“Sergüzeşt-i Ali Bey Yahut Sergüzeşt-i Âli-i Osman” Intibah as Political Fiction

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 1, 281 - 299, 23.06.2021

Esra Kürüm

Öz

Intibah (Awakening), the first novel written by Namık Kemal during his exile, is a love story and a romance contrary to his previous works. This study explores Kemal’s underlying appetite for political change as revealed in the historical and political subjects commonly used in his memoirs and literary works. From this perspective, Intibah reflects the awakening of Ali Bey toward life and Ali-i Osman toward a new civilization. The novel’s political elements occur within a framework of Ottoman history during Kemal’s life. Namık Kemal stated that he wrote Intibah to measure the disposition of Turkish language toward novel writing. This study explores the idea that a new perspective developed, assuming Kemal wrote the novel using representations/symbols familiar to Tanzimat intellectuals, even though he did not explicitly state this purpose in his writing. When the novel is approached from this viewpoint, the fictional elements fall into place without discrepancy. Such reading expands the attributed meaning of the novel to make it a mission novel.

Anahtar Kelimeler

Intibah, Namık Kemal, Ottoman Empire, Political-layered reading

“Sergüzeşt-i Ali Bey Yahut Sergüzeşt-i Âli-i Osman” Siyasi Bir Roman Olarak İntibah

Öz

İntibah romanı, Namık Kemal’in sürgün yıllarında kaleme aldığı ilk yerli roman denemesidir. Namık Kemal, bu romanına konu olarak bütün eserlerinin aksine bir aşk hikâyesi seçmiştir. İnceleme ve edebî eserlerinde tarihî ve siyasi konuları benimseyen Namık Kemal’in bu eserine de siyasi bir zemin oluşturmuş olması ihtimali bu çalışmanın ana çıkış noktasıdır. Buradan hareketle İntibah/uyanış romanı Ali Bey’in hayat karşısında; Ali-i Osman’ın yüzleştiği yeni medeniyet dairesi karşısında uyanışı olarak düşünülmüştür. Romandaki bütün unsurlar Osmanlı tarihinin o dönemki siyasi zemini bağlamında değerlendirilmiştir. Namık Kemal, İntibah romanını Türk dilinin roman yazmaya istidadını ölçmek için yazdığını belirtmiştir. Her ne kadar yazarın eseri yazma amacında belirtmiş olmasa da bu çalışmada Tanzimat aydının aşinası olduğu temsiller/semboller vasıtasıyla eser yazdığı varsayılarak bir bakış açısı geliştirilmiştir. Eserin tamamına aynı bakış açısı ile yaklaşıldığında bütün kurgu unsurlarının çelişkiye düşülmeksizin yerli yerine oturduğu gözlemlenmiştir. Bu türlü okuma romanın anlam yükünü ağırlaştırmakta ve bir misyon romanı hâine getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

İntibah, Namık Kemal, Osmanlı Devleti, Siyasi Katmanlı Okuma

Kaynakça

• Argunşah, Hülya. “Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Türk Romanı”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, TALİD. 4/8 (2006): 23-100.
• Arslan, Nihayet. Türk Romanının Oluşumu. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2007.
• Bakırcıoğlu, N. Ziya. Başlangıcından Günümüze Türk Romanı. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1993.
• Başlı, Şeyda. Osmanlı Romanının İmkânları Üzerine. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Dino, Güzin. Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008.
• Ekrem, Ali. Namık Kemal. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1998.
• Emil, Birol. “Namık Kemal’in Eserinde ve Aksiyonunda Üç Temel Kavram: Hürriyet, Medeniyet, İrade”, Ölümünün 100. Yılında Namık Kemal içinde, 11-24. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Ercilasun, Bilge. Türk Roman ve Hikâyesi Üzerine. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
• Filizok, Rıza. “Namık Kemal’in Batı Medeniyetine Bakış Tarzı”, Ölümünün 100. Yılında Namık Kemal içinde, 39-50. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Finn, Robert P. Türk Romanı İlk Dönem, 1872-1900. Çeviren Tomris Uyar. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2013.
• Göçgün, Önder. Edebiyat ve Fikir Dünyamızda Namık Kemal. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2009.
• Huyugüzel, Ö. Faruk. “Namık Kemal’in Edebiyat ve Edebi Tenkide Dair Genel Fikirleri”. Ölümünün 100. Yılında Namık Kemal içinde, 51-65. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları,1988.
• Kemal, Namık. “Hürriyet Kasidesi”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II içinde, Hazırlayan M. Kaplan, İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman. 180-181. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1993a.
• Kemal, Namık. “Vatan Mersiyesi”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II içinde, Hazırlayan M. Kaplan, İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman. 169-175. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1993b.
• Kemal, Namık (1993c). “Mukaddime-i Celal”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II içinde, Hazırlayan M. Kaplan, İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman. 342-372. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1993c.
• Kemal, Namık. Cezmi. İstanbul: İskele Yayıncılık, 2014.
• Kemal, Namık. İntibah. Hazırlayan Yakup Çelik. Ankara: Akçağ Yayınları, 2015.
• Nur, Rıza. Namık Kemal, Hayatı, Divanı, Eserleri. Hazırlayan Mehmet Soğukömeroğulları. İstanbul: Doğu Kütüphanesi, 2017.
• Okay, Orhan. “İntibah Romanı Etrafında”. Ölümünün 100. Yılında Namık Kemal içinde, 127- 147. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Okay, Orhan. Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Parla, Jale. Babalar ve Oğullar Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• Sevim, Gökçen. “İntibah Romanında Yapı ve İzlek”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2/2 (2016): 73-97.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi, 1997.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.