Neoliberalleşme Bağlamında Sosyal Hizmet Alanında Bürokratikleşen Bilimsel Bilgi Üretimi: Yüksek Lisans Araştırmalarının İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 84, 177 - 190, 19.07.2023

Canan Neşe Kınıkoğlu Caner Özdemir

https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1094788

Öz

Bu araştırma Türkiye’de yükseköğretimin neoliberal dönüşümü bağlamında sosyal hizmet alanındaki bilimsel bilgi üretimini mesleki ve akademik uzmanlaşmanın ilk adımı olan yüksek lisans tezleri üzerinden incelemektedir. Türkiye’de sosyal hizmet alanının üniversitelerde yaygınlaştığı 2005-2020 yılları arasındaki döneme odaklanarak, bu alanda yüksek lisans seviyesinde yapılan araştırmaların sayıları, konuları, kullanılan yöntemler ve ele alınan vakalar nelerdir ve bunlar nasıl değişime uğramaktadır sorularını yöneltmektedir. Bu amaçla, belirlenen dönem içerisinde sosyal hizmet, sosyal hizmetler ve sosyal hizmet politikaları ve yönetimi anabilim dallarında yayınlanmış ve erişime açık toplam 674 yüksek lisans tezinin özetleri ve tam metinleri döküman incelemesi yöntemiyle analiz edilmiştir. İncelenen dönemde yüksek lisans program sayılarının artışıyla beraber yayınlanan tez sayısının 2016 yılından sonra hızla arttığı, bu artışın araştırılan konular ve kullanılan yöntemler açısından çeşitlilik getirdiği gözlenmiştir. Araştırmanın bulguları bu niceliksel artışın niteliksel bir ilerlemeyi beraberinde getirmediğini göstermektedir. İncelenen tezlerin çoğunluğunun evren ve örnekleme tekniklerinin doğru belirlenmesi gibi bilimsel bilginin temel yöntemsel gerekliliklerini sağlayamadığı, Ankara ve İstanbul gibi merkez bölgeleri konu alarak ulusal ölçekle sınırlı kaldığı ve verilerin toplandığı mikro bağlamlar ve konu çeşitliliğiyle ayrıştıkları görülmüştür. Bu anlamda sosyal hizmet alanında yüksek lisans seviyesinde bilgi üretimi bir yandan bilimsel bilginin temellerinden uzaklaşarak yaygınlaşmakta öteki yandan kısıtlı kapsam ve standartlaşmış tez yazım süreçleriyle bürokratikleşerek seri üretimden çıkmış izlenimi vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretimde Dönüşüm, Neoliberalleşme, Sosyal Hizmet, Yüksek Lisans Eğitimi, Bilgi Sosyolojisi

Bureaucratized Scientific Knowledge Production in the Area of Social Work within the Context of Neoliberalism: Investigation of Master’s Theses Research

Öz

This paper investigates the knowledge production in social work through document analysis of the master’s theses, the primary step in professional and academic expertise, within the context of the neoliberalization of higher education in Turkey. Focusing on the period between 2005 and 2020, when the field of social work expanded in universities in Turkey, this paper poses the questions related to what social work master’s theses’ numbers, subjects, methods, and cases are, as well as how they are changing. To this end, a total of 674 open access master’s theses completed in the departments of social work, social services, and social work policies and management were examined through their abstracts and full texts. The number of masters’ thesis in social work skyrocketed after 2016, in line with the escalating number of post-graduate programs in social work in Turkey. The findings of the study reveal that this quantitative increase does not bring along a qualitative improvement in knowledge production in social work. The majority of the examined theses do not meet the basic methodological requirements of scientific knowledge, such as the correct definition and explanation of the population and sampling techniques of the study. These theses are further limited to the national scale since they mostly focus on the central regions of Turkey, such as Ankara and Istanbul, and they are differentiated nly by the micro contexts and the different subject matters they study. Thus, on one hand, knowledge production in social work at the master’s level has expanded while moving away from the foundations of scientific knowledge. On the other hand, it has been bureaucratized through limited research scopes and standardized thesis writing processes, yielding the conclusion that it has transformed into a mass production process.

Anahtar Kelimeler

Transformation Of Higher Education, Neoliberalization, Social Work, Master’s Education, Sociology Of Knowledge

Kaynakça

• Akçay, S., & Alpoğlu, İ. E. (2020). Sosyal hizmet uzmanlarının işsizlik deneyimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(1), 47-69. google scholar
• Alptekin, K. (2016). Başlangıçtan bugüne ve yarına Türkiye’de sosyal hizmet eğitimi. Ankara: Nobel Akademik. google scholar
• Alptekin, K., Topuz, S., & Zengin, O. (2017). Türkiye’de sosyal hizmet eğitiminde neler oluyor? Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(2), 50-69. google scholar
• Andrade, C. (2021). The Inconvenient Truth About Convenience and Purposive Samples. Indian Journal of Psychological Medicine, 43(1), 86-88. https://doi.org/10.1177/0253717620977000 google scholar
• Becher, T., & Trowler, P. (2001). Academic tribes and territories. Buckingham: McGraw-Hill. google scholar
• Beck, U. (2011). Risk toplumu: Başka bir modernliğe doğru. (K. Özdoğan & B. Doğan, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
• Beresford, P., & Croft, S. (1983). Welfare pluralism: The new face of Fabianism. Critical Social Policy, 3(9), 19-39.026101838300300903 google scholar
• Bhambra, G. K., & Santos, B. de S. (2017). Introduction: Global challenges for sociology. Sociology, 51(1), 3-10.0038038516674665 google scholar
• Burawoy, M. (2009). Challenges for a global sociology. Contexts, 8(4), 36-41. https://doi.org/10.1525/ctx.2009.8.4.36.fall google scholar
• Çakı, F., & Altundere, E. (2017). Risk toplumunda çocukluk. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10-11), 147-171. google scholar
• Doğan, H. (2018). Sosyal hizmet öğrencilerinin sosyal hizmet eğitimi ve mesleğin geleceğine ilişkin görüşleri. Üsküdar Üniversitesi.Tarihinde adresinden erişildi https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/378030/yokAcikBilim_10186442.pdf?sequence=-1&isAllowed=y google scholar
• Dundar, H., & Lewis, D. R. (1999). Equity, quality and efficiency effects of reform in turkish higher education. Higher Education Policy, 12(4), 343-366. https://doi.org/10.1016/S0952-8733(99)00016-1 google scholar
• Erol, H., & Özdemir, A. (2014). Türkiye’de sağlık reformları ve sağlık harcamalarının değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(1), 9-34. google scholar
• Furedi, F. (2013). Moral crusades in the age ofmistrust. Basingstoke: Palgrave Macmillan. google scholar
• Garrett, P. M. (2010). Examining the “conservative revolution”: Neoliberalism and social work education. Social Work Education, 29(4), 340-355. https://doi.org/10.1080/02615470903009015 google scholar
• Gibbons, M., Limoges, C., Nowotny, H., Schwartzman, S., Scott, P., & Trow, M. (1994). The new production of knowledge: The dynamics of science and research in contemporary societies. Sage. google scholar
• Greenwood, E. (1957). Social work research: A decade of reappraisal. Social Service Review, 31(3), 311-320. google scholar
• Günay, D. (2018). Türkiye’de Lisansüstü Eğitim ve Lisansüstü Eğitime Felsefi Bir Bakış. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(2), 71-88. https://doi.org/10.32329/uad.450965 google scholar
• Günay, D., & Günay, A. (2011). 1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 1-22. https://doi.org/10.5961/jhes.2011.001 google scholar
• Günay, D., & Günay, A. (2016). Dünyada ve Türkiye’de Yükseköğretim Okullaşma Oranları ve Gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 13-30. https://doi.org/10.5961/jhes.2016.139 google scholar
• Gür, B. S., & Yurdakul, S. (2020). Yükseköğretime bakış 2020: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi. google scholar
• Hall, R. H. (1968). Professionalization and bureaucratization. American Sociological Review, 63, 92-104. google scholar
• Harvey, D. (2009). A brief history ofneoliberalism. New York, Ny: Oxford University Press. google scholar
• Hâmâlâinen, J., Littlechild, B., & Spilâckovâ, M. (2014). Introduction: The importance of research for social work across Europe. içinde J. Hâmâlâinen, B. Littlechild, M. Spilâckovâ, & O. Chytil (Ed.), Social work across Europe: Methodoologicalpositions and research practice. Ostrava: University of Ostrava and European Research Institue for Social Work. google scholar
• Healy, K., & Meagher, G. (2017). The reprofessionalization of social work: Collaborative approaches for achieving professional recognition. Social Work in a Corporate Era: Practices ofPower and Resistance, 34, 76-90. https://doi.org/10.4324/9781315242835-7 google scholar
• Johnson, N. (1987). The welfare state in transition: The theory and practice ofwelfare pluralism. London: Wheatsheaf Books. google scholar
• Karakuş, B. (2015). Sosyal hizmet mezunlarının kadro ve unvanı “Sosyal Hizmet Uzmanı/Sosyal Çalışmacı”. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26(2), 169-190. google scholar
• Karataş Acer, E, & Güçlü, N. (2017). Türkiye’de yükseköğretimin genişlemesi: Gerekçeler ve ortaya çıkan sorunlar. Yükseköğretim Dergisi. 7(1), 28-38. google scholar
• Kârkkâinen, K. (2006). Emergence of private higher education funding within the OECD area. OECD: Paris. google scholar
• Kartal, B., & Başçı, E. (2014). Türkiye’ye yönelik mülteci ve sığınmacı hareketleri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 275-299. https://doi.org/10.18026/cbusos.42910 google scholar
• Kavgaoğlu, D., Altundal, Ü., & Çay Padalıhasanoğlu, E. (2021). Türkiye ’de sosyal hizmet alanındaki lisansüstü tezlerin içerik analizi. Interna-tional Anatolia Academic Online Journal, 7(2), 61-69. google scholar
• Kınıkoğlu, C. N., & Özdemir, C. (2021). Yükseköğretimin Dönüşümü Bağlamında Sosyal Hizmet Alanındaki Yüksek Lisans Araştırmalarının İncelenmesi. IHEC 2021, 86. google scholar Koç, F., & Özkoçak, V. (2019). Türkiye’de lisansüstü eğitime dair güncel sorunlar. içinde B. Uslu & F. N. Seggie (Ed.), 4. uluslararası yükseköğretim çalışmaları konferansı (ss. 84-85). Yükseköğretim Çalışmaları Derneği. google scholar
• Kreisberg, N., & Marsh, J. C. (2016). Social Work Knowledge Production and Utilisation: An International Comparison. British Journal of Social Work, 46(3), 599-618. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcu147 google scholar
• Krysik, J. L., & Finn, J. (2015). Etkili uygulama için sosyal hizmet araştırması. Ankara: Nika Yayınevi. google scholar
• Kuhn, M., & Weidemann, D. (2010). Internationalization of the social sciences: Asia - Latin America - Middle East - Africa - Eurasia. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers. google scholar
• Kwiek, M. (2015). Inequality in academic knowledge production. içinde E. Reale & E. Primeri (Ed.), The transformation of university: Institutional and organizational boundaries (ss. 203-230). Brill. google scholar
• Macias, T. (2015). Between a rock and a hard place: Negotiating the neoliberal regulation of social work practice and education. Alternative Routes, 26, 251-276. google scholar
• Marginson, S. (2010). Higher education in the global knowledge economy. (5), 6962-6980. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.05.049 google scholar
• Marshall, M. N. (1996). Sampling for qualitative research. Family Practice, 13(6), 522-525. https://doi.org/10.1016/S0001-2092(06)61990-X google scholar Mirza, H. S. (2018). Racism in higher education: What can be done? Içinde J. Arday & H. S. Mirza (Ed.), Dismantling race in higher education: Racism, whiteness and decolonising the academy (ss. 3-23). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-319-60261-5 google scholar
• Neuman, W. L. (2013). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). London: Pearson. google scholar
• Nisanci, A., Kahraman, R., Alcelik, Y., & Kiris, U. (2020). Working with refugees during COVID-19: Social worker voices from Turkey. International Social Work, 63(5), 685-690. https://doi.org/10.1177/0020872820940032 google scholar
• OECD. (2021). Education at a glance 2021: OECD indicators. Paris: OECD Publishing. Tarihinde adresinden erişildi https://doi.org/10.1787/b35a14e5-en google scholar
• Özgen, H. N. (2007). Turkiye’de sosyoloji, antropoloji ve kultur araştırmaları alanındaki mevcut durum: Akademik araştırmaların içerikleri. Ege Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 17, 9-29. google scholar
• Özgün, Y. (2011). Bologna süreci derken. Içinde F. Ercan S. Korkusuz Kurt (Ed.), Metelaşma ve iktidarın baskısındaki üniversite (ss. 413-439). İstanbul: SAV Yayınları. google scholar
• Randall, G. E., & Kindiak, D. H. (2008). Deprofessionalization or postprofessionalization? Reflections on the state of social work as a profession. Social Work in Health Care, 47(4), 341- 354. https://doi.org/10.1080/00981380802173855 google scholar
• Rasmussen, T. (2011). Knowledge production and social work: Forming knowledge production. Social Work and Social Sciences Review, 15(1), 28-48. https://doi.org/10.1921/095352211X604309 google scholar
• Şahin Taşğın, N., & Özel, H. (2011). Türkiye’de sosyal hizmetlerin dönüşümü. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(2), 175-190. Tarihinde adresinden erişildi https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsh/issue/48441/613671 google scholar
• Simpson, G. (1979). Bureaucracy, Standardization, and Liberal Arts. The Journal of Higher Education, 50(4), 504-513. https://doi.org/10.1080/00221546.1979.11779989 google scholar
• Smith, R. (2010). Total parenting. Educational Theory, 60(3), 357-370. google scholar
• Specht, H. (1972). The deprofessionalization of social work. Social Work, 17(2), 3-15. google scholar
• Thedvall, R. (2015). In the name of evidence-based practice: Managing social workers through science, standards and transparency. içinde C. Garsten, J. Lindvert, & R. Thedvall (Ed.), Makeshift work in a changing labour market: The Swedish model in the post-financial crisis era (ss. 156-170). Cheltenham: EdwardElgar. google scholar
• Topuz, S., & Öz, M. (2014). Türkiye’de sosyal hizmet uzmanlarının hizmet durumu. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(1), 149-158. google scholar
• Trevithick, P. (2008). Revisiting theknowledge baseof social work: A framework for practice. British Journal of Social Work, 38(6), 1212-1237. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcm026 google scholar
• Uzunyayla, F., & Ercan, F. (2011). Türkiye’de eğitim sistemine yönelik yeni talepler ve yeni aktörlere sınıfsal bir bakış. içinde F. Ercan & S. Korkusuz Kurt (Ed.), Metelaşma ve iktidarın baskısındaki üniversite (ss. 197-221). İstanbul: SAV Yayınları. google scholar
• Yalçıntaş, A., & Akkaya, B. (2019). Türkiye’de akademik enflasyon: “Her ile bir üniversite politikası” sonrasında Türk yükseköğretim sistemi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74(3), 789-810. https://doi.org/10.33630/ausbf.551330 google scholar
• Yavuzer, H., & Göver, İ. hakan. (2012). Akademik personelin yabancı dil durumu ve yabancı dil sınavlarına bakışı: Nevşehir örneği. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 136-158. google scholar
• YÖK. (2021). YÖK Lisans Atlası. Tarihinde 18 Aralık 2021, adresinden erişildi https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10193 google scholar Zastrow, C. (2014). Sosyal hizmete giriş. Ankara: Nika Yayınevi. google scholar
• Zengin, O., & Çalış, N. (2017). Türkiye’ de sosyal hizmet araştırması: Son 10 yılda sosyal hizmet anabilim dallarında yazılan tezler üzerine bir inceleme. insan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1260-1273. google scholar