The Impact of the Turkish Statistical Institute on Wage Policies in Türkiye: An Evaluation of Trade Unions Using Collective Bargaining Agreement Samples

Yıl 2023, , 215 - 227, 30.12.2023

Naim Göktaş

https://doi.org/10.26650/jspc.2023.85.1354904

Öz

Workers make up the vast majority of societies. Hence, wage policies are an important item on the agenda. This study examines wage policies implemented in Türkiye in recent years. Our findings reveal the main facts that stand out in our country’s wage policies. Moreover, the Turkish Statistical Institute’s dominant role in these policies has been evaluated. In addition, the increasing distrust toward the inflation measurements of the Turkish Statistical Institute and the concrete reasons for this distrust have been disclosed. After these assessments, the wage policies in the collective bargaining agreements were investigated. This study also used document analysis method and examined the articles regulating wage increases in the agreements. Accordingly, questions such as whether trade unions will be considered part of general wage policies or whether trade unions have constructed policies that can change current general wage policies were answered. Finally, the study emphasized that unions should introduce new methods in collective bargaining wage policies to protect the welfare of employees.

Anahtar Kelimeler

Wage Policies, Turkish Statistical Institute, Trade Unions, Inflation-Based Wage Increases

Türkiye İstatistik Kurumu’nun Türkiye’de Ücret Politikalarına Etkisi ve Toplu İş Sözleşmesi Örnekleri Üzerinden İşçi Sendikalarına Yönelik Bir Değerlendirme

Öz

Toplumların büyük çoğunluğu hayatlarını devam ettirebilmek için emeklerini ücret karşılığı işverenlere satan işçilerden oluşur. Bu nedenle çalışanlara yönelik ücret politikaları, bireysel ve toplumsal sonuçları olan önemli bir gündem başlığıdır. Bu çalışmada ise Türkiye’de son yıllarda uygulanan ücret politikaları emeğin farklı kesimlerinin öznellikleri dikkate alınarak incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, ülkemizde uygulanan ücret politikalarında göze çarpan temel olgular açığa çıkarılmış ve bu politikalarda Türkiye İstatistik Kurumu’nun oynadığı başat rol değerlendirilmiştir. Ayrıca Türkiye İstatistik Kurumu’nun enflasyon ölçümlerine yönelik artan güvensizlik ve bu güvensizliğin somut nedenleri ortaya konulmuştur. Tüm bu değerlendirmeler sonrasında, Türkİş, Hak-İş ve DİSK üyesi sendikaların toplu iş sözleşmelerindeki ücret politikaları çalışmada araştırılmıştır. Bu araştırmada, doküman analizi yöntemi kullanılmış ve işçi sendikalarının toplu iş sözleşmesi belgelerindeki ücret zamlarını düzenleyen maddeler çalışmada mercek altına alınmıştır. Araştırma sonucunda, işçi sendikalarının Türkiye’de çalışma ilişkilerine hakim olan genel ücret politikalarının bir parçası olarak mı değerlendirileceği ya da sendikaların mevcut genel ücret politikalarını temsil ettikleri kitleler lehine değiştirebilecek politikalar mı inşa ettiği sorularına yanıt verilmiştir. Çalışmada son olarak sendikaların başta üyeleri olmak üzere çalışanların refah seviyesini koruyabilmesi için toplu iş sözleşmesi ücret politikalarında yeni yöntemler devreye sokmasının gerekliliği önemle vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ücret Politikaları, Türkiye İstatistik Kurumu, İşçi Sendikaları, Enflasyon Eksenli Ücret Artışları

Kaynakça

• Akyiğit, E. (2013). İş Hukuku (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Airport Haber (2023, 5 Temmuz). Hava-İş’ten THY’ye Bir Çağrı Daha. Erişim adresi: https://www.airporthaber.com/havacilik-haberleri/hava-isten-thyye-bir-cagri-daha.html (Erişim tarihi: 23.08.2023) google scholar
• Aren, S. (1989). İstihdam, Para ve İktisadi Politika (9. Baskı). Ankara: Savaş Yayınları. google scholar
• Birleşik Metal-İş (2023). MESS Grup Toplu Sözleşmesi 2023-2025 Dönemi Teklifimizi Açıkladık. Erişim adresi: https://www.birlesikmetalis.org/index.php/tr/guncel/toplu-sozlesme/2043-mess-grup-toplu-sozlesmesi-2023-2025-donemi-teklifimizi-acikladik (Erişim tarihi: 01.11.2023) google scholar
• CEFIS. CEFIS Daily Food Price Indices. Erişim adresi: https://cefis-food-indices.streamlit.app/ (Erişim tarihi: 23.08.2023) google scholar
• Çelik, A. (2009). Teşmil ve Avrupa Uygulaması. Türk-İş Dergisi, Sayı 386, 66-68. google scholar
• Çelik, A. (2014). Mücadeleden Vesayete Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı. Eleştirel Pedagoji Dergisi, Sayı 34, 22-27. google scholar
• Çelik, A. (2022). Asgari Ücret Tuzağı. Mülkiye Dergisi, 46(1), 297-304. google scholar
• DİSK (2023, 26 Nisan). TÜİK’e Açtığımız Davayı Kazandık: Madde Fiyat Listesi Açıklanacak. Erişim adresi: https://disk.org.tr/2023/04/tuike-actigimiz-davayi-kazandik-madde-fiyat-listesi-aciklanacak/ (Erişim tarihi: 24.08.2023) google scholar
• DİSK (2023, 5 Temmuz). TÜİK Önünden Seslendik: Gerçekleri Açıkla, Ekmeğimizle Oynama. Erişim adresi: https://disk.org.tr/2023/07/tuik-onunden-seslendik-gercekleri-acikla-ekmegimizle-oynama/ (Erişim tarihi: 24.08.2023) google scholar
• DİSK-AR (2021). Asgari Ücret Gerçeği 2022 Raporu. İstanbul: Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi. google scholar
• DİSK-AR (2023). AKP Döneminde ve Başkanlık Rejiminde İşçiler Neler Kaybetti? (2002-2023). İstanbul: DİSK Yayınları. google scholar
• Duman, A. ve Duman, A. (2016). Türkiye’de Sendika Üyeliğinin Kamu ve Özel Sektördeki Ücretler Üzerindeki Etkileri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2016/1, 11-30. google scholar
• ENAG (2023, 4 Eylül). Aylık Enflasyon Haber Bülteni. Erişim adresi: https://enagrup.org/bulten/2308.pdf (Erişim tarihi: 04.09.2023) google scholar
• Ersezer, D. (2006). Gelir Dağılımı Politikası ve Araçları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 16, S. 1, 255-268. google scholar
• Eurofound (2020). Minimum wages in 2020: Annual review. Minimum wages in the EU series, Luxembourg: Publications Office of the European Union. google scholar
• GazeteDuvar (2023, 14 Haziran). Erdoğan’dan Asgari Ücret Açıklaması: İşçimizi Yine Enflasyona Ezdirmeyeceğiz. Erişim adresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/erdogandan-asgari-ucret-aciklamasi-iscimizi-yine-enflasyona-ezdirmeyecegiz-haber-1623701 (Erişim tarihi: 22.08.2023) google scholar
• Gülmez, M. Asgari Ücret Makaleler Dizisi. Erişim adresi: https://arastirma.disk.org.tr/?page_=1168 (Erişim tarihi: 22.08.2023) google scholar
• Habertürk (2023, 21 Haziran). Türk-İş Başkanı Ergün Atalay’dan Habertürk’e Açıklamalar. Erişim adresi: https://www.haberturk.com/turk-is-baskani-ergun-atalay-dan-haberturk-e-aciklamalar-3601608-ekonomi (Erişim tarihi: 24.08.2023) google scholar
• Hak-İş (2023, 15 Mayıs). 2023 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü Tam Metni. Erişim Adresi: https://hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&id=4653 (Erişim tarihi: 22.08.2023) google scholar
• Hekimler, B. U. (2019). Türkiye’de Kamu Sektöründe Yeni Bir Endüstri İlişkileri Sistemine Geçişin Habercisi: Kamu Kesimi Toplu İş Sözleşmesi Çerçeve Anlaşma Protokolleri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2019/2, 903-916. google scholar
• Hekimler, B. U. (2023). Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı Paradoksu: Güçlü Sendikacılık mı, Bağımlı Sendikacılık mı?. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı 84, 43-57. google scholar
• ILO (2006). Freedom of Association-Digest of Decisions and Principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body (Fifth (revized) Edition). Geneva: International Labour Office. google scholar
• Karadoğan, E. (haz.) (2023). İşçi Sendikaları ve Sendikaların Üye Sayıları Bilgi Notu 2023 Temmuz İşçi Sendika İstatistiklerinin Dili. Ankara: Fişek Enstitüsü google scholar
• Mülayim, B. O. (2023). Avrupa ve Ülkemizde Toplu İş Sözleşmesi Kapsama Oranı ve Bu Oranı Etkileyen Faktörler. ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023/1, 110-153. google scholar
• Önsal, N. (2018). Kamu Kesimi Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolleri İlk İki Örnek ve Son Durum. Karatahta İş Yazıları Dergisi, Sayı 10, 93-100 google scholar
• Öz Çelik-İş (2023). MESS Toplu Sözleşme Taslağımızın Detayları Belli Oldu. Erişim adresi: https://ozcelikis.org/mess-toplu-sozlesme-taslagimizin-detaylari-belli-oldu/ (Erişim tarihi: 01.11.2023) google scholar
• Resmi Gazete (2023, 31 Temmuz). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince; İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2023 Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ. Sayı 32265. google scholar
• Resmi Gazete (2023, 3 Eylül). Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Başkanlığından: Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı. Sayı 32298. google scholar
• Sayım, F. ve Odabaş, T. (2015). 5510 Sayılı Yasa İle Değiştirilen Emekliği Aylığı Bağlama Oranlarının Olası Finansal Etkisinin Sosyal Politika Hedefleri Açısından Değerlendirilmesi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt 4, Sayı 9, 92-119. google scholar
• T24 (2023, 3 Temmuz). Galatasaray’ın Sponsorluk Anlaşmasından ‘TÜİK ve ENAG’ Detayı Kaldırıldı. Erişim adresi: https://t24.com.tr/haber/galatasaray-in-sponsorluk-anlasmasindan-tuik-ve-enag-detayi-kaldirildi,1118246 (Erişim tarihi: 01.09.2023) google scholar
• Talas, C. (1965). Ücret Politikaları. AÜSBF Dergisi, Cilt XX, Sayı 2, 17-38. google scholar
• Talas, C. (1997). Toplumsal Ekonomi Çalışma Ekonomisi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları google scholar
• TCMB (2023). Enflasyon Raporu 2023-III. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. google scholar
• TÜİK (2008). Fiyat Endeksleri ve Enflasyon Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi-3. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu. google scholar
• TÜİK (2023, 4 Eylül). Tüketici Fiyat Endeksi, Ağustos 2023. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Agustos-2023-49650&dil=1 (Erişim tarihi: 04.09.2023) google scholar
• Türk Metal Sendikası (2023). 2023-2025 MESS Grup TİS Teklifi. Erişim adresi: https://www.turkmetal.org.tr/haber/2023-2025-mess-grup-tis-teklifi# (Erişim tarihi: 01.11.2023) google scholar
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı (2023, 21 Temmuz). Türkiye Ekonomisinde Haftalık Gelişmeler ve Genel Görünüm (21 Temmuz 2023). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/07/Turkiye-Ekonomisinde-Haftalik-Gelismeler-ve-Genel-Gorunum-21072023.pdf (Erişim tarihi: 23.08.2023) google scholar
• Yılmaz, K. (2023). Türkiye’de Enflasyon: TÜİK ve İTO Verileri Karşılaştırma. Erişim adresi: https://sarkac.org/2023/07/turkiyede-enflasyon-2/ (Erişim tarihi: 01.11.2023). google scholar
• Yorğun, S. (2023). Sendikaların Toplu Pazarlık Yetkisi ve Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü’nün Hukuki Boyutu. Çalışma ve Toplum, 2023/1, 97-120. google scholar
• Belediye-İş ve Maltepe Belediyesi (SODEMSEN). Yürürlük süresi: 01.03.2022-29.02.2024. google scholar
• Birleşik Metal-İş ve Diebold Nixdorf Teknoloji. Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar
• Demiryol-İş ve Metro İstanbul. Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar
• Genel-İş ve İZENERJİ (SODEMSEN). Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar
• Hava-İş ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. Yürürlük süresi: 01.03.2023-28.02.2025. google scholar
• Hizmet-İş ve Bursa Büyükşehir Belediyesi-BUSKİ. Yürürlük süresi: 01.04.2023-31.12.2024 google scholar
• Koop-İş ve PUMA. Yürürlük süresi: 01.07.2022-30.06.2025. google scholar
• Lastik-İş ve SETAŞ (KİPLAS İşverenleri Sendikası). Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar
• Öz Büro-İş ve Aydınlı Hazır Giyim. Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2025. google scholar
• Öz Çelik-İş ve KARDEMİR. Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar
• Öz Taşıma-İş ve BALPARK Balıkesir Otopark İşletmeleri. Yürürlük Süresi: 01.07.2022-30.06.2025. google scholar
• Sosyal-İş ve İstanbul Tabip Odası. Yürürlük süresi: 01.07.2023-30.06.2025. google scholar
• Türkiye Gazeteciler Sendikası ve Ege İz Gazete. Yürürlük süresi: 01.01.2023-01.01.2025. google scholar
• Tez Koop-İş ve İSPER. Yürürlük süresi: 01.01.2022-31.12.2024. google scholar
• TOLEYİS ve KASDAŞ (SODEMSEN). Yürürlük süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar
• TÜMTİS ve Aras Kargo. Yürürlük Süresi: 01.01.2023-31.12.2024. google scholar