yılı içerisinde küresel bir sağlık sorunu haline gelen Covid-19 Pandemisi döneminde kullanıcıların dijital ortamda sağlık bilgisi edinme ve bilgiyi teyit etme davranışları üzerine geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı tasarlamaktır. İkincil amacı ise yeni medya kullanıcılarının sağlık bilgisi edinmek ve bu bilgiyi teyit etmek için sıklıkla başvurdukları kaynakları ortaya koymaktır. Araştırma 551 kişinin katılımıyla anket tekniği kullanılarak çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. Analizler, “Dijital Ortamda Sağlık Bilgisi Edinme ve Teyit Ölçeği”nin 10 madde ve 3 faktörden oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir. Kullanıcıların sağlık bilgisi edinirken sosyal medyaya (web 2.0) kıyasla web sitelerine (web 1.0) daha fazla başvurması elde edilen diğer bir sonuçtur. Edindikleri sağlık bilgilerini teyit etmek için ise bilimsel yayınlar ile bilim insanlarının ve doktorların paylaşımlarına yöneldikleri görülmüştür. Bu bulgular sonuç kısmında İnfodemi kavramı odağında tartışmaya açılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık okuryazarlığı, İnfodemi, Sağlık iletişimi, Teyit, Yanlış bilgi, Sağlık bilgisi, Sosyal medya, Covid-19

Kaynakça

• Bagozzi, R.P., & Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of the Academy of Marketing Science, 16(1), 74–94
• Bayram, N. (2004). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Ezgi Kitabevi.
• Beavers, A. S., Lounsbury, J. W., Richards, J. K., Huck, S. W. Skolits, G. J., & Esquivel, S. L. (2013). Practical considerations for using exploratory factor analysis in educational research, practical assessment. Research & Evaluation, 18(6), 1–13.
• Bennett, W. L., & Livingston, S. (2018). The disinformation order: Disruptive communication and the decline of democratic institutions. European Journal of Communication, 33(2), 122–139.
• Berkman, N. D., Davis, T. C., & McCormack, L. (2010). Health literacy: What is it? Journal of Health Communication, 15(S2), 9–19.
• Berkman, N. D., Sheridan, S. L., Donahue, K. E., Halpern, D. J., & Crotty, K. (2011). Low health literacy and health outcomes: An updated systematic review. Annals of Internal Medicine, 155(2), 97–107.
• Bozkanat, E. (2018). Kitle-kişisel iletişim ile sağlık bilgisi arama: Bir facebook grubu örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 46, 291–305.
• Bozkanat, E. (2021). Koronavirüs salgınında medya kullanımı: Küresel raporlar üzerinden bir derleme. Etkileşim, 7, 216–234 . doi: 10.32739/etkilesim.
• Can, A. B., Sönmez, E., Özer, F., Ayva, G., Bacı, H., Kaya, H. E., Uyan, O., Ulusoy, G., Öğütçü, N., & Aslan, D. (2014). Sağlık arama davranışı olarak İnternet kullanımını inceleyen bir araştırma. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 36(4), 486–494.
• Chen W., Lee K., Straubhaar J. D., & Spence J. (2014). Getting a second opinion: Social capital, digital inequalities, and health information repertoires. Journal of the Association for Information Science Technology, 65(12), 2552–2563.
• Cinelli, M., Quattrociocchi, W., Galeazzi, A., Valensise, C. M., Brugnoli, E., Schmidt, A. L., Zola, P., Zollo, F., & Scala, A. (2020). The COVID-19 social media infodemic. Scientific Reports, 10, 16598. https://doi.org/10.1038/s41598-020-73510-5
• Corritore, C., Wiedenbeck, S., Kracher, B., & Marble, R. (2012). Online trust and health information websites. International Journal of Human-Computer Interaction, 8(4), 92–115.
• Çeti̇n, İ., & Özhanlı, Y. (2018). Cerrahi hastalarının sağlık bilgisine ulaşmada internet kullanım özellikleri. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 44–49.
• Çömlekçi, M. F. (2020). Dijital çağda bilim inkarcılığının görünümleri. In U. Bedir (Ed.), Bilim iletişimi: Aktörler, mecralar ve sorunlar. Eğitim Yayınevi.
• Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Sosyal medya haberlerine güven ve kullanıcı teyit alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 30, 55–77.
• De Vaus, D. A. (2002). Surveys in social research. Allen & Unwin. Diviani, N, van den Putte, B, Giani, S, & van Weert, J.C.M. (2015). Low health literacy and evaluation of online health information: A systematic review of the literature. Journal of Medical Internet Research, 17(5), e112.
• Dülgeroğlu, İ. (2012). Marka kişiliği, hizmet kalitesi, hizmete duyulan güven ve sadakat ilişkisi üzerine yapısal eşitlik modellemesi analizi (Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Erdoğan, M. (2020). İnfodemi ile etkin mücadele: Bireylerin yanlış bilgi karşısındaki tutumlarını ve bu tutumlarının belirleyicilerinin araştırılması (COVID-19 örneği projesi bulgularının sunumu). https://www.infodemiylemucadele.org/anasayfa/ara%C5%9Ft%C4%B1rman%C4%B1nbulgular% C4%B1
• Erdoğan, T., Aydemi̇r, Y., Aydın, A., İnci̇, M., Ekerbi̇çer, H., Muratdağı, G., & Kurban, A. (2020). İnternet ve televizyonda sağlık bilgisi arama davranışı ve ilişkili faktörler. Sakarya Tıp Dergisi, 10(special edition), 1–10.
• Ertz, M., Karataş, F., & Sarıgöllü, E. (2016). Exploring pro-environmental behaviors of consumers: An analysis of contextual factors, attitude, and behaviors. Journal of Business Research, 69(10), 3971–3980.
• European Commission. (2020). Fourth set of reports – Fighting COVID-19 disinformation monitoring programme. Retrieved from: https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/fourth-set-reportsfighting- covid-19-disinformation-monitoring-programme
• Ferrera, E. (2017). Disinformation and social bot operations in the run up to the 2017 French presidential election. First Monday, 22(8), 1–33.
• Finney Rutten, L. J., Blake, K. D., Greenberg-Worisek, A. J., Allen, S. V., Moser, R. P., & Hesse, B. W. (2019). Online health information seeking among us adults: Measuring progress toward a healthy people 2020 objective. Public Health Reports, 134(6), 617–625.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50.
• Freedman, D. A., Bess, K. D., Tucker, H. A., Boyd, D. L., Tuchman, A. M., & Wallston, K. A. (2009). Public health literacy defined. American Journal of Preventive Medicine, 36(5), 446–451.
• Gazmararian J. A., Curran J. W., Parker R. M., Bernhardt J. M., & DeBuono B. A. (2005). Public health literacy in America: An ethical imperative. American Journal of Preventive Medicine, 28, 317–322.
• Gencer T., Z., Daşlı, Y., & Biçer, E. B. (2019). Sağlık iletişiminde yeni yaklaşımlar: Dijital medya kullanımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1), 42–52.
• Gill, J., Johnson, P., & Clark, M. (2010). Research methods for managers. Sage. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E (2010). Multivariate data analysis: A global perspective (7th ed.). Pearson. https://www.surveysystem.com/sscalc.html
• Jacobs, W., Amuta, A. O., & Jeon, K. C. (2017). Health information seeking in the digital age: An analysis of health information seeking behavior among US adults. Cogent Social Sciences, 3(1), 1–11.
• Kavaklı, N. (2019). Üniversite öğrencileri arasında İnternet teyit/doğrulama platformlarının kullanımı, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 398–411.
• Keselman, A., Smith, C. A., Murcko, A. C., & Kaufman, D. R. (2019). Evaluating the quality of health information in a changing digital ecosystem. Journal of Medical Internet Research, 21(2). https://www.jmir.org/2019/2/e11129/
• Keyes, R. (2004). The Post-Truth Era. St Martin’s Press. Kilit, D. Ö., & Eke, E. (2019). Bireylerin sağlık bilgisi arama davranışlarının değerlendirilmesi: Isparta ili örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 401–436.
• Kitchens B., Harle C.A., & Li S. (2014). Quality of health-related online search results. Decision Support Systems, 57, 454–462.
• Kocabay Şener, N. (2018). “Doğruluk kontrol merkezi” ve “yalan haber” kavramlarına ilişkin içeriklerin medyada yansımasının araştırılması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29(special edition), 355–373.
• Koçer, S. (2021). KHAS Covid-19 Yanlış bilgi yayılımı araştırması sonuçları açıklandı. https://khas. edu.tr/tr/haberler/khas-covid-19-yanlis-bilgi-yayilimi-arastirmasi-sonuclari-aciklandi
• Kurtuldu, G. (2016). Tüketicilerin toplulukçuluk değerlerinin ölçülmesi hakkında bir ölçek geçerlemesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 100–117. McIntyre, L. (2018). Post-truth. MIT Press.
• Metzger M., & Flanagin, A. (2013). Credibility and trust of information in online environments: The use of cognitive heuristics. Journal of Pragmatics, 59, 210–220.
• Neter E., & Brainin, E. (2012). eHealth literacy: extending the digital divide to the realm of health information. Journal of Medical Internet Research, 14(1), e19.
• Newman, N., Fletcher, R., Schulz, A., Andı, S., & Nielsen, R.K. (2020). Reuters digital news report 2020. Reuters Institute for the Study of Journalism. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/ default/files/2020-06/DNR_2020_FINAL.pdf
• Özer, A. G. Ö., Şantaş, A. G. F., & Budak, A. G. F. (2012). Sağlık web sitelerinin kullanım düzeylerinin incelenmesi: Örnek bir uygulama. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(4), 128–140.
• Percheski, C., & Hargittai, E. (2011). Health information-seeking in the digital age. Journal of American College Health, 59(5), 379–386.
• Powell J., Inglis N., Ronnie J., & Large S. (2011). The characteristics and motivations of online health information seekers: Cross-sectional survey and qualitative interview study. Journal of Medical Internet Research, 13(1), e20.
• Ratzan, S. C., & Parker, R. M. (2000). Health literacy. In Current bibliographies in medicine. Bethesda, MD: National Institutes of Health, US Department of Health and Human Services. https://webharvest.gov/peth04/20041105213541/http://www.nlm.nih.gov/pubs/cbm/hliteracy.pdf
• Ren, C., Deng, Z., Hong, Z., & Zhang, W. (2019). Health information in the digital age: an empirical study of the perceived benefits and costs of seeking and using health information from online sources. Health Information & Libraries Journal, 36(2), 153–167.
• Rowley J., & Johnson F. (2013). Understanding trust formation in digital information sources: The case of Wikipedia. Journal of Information Science, 39(4), 494–508.
• Rowley, J., Johnson, F., & Sbaffi, L. (2015). Students’ trust judgements in online health information seeking. Health Informatics Journal, 21(4), 316–327.
• Safeer R. S., & Keenan, J. (2005) Health literacy: The gap between physicians and patients. American Family Physician, 72, 463–468.
• Sbaffi, L., & Rowley, J. (2017). Trust and credibility in web-based health information: A review and agenda for future research. Journal of Medical Internet Research, 19(6), e218.
• Sbaffi, L., & Zhao, C. (2020). Modeling the online health information seeking process: Information channel selection among university students. Journal of the Association for Information Science and Technology, 71(2), 196–207.
• Sillence, E., Briggs, P., Harris, P., & Fishwich, L. (2007). Going online for health advice: changes in usage and trust practices over the last five years. Interacting with Computers, 19(3), 397–406.
• Sultan, F., Rohm, A. J., & Gao, T. T. (2009). Factors ınfluencing consumer acceptance of mobile marketing: A two-country study of youth markets. Journal of Interactive Marketing, 23, 308–320. Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ekinoks.
• Taber, K. (2018). The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education, 48(6), 1273–1296.
• Thaler, A. D., Zelnio, K. A., Freitag, A., MacPherson, R., Shiffman, D., Bik, H., & McClain, C. (2012). Digital environmentalism: Tools and strategies for the evolving online ecosystem. Environmental Leadership: A Reference Handbook, 39, 364–373. http://dx.doi. org/10.4135/9781452218601
• WHO. (2020). Infodemic. https://www.who.int/health-topics/infodemic#tab=tab_1 Xiao, N., Sharman, R., Rao H. R., & Upadhyaya, S. (2014). Factors influencing online health information search: An empirical analysis of a national cancer-related survey. Decision Support Systems, 57, 417–427.
• Ybarra, M., & Suman, M. (2008). Reasons, assessments and actions taken: Sex and age differences in uses of Internet health information. Health Education Research, 23(3), 512–521.
• Zarocostas, J. (2020). How to fight an infodemic. The Lancet. 395(10225), P676. https://www. thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30461-X/fulltext