“Unutulmuş Bir Çağ Artığı”: Mübeccel İzmirli Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, , 491 - 516, 28.12.2020

Yağmur Yıldırımay Bayrakçı

https://doi.org/10.26650/TUDED2020-0052

Öz

Mübeccel İzmirli (1934-1982), Türk edebiyatına ağırlıklı olarak öykü ve şiir türlerinde eserler kazandırmış yazarlar arasındadır. Bu çalışmada daha önce üzerinde durulmamış olan Mübeccel İzmirli, tüm yönleriyle tanıtılacaktır. En fazla şiir türünde eserler kaleme alan Mübeccel İzmirli, yazdığı şiir ve öykülerinde kadının mutsuzluğuna, toplumdaki yerine, vermek zorunda kaldığı mücadeleye ve toplumsal hayattaki yozlaşmaya odaklanmıştır. Öykülerinde, yaşadığı toplumun sosyo-ekonomik durumundan kendini soyutlamadan öykülerini yazan Mübeccel İzmirli, bu ortamda kadınların yaşadığı sorunlara değinir. Toplumsal hayattaki çözülmelerin kadının hayatında yarattığı sıkıntıları görmezden gelmeyen İzmirli, kadınların sesi olmaya çalışır. Şiirlerinde de kadının iç dünyasını anlatmaya çalışan İzmirli, hayal kırıklıklarının şairi olarak belirir. Öykü ve şiir kitabı dışında, bir biyografi kitabı, iki çocuk kitabı olan Mübeccel İzmirli, arkadaşlarıyla birlikte Otağ adında bir de dergi çıkarmıştır. 1970’li yıllardan sonra edebiyat sahasında ismini pek sık göremediğimiz İzmirli, 1977 yılında arkadaşı Âtıf Özbilen hakkında bir biyografi kitabı yayımlar. Klasik bir biyografi metninden uzak olan kitapta İzmirli, Özbilen’i kendi düşünceleriyle anlatır. Mavi Çamlar Ülkesi ve Ay Kız ile Gün Oğlan adındaki kitaplar, çocuklara sevgi, saygı, merhamet, yardımlaşma, barış gibi konularda bilgi verici niteliktedir. Bu makalenin amacı, Türk edebiyatında değeri bilinmeyen, kenarda kalan isimlerinden biri olan Mübeccel İzmirli ve çalışmalarını gün yüzünü çıkarmak, edebiyat tarihindeki bir eksikliği tamamlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Mübeccel İzmirli, Türk edebiyatı, öykü, şiir, çocuk kitabı

“A Forgotten Age Leftover”: A Research On Mübeccel İzmirli

Öz

Mübeccel İzmirli (1934–1982) was an author who is known for her contribution to Turkish literature through her stories and poems. Mostly in her poems, Mübeccel İzmirli focused on women’s dissatisfaction, their position in society, their struggle, and also the overall the corruption that exists in society. Writing her stories without isolating herself from society’s socioeconomic situation, she touches upon the problems which women face under socioeconomic circumstances. İzmirli, who does not ignore the problems that social disintegration provokes, tries to be the voice of oppressed women. She also published the magazine Otağ with her friends. Mübeccel İzmirli, whose name did not often appear in the field of literature after the 1970s, published a biography of her friend Atıf Özbilen in 1977. This work had two volumes, titled Mavi Çamlar Ülkesi and Ay Kız ile Gün Oğlan. They introduced children to topics like love, respect, compassion, solidarity, and peace. This article aims to make up a deficiency in literary history by bringing to light Mübeccel İzmirli and her literary works that have been largely forgotten and under-appreciated.

Anahtar Kelimeler

Mübeccel İzmirli, Turkish literature, story, poem, children’s books

Kaynakça

• Ağaoğlu, N., Saral Z. (2013). Edebiyatımızda kadın yazarlar sözlüğü. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Ar, B. (2011). Afet Ilgaz’ın hikâyeciliği. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Can, A. (1969). Karşılama. Yelken. S. 144, 2.Dizdaroğlu, H. (1967). Sabah geçidi. Türk Dili. S. 191, 893-895.
• Halıcı, M. (1967). Sabah geçidi. Çağrı. S. 114, 24-6.
• Hançerlioğlu, O. (1985). Felsefe ansiklopedisi – Kavramlar ve akımlar(Cilt 7). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hepçilingirler, F. (1983). Sabişi. Kıyı. S. 18, 19-26.İzmirli, M. (1963). Gök katında kaza. İstanbul: Otağ Yayını.
• İzmirli, M. (1969). Orman kebabı. Varlık. S. 664, 18.İzmirli, M. (1977). Muhteşem ve yalnız bir ağaç kurdu. İstanbul: Çeltüt Matbaacılık.
• İzmirli, M. (1981). Mavi çamlar ülkesi. İstanbul: May Yayınları.
• İzmirli, M. (1983). Ay kız ile gün oğlan. İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• İzmirli, M. (2010). Sabah geçidi. İstanbul: Notos Kitap.
• İzmirli, M. (2000). Feriha Aktan’a mektup. Türk Dili Dergisi. S. 80, 53.
• Kaya, H. (2016). Ülkü Tamer şiirinde yapı ve izlek. (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi. Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Sivas.
• Körükçü, M. (1967). Sabah geçidi. Varlık. S. 695, 13.Kutsi, T. (1963). Hayal kırıklıklarının gerçek şairi. Çatı. S. 8, 10.
• Lekesiz, Ö. (1999). Mübeccel İzmirli’yi aramak. Hece. S. 25, 73-76.
• Lekesiz, Ö. (2001). Yeni Türk Edebiyatında Öykü 4. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Muhteremoğlu, A. (1968). Mübeccel İzmirli ile. Varlık. S. 709, 8-9
• Otağ (1963), S. 1, 1.Otağ (1963), S. 7, 12.
• Özata Dirlikyapan, J. (2017). Kabuğunu kıran hikâye-Türk öykücülüğünde 1950 kuşağı. İstanbul: Metis.
• Özben, R. (1982). Mübeccel İzmirli kazası. Kıyı. S. 14, 4.
• Say, Ö. (1995). 1960-1980 Arası Türk hikâyeciliğinde yabancılaşma kavramı. (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Süreya, C. (1982). Mübeccel İzmirli. Gösteri. S. 22, 37.
• Şahin, K. (1963). Gök katında kaza ve bağırıyorum. Su. S. 30, 14
• Tosun, N. (2016). Öykümüzün sınır taşları. İstanbul: Dedalus.
• Türk Dünyası Edebiyatçıları ansiklopedisi (2004). Cilt IV, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, s.254.
• Uyguner, M. (1964). Gök katında kaza. Varlık. S. 614, 14.Varlık Yıllığı 1963 (1962). İstanbul: Varlık Yayınevi. Yelken (1969). S. 148, 3.
• Kişisel Görüşmeler Ilgaz, D. (29.06.2018). Kişisel görüşme. Düzce.
• Hepçilingirler, F. (19.06.2018). Kişisel görüşme. İstanbul. Lekesiz, Ö. (10.09.2018). Kişisel görüşme. İstanbul-Beyoğlu.