An Unknown Example of Figurative Art in Ottoman Architecture: Mahmud I Aqueduct

Yıl 2017, Sayı: 26, 105 - 140, 19.02.2017

Soner Şahin Şükrü Sönmezer

Öz

The subject of this article is the figures and their origins on the aqueduct

which was commissioned by Mahmud I (1730 – 1754) during mid eighteenth

century. The structure is quite rich with regards to ornamentation, especially

sculptural corbels in the form of animal head. The animal figures

on the Mahmud I Aqueduct can be based on a deep religious symbolism

extending in Turkish culture from pre-Islamic beliefs to the present. It is

known that in old Turkish beliefs animals were given a special meaning,

and in Turkish art, all figures within the context of animal style had symbolic

and mythological meanings, especially the animal figures of Anatolian

Seljuk architecture, which are seen on different types of buildings, are

considered as the reflection of these beliefs. Due to the form of usage and

the animals they symbolize, the figures on the Mahmud I Aqueduct (built

in 1731) can be related to Anatolian Seljuk architecture and can be considered

as a late example of this deep-rooted tradition.

Anahtar Kelimeler

Turkish Art, Ottoman Architecture, Animal Figures, Animal Symbolism, 18th Century

Osmanlı Mimarisinde Figürlü Tasvir Sanatı Hakkında Daha Önce Bilinmeyen Bir Örnek: I. Mahmut Su Kemeri

Öz

Onsekizinci yüzyılın ortalarında I. Mahmud (1730 – 1754) tarafından inşa ettirilen su kemeri (inşa tarihi 1731) ve üzerinde yer alan hayvan figürlerinin kökeni bu yazının konusunu oluşturmaktadır. Süsleme programı açısından oldukça zengin olan yapı, hayvan figürlü konsol taşları ile özel bir öneme sahiptir. Bu figürler Türk kültüründe, İslamiyet öncesinden günümüze kadar uzanan dini sembolizm ile ilişkilendirilebilir. Eski Türk inançlarında hayvanlara özel bir anlam verildiği ve Türk sanatında bütün hayvan figürlerinin mitolojik ve sembolik birer anlamları olduğu bilinmektedir. Anadolu Selçuklu mimarisinin farklı örneklerinde karşımıza çıkan hayvan figürlerinin de bu inanışların bir yansıması olduğu kabul edilir. Kullanılış şekilleri ve sembolize ettikleri anlamlar bakımından I. Mahmud Kemeri’ndeki figürler, Anadolu Selçuklu mimarlığındaki örneklerle ilişkilendirilebilir ve bu geleneğin geç bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Türk Sanatı, Osmanlı Mimarisi, Hayvan Figürleri, Hayvan Sembolizmi, 18. Yüzyıl

Kaynakça

• Atasoy, M. Celalettin, Kandilli’de Tarih, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayın İşletmesi, İstanbul, 2010.
• Aydın, Mehmet, “Konya’daki Manevi Halk İnançlarının Dinler Tarihi Acısından Tahlili”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, l, 1985, s.19-35.
• Aydıner, Mesut, Subhi Tarihi, Sami ve Şakir Tarihleri ile Birlikte İnceleme ve Karşılaştırmalı Metin, Kitabevi, İstanbul 2007.
• Boran, Ali, “Divriği Kale Camii’indeki Arslan Figürlerinin İkonografik Yorumu”, Ortaçağ’da Anadolu, Aynur Durukan’a Armağan, Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Ankara, 2002, s.123-134.
• Çeçen, Kazım, Taksim ve Hamidiye Suları, ISKI Yayınları, İstanbul, 1991.