Age-Friendly Municipalism Practices in Türkiye: A Review in the Context of the Global Network of Age-Friendly Cities and Communities

Yıl 2024, Sayı: 87, 158 - 178, 31.12.2024

Kubilay Çakıcı , Enes Atay

https://doi.org/10.26650/jspc.2024.87.1522632

Öz

The population of Türkiye and the world is getting older every day. In recent years, policies have been developed to support healthy and harmonious living in urbanizing and ageing areas. This study focuses on age-friendly practices in Turkish municipalities that are part of the World Health Organization Global Network of Age-Friendly Cities and Communities. The mission of the Network is to ensure the sharing and dissemination of best practices and experiences. In line with this mission, it aims to support cities in becoming age-friendly. Six municipalities from Türkiye, including one metropolitan municipality and five metropolitan district municipalities, are part of the Network. These six municipalities constitute the sample of the study. A qualitative method was used in the study. We accessed activity reports from 2020-2023 and strategic plans for 2020-2024 from the corporate websites of the municipalities. We analyzed examples of age-friendly city practices of the municipalities included in the network using the content analysis method. The study concluded that municipalities have started to prioritize age-friendly practices, especially in recent years, and have diversified their practices in this direction. However, activities related to the sub-themes of the age-friendly city concept primarily focus on social support and health services.

Anahtar Kelimeler

Global Network of Age-Friendly Cities, Age-Friendly Municipality, Age-Friendly City

Türkiye’de Yaş Dostu Belediyecilik Uygulamaları: Yaş Dostu Kentler ve Topluluklar Küresel Ağı Bağlamında Bir İnceleme

Öz

Dünyada ve Türkiye’de nüfus her geçen gün yaşlanmaktadır. Kentlileşen ve yaşlanan nüfusun yaşadığı alanlarda sağlıklı ve uyumlu hayat sürdürülebilmesi için son yıllarda çeşitli politikalar geliştirilmeye başlanmaktadır. Çalışmanın konusu, bu politikaların konseptini oluşturan yaş dostu kent ve yaş dostu belediyecilik uygulamalarıdır. Bu çalışmanın amacı, Dünya Sağlık Örgütü Yaş Dostu Şehirler ve Topluluklar Küresel Ağı’na dahil olan ve Türkiye’de bulunan belediyelerin yaş dostu faaliyetlerini yaş dostu kentler alt temaları kapsamında incelemektir. Ağ’ın misyonu, örnek uygulama ve deneyimlerin paylaşılmasını ve yaygınlaşmasını sağlamaktır. Bu misyon doğrultusunda kentleri yaş dostu olma yolunda desteklemeyi hedeflemektedir. Türkiye’den bir büyükşehir belediyesi ve beş büyükşehir ilçe belediyesi olmak üzere toplam altı belediyenin Ağ içerisinde yer aldığı görülmektedir. Araştırmanın örneklemini bu altı belediye oluşturmaktadır. Çalışmada nitel yöntemden faydalanılmıştır. 2020-2023 yıllarını kapsayan dört yıllık dönemdeki faaliyet raporları ve 2020-2024 stratejik planlarına belediyelerin kurumsal web sayfalarından erişilmiştir. Ağ’a dahil belediyelerin yaş dostu kent uygulama örnekleri, içerik analizi metoduyla incelenmiştir. Belediyelerin özellikle son yıllarda yaş dostu uygulamalara önem vermeye başladığı ve uygulamalarını bu doğrultuda çeşitlendirdikleri buna mukabil yaş dostu kent konseptinin alt temalarına dair faaliyetlerin yoğunlukla toplumsal destek ve sağlık hizmetlerine yönelik olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaş Dostu Şehirler Küresel Ağı, Yaş Dostu Belediye, Yaş Dostu Şehir

Kaynakça

• Alley, D., Liebig, P., Pynoos, J., Banerjee, T. ve Choi, I. H. (2007). Creating Elder-Friendly Communities: Preparations For An Aging Society. Journal of Gerontological Social Work, 49(1-2), 1-18. doi:10.1300/j083v49n01_01 google scholar
• Akyıldız, N. A. (2020). Sürdürülebilir Yaş Dostu Kentler İçin Aktif Yaşlanmanın Değeri. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, 0(5), 49-70. google scholar
• Akyıldız, N. A. ve Akbaş, E. (2021). Yaş Dostu Kent Kriterlerinin Kentsel Morfolojiyi Biçimlendirmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(2), 84-90. google scholar
• Beşiktaş Belediyesi. (2019). 2020-2024 Yılları Beşiktaş Belediyesi Stratejik Planı. Strateji Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/ xSPStratejikPlan/files/oU09Y+Besiktas_Belediyesi_2020-2024_Stratejik_Plani.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Beşiktaş Belediyesi. (2021). 2020 Yılı Beşiktaş Belediyesi Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/ files/KC3ZQ+besiktas_21_fp.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Beşiktaş Belediyesi. (2022). 2021 Yılı Beşiktaş Belediyesi Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/ files/KC3ZQ+besiktas_21_fp.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Beşiktaş Belediyesi. (2023a). 2023 Yılı Beşiktaş Belediyesi Faaliyet Raporu. Beşiktaş Belediyesi. https://besiktas.b-cdn.net/files/plan-ve-raporlar/ 2023_yili_faaliyet_raporu.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Beşiktaş Belediyesi. (2023b). 6 Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/MF6pc+besiktas_22_fr.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Bornova Belediyesi. (2019). Bornova Belediyesi 2020-2024 Stratejik Plan. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/ xSPStratejikPlan/files/OFUlU+bornova_sp.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Bornova Belediyesi. (2021). 2020 Bornova Belediyesi Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/ files/7bJYm+2020_YILI_FAALIYET_RAPORU_bornova_b_.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Bornova Belediyesi. (2022). 2021 Bornova Belediyesi Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/ files/IxW9A+2021_Yili_Faaliyet_Raporu_bornova.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Bornova Belediyesi. (2023a). 2023 Bornova Belediyesi Faaliyet Raporu. Bornova Belediyesi. https://www.bornova.bel.tr/wp-content/uploads/ 2024/04/2023_FAALIYET_RAPORU.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Bornova Belediyesi. (2023b). 2022 Bornova Belediyesi Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/ files/lZLJw+2022_YILI_FAALIYET_RAPORUU-bornova.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Buffel, T., Phillipson, C. ve Scharf, T. (2012). Ageing in Urban Environments: Developing ‘Age-Friendly’ Cities. Critical Social Policy, 32(4), 597-617. doi:10.1177/0261018311430457 google scholar
• Buffel, T., Remillard-Boilard, S., Walsh, K., McDonald, B., Smetcoren, A.-S. ve Donder, L. D. (2020). Age-Friendly Approaches and Old-Age Exclusion: A Cross-City Analysis. International Journal of Ageing and Later Life, 14(2), 89-117. doi:10.3384/ijal.1652-8670.1470 google scholar
• Çetiner, N. ve Uygur, A. (2020). Yaşlı Dostu Kentler ve Rekreasyon İşbirliği: İrlanda, Longford Örneği. International Social Sciences Studies Journal, 6(68), 3544-3556. doi:http://dx.doi.org/10.26449/sssj.2536 google scholar
• Dönmez Kara, C. Ö., Yavaş, İ. ve Erdem, A. D. (2022). Yaş Dostu Kent Kavramı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği: Çanakkale İli Örneği. Cumhuriyetimizin 100. Yılı Eşiğinde Çalışma İlişkileri içinde (ss. 35-67). 21. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi, sunulmuş bildiri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları. google scholar
• Fitzgerald, K. G. ve Caro, F. G. (2014). An Overview of Age-Friendly Cities and Communities Around the World.Journal of Aging & Social Policy, 26(1-2), 1-18. doi:10.1080/08959420.2014.860786 google scholar
• Han, J., Chan, E. H., Qian, Q. K. ve Yung, E. H. (2021). Achieving Sustainable Urban Development with an Ageing Population: An “Age-Friendly City and Community” Approach. Sustainability, 13(15). doi:10.3390/su13158614 google scholar
• Joy, M. (2020). The Right to an Age-Friendly City (C. 14). McGill-Queen’s University Press. doi:10.2307/j.ctv1bhg2b0 google scholar
• Kadıköy Belediyesi. (2019). Kadıköy Belediyesi 2020-2024 Stratejik Planı. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/ xSPStratejikPlan/files/aUoUa+kadikoy_b_2020- 2024_stratejik_plan.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Kadıköy Belediyesi. (2021). 2020 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/h7Jqa+kadikoy_ 20_fp.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Kadıköy Belediyesi. (2022). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/2wnA0+ kadikoy_21_fr.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Kadıköy Belediyesi. (2023). 2022 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ydHmK+ kadikoy_22_fr.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Kadıköy Belediyesi. (2024). 2023 Yılı Faaliyet Raporu. Kadıköy Belediyesi. https://www.kadikoy.bel.tr/documents/file/K_CorporateReporting/ faaliyetraporu2023-5dbcd9ab-0726-4549-8b54-796d826364b2.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Khoddam, H., Dehghan, M., Sohrabi, A. ve Modanloo, M. (2020). The Age-Friendly Cities Characteristics From The Viewpoint of Elderly. Journal of Family Medicine and Primary Care, 9(11). https://journals.lww.com/jfmpc/fulltext/2020/09110/the_age_friendly_cities_ characteristics_from_the.54.aspx adresinden erişildi. google scholar
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2019). Mersin Büyükşehir Belediyesi 2020-2024 Stratejik Plan. Mersin Büyükşehir Belediyesi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/THJOS+MERSIN_BUYUKSEHIR_2019-2023_SP.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2021). 2020 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ tdpGS+Mersin_BBB_20_FR.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2022a). Mersin Büyükşehir Belediyesi 2020-2024 Stratejik Plan. Mersin Büyükşehir Belediyesi. http://www. sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/pe7vc+MERSIN_BB_2024-2024_STRATEJIK_PLANI_GUNCELLENMIS_VERSIYONU_.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2022b). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ O9wzQ+MBB_2021_Yili_Faaliyet_Raporu.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2023). 2022 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ SUzJY+MBB_22_FR.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2024). 2023 Yılı Faaliyet Raporu. Mersin Büyükşehir Belediyesi. https://www.mersin.bel.tr/dokumanlar/ 2023-yili-faaliyet-raporu- 1659139372 adresinden erişildi. google scholar
• Moulaert, T. ve Garon, S. (Ed.). (2016). Introduction: Toward a Better Understanding of AFCC. Age-Friendly Cities and Communities in International Comparison: Political Lessons, Scientific Avenues, and Democratic Issues (ss. 1-16) içinde. Cham: Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-319-24031-2_5 google scholar
• Muratpaşa Belediyesi. (2019). 2020-2024 Stratejik Plan. Antalya Muratpaşa Belediyesi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/ Iav6e+Muratpasa_Belediyesi_2020-2024_Stratejik_Plani_.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Muratpaşa Belediyesi. (2021). 2020 Yılı Faaliyet Raporu. Antalya Muratpaşa Belediyesi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/dWDQG+ Muratpasa_20_FR.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Muratpaşa Belediyesi. (2022). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. Antalya Muratpaşa Belediyesi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/diYrI+ Muratpasa_21_FR.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Muratpaşa Belediyesi. (2023). 2022 Yılı Faaliyet Raporu. Antalya Muratpaşa Belediyesi. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/2jhAm+ Muratpasa_Belediyesi_2022_Faaliyet_Raporu.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Muratpaşa Belediyesi. (2024). 2023 Yılı Faaliyet Raporu. Antalya Muratpaşa Belediyesi. https://muratpasa-bld.gov.tr/Uploads/ 3b2dc85250a14269a4182d18bbc6db95.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Mulero, R., Almeida, A., Azkune, G., Abril-Jimenez, P., Waldmeyer, M. T. A., Castrillo, M. P., Patrono, L. Rametta, P Sergi, I. (2018). An Iot-Aware Approach For Elderly-Friendly Cities. IEEE Access, 6, 7941-7957. google scholar
• Plouffe, L. ve Kalache, A. (2010). Towards Global Age-Friendly Cities: Determining Urban Features That Promote Active Aging. Journal Of Urban Health, 87(5), 733-739. doi:10.1007/s11524-010-9466-0 google scholar
• Plouffe, L. (2016). A Critical Review of the WHO Age-Friendly Cities Methodology and Its Implementation. A. Kalache ve I. Voelcker (Ed.), Age-Friendly Cities and Communities in International Comparison: Political Lessons, Scientific Avenues, and Democratic Issues ss. (19-36) içinde. Cham: Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-319-24031-2_5 google scholar
• Rudnicka, E., Napierala, P., Podfigurna, A., Mçczekalski, B., Smolarczyk, R. ve Grymowicz, M. (2020). The World Health Organization (WHO) Approach to Healthy Ageing. Maturitas, 139, 6-11. doi:10.1016/j.maturitas.2020.05.018 google scholar
• Seyhan Belediyesi. (2019). Stratejik Plan 2020-2024. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/QhOM4+ Seyhan_Belediyesi_2020-2024_Donemi_Stratejik_Plani.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Seyhan Belediyesi. (2021). Seyhan Belediyesi Faaliyet Raporu 2020. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ QMTq4+Seyhan_20_FR.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Seyhan Belediyesi. (2022). Seyhan Belediyesi Faaliyet Raporu 2021. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ Y4isy+Seyhan_Bel_2021_Yili_Faal_Rap_.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Seyhan Belediyesi. (2023). Seyhan Belediyesi Faaliyet Raporu 2022. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/ EgqyO+Seyhan_Bel_2022_Yili_Faal_Rap_.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Seyhan Belediyesi. (2024). Seyhan Belediyesi Faaliyet Raporu 2023. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://seyhan.bel.tr/upload/faaliyet- raporlari/ 2023.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Sixsmith, J., Makita, M., Menezes, D., Cranwell, M., Chau, I., Smith, M., Levy, S., Scrutton, P., Fang, M. L. (2023). Enhancing Community Participation through Age-Friendly Ecosystems: A Rapid Realist Review. Geriatrics, 8(3). doi:10.3390/geriatrics8030052 google scholar
• Tamkoç, B. ve Bilgin, Ö. F. (2020). Akif Yaşlanma Bağlamında Yaş Dostu Kent Kavramı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (2), 211-226. doi:10.21560/spcd.vi.816372 google scholar
• Tutal, O. ve Üstün, B. (2009). Yaşlılık ve Yaş Dostu Kentler: Eskişehir. Yaşlı Sorunları Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-23. google scholar
• TÜİK. (2024). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları 2023. 25 Mart 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p= Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684#:~:text=TÂijrkiye’de%20ikamet%20eden%20nÂijfusi,9’unu%20ise% 20kadÂsnlar%20olu§turdu. adresinden erişildi. google scholar
• TÜİK. (2023a). İstatistiklerle Yaşlılar, 2022. 17 Mart 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667 adresinden erişildi. google scholar
• TÜİK. (2023b). TÜİK Biruni Adrese Dayalı Nüfus Ortanca Yaş Göstergesi. Merkezi Dağıtım Sistemi. 1 Mayıs 2024 tarihinde https://biruni.tuik. gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden erişildi. google scholar
• TÜİK. (2023c). Kır-Kent Nüfus İstatistikleri. 1 Mayıs 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p= Kent-Kir-Nufus-Istatistikleri-2022-49755&dil=1 adresinden erişildi. google scholar
• Uhlenberg, P. (2009). Introduction. P. Uhlenberg (Ed.), International Handbooks of Population içinde , 1 (ss. 1-7). New York: Springer. google scholar
• United Nations. (2022). World Population Prospects—Population Division—United Nations. 1 Mayıs 2024 tarihinde https://population.un.org/ wpp/Graphs/DemographicProfiles/Line/900 adresinden erişildi. google scholar
• United Nations. (2019b). World Urbanization Prospects—Population Division—United Nations. 25 Mart 2024 tarihinde https://population.un. org/wup/Publications/Files/WUP2018-Highlights.pdf adresinden erişildi. google scholar
• United Nations. (2019a). World Population Prospects 2019: Highlights. Department of Economic and Social Affairs. https://population.un.org/ wpp/Publications/Files/WPP2019_Highlights.pdf adresinden erişildi. google scholar
• Vagetti, G. C., Filho, V. C. B., Moreira, N. B., de Oliveira, V., Mazzardo, O. ve de Campos, W. (2015). The Association Between Physical Activity and Quality of Life Domains Among Older Women. Journal of Aging and Physical Activity, 23(4), 524-533. doi:10.1123/japa.2013-0070 google scholar
• Van Hoof, J., Kazak, J. K., Perek-Bialas, J. M. ve Peek, S. T. M. (2018). The Challenges of Urban Ageing: Making Cities Age-Friendly in Europe. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(11). doi:10.3390/ijerph15112473 google scholar
• Van Hoof, J., Marston, H. R., Kazak, J. K. ve Buffel, T. (2021). Ten Questions Concerning Age-friendly Cities and Communities and The Built Environment. Building and Environment, 199, 107922. doi:10.1016/j.buildenv.2021.107922 google scholar
• WHO. (t.y.). About the Global Network for Age-friendly Cities and Communities—Age-Friendly World. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/ who-network/ adresinden erişildi. google scholar
• WHO. (2005). Measuring The Age-Friendliness of Cities: A Guide to Using Core Indicators. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/203830/ 1/9789241509695_eng.pd adresinden erişildi. google scholar
• WHO. (2007). Global Age-friendly Cities: A Guide. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/43755/9789241547307_eng.pdf?sequence=1 adresinden erişildi. google scholar
• WHO. (2019). Membership in the Global Network of Age-friendly Cities and Communities. WHO. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/ membership/#:~:text=Terms%20of%20Reference-,English,-%7C%20%C2%A0French%C2%A0%20%7C%20%C2%A0 adresinden erişildi. google scholar
• WHO. (2024). Member List. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/search-network/?_sft_countries=turkey/ adresinden erişildi. google scholar
• Zengin Taş, E., Kırışık, H., Yıldız, F., Ata, Z. ve Aktuğ, M. (2023). Yaşlı Dostu Kentin Anlamı ve Aktif Yaşlanmaya Katkıları: Cumhuriyetin 100. Yılında İzmir Kenti Örneği. Kent Akademisi, 16 (Türkiye Cumhuriyetinin 100. Yılı Özel Sayısı | Special Issue for the 100th Anniversary of the Republic of Türkiye), 71-96. doi:10.35674/kent.1352981 google scholar