Syntactic Initiatives in the Translation of Yunus Emre’s Poems from Turkish to French

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 1, 411 - 445, 08.07.2021

Yusuf Polat

Öz

Translation practitioners know that translating literary discourse is a relatively difficult activity. This difficulty is directly related to the phonological, lexical, and syntactic features of the input as well as its semantic and cultural dimensions. Poetry is a particularly difficult type of text; since form and content create an inseparable whole in poetry, one cannot be ignored or sacrificed in favor of the other. Many scholars even argue that poetry is a type of discourse that cannot be translated. The poems of Yunus Emre, one of the universal folk poets of Turkish poetry, have been translated into many languages, including French translations by Tahsin Saraç. This study first identifies the general features of poetry discourse and then describes poetry translation from a literary perspective. The second part of the study analyzes the translations by Tahsin Saraç. 

Anahtar Kelimeler

Translation, Poetry translation, Translation strategies, Yunus Emre, Tahsin Saraç

Yunus Emre Şiirlerinin Türkçeden Fransızcaya Çevirisinde Sözdizimsel Girişimler

Öz

Çeviri uygulamacıları yazınsal söylemin çevirisinin daha güç bir etkinlik olduğunu bilirler. Bu güçlük girdinin sesbilimsel, sözcüksel ve sözdizimsel özelliklerinin yanı sıra, anlamsal ve kültürel boyutları ile de doğrudan ilişkilidir. Şiirde biçim ile içerik ayrılmaz bir bütün oluşturduklarından birinin öteki lehine göz ardı edilmesi şiirin doğasına zarar verebilmektedir. Bu yönüyle şiir çevirisi çevrilebilirlik tartışmasına da konu edilmektedir. Tartışma taraflarının büyük bir bölümüne göre de şiir çevrilemeyen bir söylem türüdür. Türk şiirinin evrensel halk şairlerinden Yunus Emre’nin şiirleri birçok dile çevrilmiştir. Diğerleri arasında bu çeviriler Fransızcaya Tahsin Saraçtarafından yapılmıştır. Bu çalışmada öncelikle şiir söyleminin genel özelliklerinden söz edilmekte, şiir çevirisi ana çizgileriyle betimlenmekte ve çeviriyi yazınsal bakış açısıyla açıklamaya çalışan yaklaşımlar kısaca tanıtılmaktadır. Son aşamada Tahsin Saraç tarafından yapılan şiir çevirilerinde kullanılan çevirmen girişimlerinin bir dökümü yapılmakta ve örneklendirilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Şiir çevirisi, Çeviri stratejileri, Yunus Emre, Tahsin Saraç

Kaynakça

• Andrei, C. (2014). Vers la maîlrise de la traduction litteraire - guide theorique etpratique -. Galati: Galati University Press. google scholar
• Arıkan, R. A. ve Temur, N. (2019). Talât Sait Halman’ın Yunus Emre şiirlerinin İngilizce çevirileri üzerine bir inceleme. International Journal of Human Studies 2(4), 148-161. https://doi.org/10.35235/uicd.565461 google scholar
• Baker, M. (1992, 2011). In other words. New York: Routledge. google scholar
• Ballard, M. (2006). Â propos des procedes de traduction. Revue de traduction Palimpsestes. Özel Sayı, 113-130. https://doi.org/10.4000/palimpsestes.386 google scholar
• Cary, E. (2012). Nasıl çevirmeli? Çeviri olanaklı mıdır? (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.) M. Rifat (Haz.) Çeviri Seçkisi II Çeviri(bilim) Nedir? (s. 55-60). İstanbul: Sel Yayıncılık. google scholar
• Coşkun, O. (2018). Yunus Emre şiirlerinden Fransızca’ya uyarlamalar üzerine genel bir değerlendirme: Yves Regnier’den uyarlamalar. Turkophone 5(3), 38-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ turkophone/issue/41938/506315 google scholar
• Etkind, E. (1982). Un art en crise, essai de poetique de la traduction poetique. Lausanne: L’Age de l’Homme. google scholar
• Eyuboğlu, S. (2003). Sanat üzerine denemeler. M. Rifat (Haz.) Çeviri Seçkisi I, Çeviriyi Düşünenler (s. 119-121). İstanbul: Dünya Yayıncılık. google scholar
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. google scholar
• Guidere, M. (2016). Introduction a la traductologie: Penser la traduction: hier, aujourd’hui, demain. Louvain-la-Neuve: De Boeck Superieur s.a. google scholar
• Börekçi, G. (2015, 1 Şubat). Talat Sait Halman: “Shakespeare çevirileriyle o kadar ıstırap çektim ki cennette bir yer kazanmışımdır”. Aralık [Web log post]. egoistokur.com: https://egoistokur.com/ne-bir-ceviri-kurami-yarattik-ne-ceviri-elestirisi-yapabildik/ adresinden alındı. google scholar
• Henry, J. (2003). La traduction des jeux de mots. Paris: Presse Sorbonne Nouvelle. google scholar
• Köksal, D. (2008). Çeviri eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Nobel. google scholar
• Mounin, G. (1963). Lesproblemes theoriques de la traduction. Paris: Editions Gallimard. google scholar
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Shangai Foreign Language Education Press. google scholar
• Paz, O. (2012). Söz sanatı ve söze bağlılık açısından çeviri. M. Rifat (Haz.) Çeviri Seçkisi II Çeviri(bilim) Nedir? (s. 97-106). İstanbul: Sel Yayıncılık. google scholar
• Rakova, Z. (2016). Çeviri kuramları (Y. Polat, Çev.). Ankara: Çevirmenin Yayını. google scholar
• Rifat, O. (2003). Şiir konuşması. M. Rifat (Haz.), Çeviri seçkisi I, çeviriyi düşünenler (s. 122-126). İstanbul: Dünya Yayıncılık. google scholar
• Saraç, T. (1973). Yunus Emre, Poemes. (T. Saraç, Çev.) Ankara: Ministere du Tourisme et de l’İnformation de Turquie. google scholar
• Tatcı, M. (2012). Dıvân-ı Yûnus Emre. Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
• Tuncel, B. (1971). Fransızca’da Yunus Emre. Ankara: Basnur Basımevi. google scholar
• Vinay, J.-P., & Darbelnet, J. (1995). Comparative stylistics of french and english. A methodology for translation. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins B. V. google scholar
• Yazarsız. (tarih yok). Yunus Emre divanı -seçmeler-. Altın Kitaplar. google scholar