The Forest and Forestry Policy in Türkiye During the Transition to the Multi-Party System (1946-1950)

Yıl 2022, , 231 - 263, 29.12.2022

Nadir Yurtoğlu

https://doi.org/10.26650/YTA2022-1095195

Öz

This study examines Türkiye’s forest and forestry policy and the effects this policy had on the Turkish economy while transitioning to the multi-party system. The article is divided into two parts: (1) Legal regulations regarding forests and forestry and (2) forest and forestry-related activities. This study evaluates forestry and forestry studies based on numerical data. The study mainly used primary sources to obtain information about the subject. The results of the research are as follows: During the transition to the multi-party system, the Turkish government introduced legal regulations regarding forests and forestry to remove the obstacles for improving these natural riches. With the significant amount of funds allocated annually from the budget to the General Directorate of Forestry, progress was additionally made in forestry activities while also paying attention to the employment of engineers, civil servants, and inspectors for the purpose of preservation. All these activities contributed to the Turkish economy by ensuring the expansion of forests and the efficient use of their resources.

Anahtar Kelimeler

Forest and Forestry, Forest Products, Afforestation, Forest Management, Transition to the Multi Party System

Çok Partili Hayata Geçiş Döneminde Türkiye’de Orman ve Ormancılık Politikası (1946-1950)

Öz

Bu çalışma çok partili hayata geçiş döneminde orman ve ormancılık politikası ile bu politikanın Türk ekonomisine olan etkilerini incelemektedir. Makale iki bölüme ayrılmaktadır: 1) Orman ve ormancılık hakkındaki kanuni düzenlemeler. 2) Orman ve ormancılıkla ilgili faaliyetler. Orman ve ormancılık çalışmaları sayısal veriler üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmanın literatür bilgileri birinci elden kaynaklar vasıtasıyla elde edilmiştir. Araştırmada şu neticeler ortaya konulmuştur: Çok partili hayata geçiş döneminde hükûmet orman ve ormancılıkla ilgili kanuni düzenlemeler yaparak, bu doğal zenginliklerin geliştirilmesi önündeki engelleri ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Ayrıca Orman Genel Müdürlüğü’ne her yıl bütçeden ayrılan önemli miktarlardaki ödeneklerle bir yandan ormancılık alanındaki faaliyetlerde mesafeler kat edilirken diğer yandan koruma amaçlı mühendis, memur ve müfettiş istihdamına özen gösterilmiştir. Bu suretle ormanların genişletilmesi ve mahsullerinden de yeterince yararlanılması temin edilerek Türk ekonomisine destek sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orman ve Ormancılık, Orman Mahsulleri, Ağaçlandırma, Orman İşletmesi, Çok Partili Hayata Geçiş Dönemi, Forest and Forestry, Forest Products, Afforestation, Forest Management, Transition to the Multi Party System

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Cumhuriyetimizin 50. Yılında Ormancılığımız, Ankara, Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 1973.
• DİE, İstatistik Göstergeler
• DPT, Ormancılık, Ankara, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 1995.
• İGM, İstatistik Yıllığı 1951, Ankara, Yayın No.332, 1951, s. 249.
• Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, 1931 Birinci Ziraat Kongresi İhtisas Raporları, C.1, Ankara, 1931.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ormancılık İstatistikleri 2012, Ankara, 2014.
• T.C. Resmî Gazete TBMM Kanunlar Dergisi TBMM Tutanak Dergisi TBMM Zabıt Ceridesi
• TÜİK, İstatistik Göstergeler
• Ziraat Vekâleti: Türkiye’nin Yıllık Mahrukat ve Kereste, Maden Sütunu, Travers ve Diğer Ahşap İhtiyaçlarının Ne Suretle Karşılanacağı Hakkında Rapor, Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, B Serisi, Takım 11, Ankara, 1938.
• Ziraat Vekâleti: Türkiye Ormancılığının Vazifeleri ve Gayeleri, Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, B Serisi, Takım 11, Ankara, 1938.
• Akşam Anadolu Aydın Bugün Bülten Cumhuriyet Çiftçi Dönüm Fidan Haber Hakikat
• İktisadi Yürüyüş Karınca
• Köy Postası Köye Doğru Milliyet
• Tan
• Tarım Bakanlığı Dergisi Türkiye Ziraat Mecmuası Ulus
• Ülkü Vakit Vatan Yeni Asır
• Yeni İstanbul Yeni Sabah Zafer
• Ziraat Gazetesi
• “Türkiye’de Ziraat, Orman ve Balıkçılık ve Bunlarla İlgili İşler”, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası İktisat Dairesinin Hazırladığı Raporun Tam Metni-IV, İktisadi Yürüyüş, C.11, S.249, Y.11, 21 Mayıs 1950, s. 4, 17, 20.
• Acun, Niyazi: Ormanlarımız ve Cumhuriyet Hükümetinin Orman Davası, Ankara, Recep Ulusoğlu Basımevi, 1945.
• Adalı, Fuad: “Yurt ve Yurttaşlarımı Her Sene Sayısız Zararlara Uğratan Sel ve Nehir Taşmaları”, Tarım Bakanlığı Dergisi, S.7, Y.2, Nisan 1948, s. 12-14.
• Alaçam, Refik: Orman ve Memleket, İstanbul, Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Hüsnü Tabiat Basımevi, 1945.
• Alankuş, Yahya: “Devlet Ormanlarımızı Kurtaracak Çare; Bir Maddelik Kanun”, İktisadi Yürüyüş, C.11, S.261, Y.11, 15 Kasım 1950, s. 5.
• Alpay, Nuri: “Çanakkale’de Orman, Tütün, Hububat, Dokuma, Hayvancılık ve Balıkçılık”, İktisadi Yürüyüş, S.160, Y.7, 17 Ağustos 1946, s. 10, 15.
• Alperten, Fahrettin: “Ormanı Sevmekte ve Korumakta Geç Kalıyoruz”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.194, Y.9, 30 Ocak 1948, s. 25, 29.
• Auerochs, Georg: Orman Yolları Pratik, Proje ve İnşaatı Metotları, çev. Sırrı Sunal, Ankara, Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Çankaya Matbaası, 1947.
• Ayaz, Hüseyin: Türkiye Ormancılığında 4785 Sayılı Yasanın Uygulanması ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004.
• Bayer, M. Zekai: “İktisadî, İçtimaî ve Coğrafi Ehemmiyeti Bulunan Orman İşletmeciliği”, İktisadi Yürüyüş, C.11, S.262, Y.11, 30 Kasım 1950, s. 20.
• Bayer, M. Zekai: “İngiltere’de ve Memleketimizde Yeni Orman Yetiştirmesi”, İktisadi Yürüyüş, C.12, S.269, Y.12, 15 Mart 1951, s. 18, 24.
• Benli, Suphi: “İdareci Gözüyle Orman Davamız”, İktisadi Yürüyüş, C.10, S.221, Y.10, 15 Mart 1949, s. 9, 13-14, 16.
• Berkel, Adnan: Orman Mahsullerinden Faydalanma Bilgisi, İstanbul, Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Osmanbey Matbaası, 1948.
• Bük, Fahri: “Orman ve Mera”, İktisadi Yürüyüş, C.7, Haralar Özel Sayısı, Y.7, Ocak 1946, s. 5, 8.
• Camcı, Orhan: “Hususi Teşebbüs Ormancılık Yapabilir mi”, İktisadi Yürüyüş, C.11, S.253, Y.11, 12 Temmuz 1950, s. 8, 20.
• Camcı, Orhan: “Karabük Ormanlarında Bir Gezi”, İktisadi Yürüyüş, C.10, S.222, Y.10, 30 Mart 1949, s. 9, 16.
• Camcı, Orhan: “Köy Ağaçlandırmalarında Büyük Hizmetler Gören Söğütözü Orman Fidanlığı”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.178, Y.8, 18 Mayıs 1947, s. 25.
• Camcı, Orhan: “Milli Servetleri Tehdit eden Felaketler: Orman Yangınları”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.185, Y.8, 20 Eylül 1947, s. 6, 18, 23.
• Camcı, Orhan: “Ormanlarımızdan Faydalanma Yolları”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.198, Y.7, 16 Nisan 1948, s. 14, 20.
• Camcı, Orhan: “Ormanlarımızın Artan Fakirliğine Çare, Çabuk Büyüyen Ağaç Yetiştirmelidir”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.173, Y.8, 4 Mart 1947, s. 22.
• Carbonnier, M. Hernik: “Türkiye Ormanlarının Sınai İnkişafına Ait Rapor”, Mütehassıs Raporlar, İstanbul, Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Güven Basımevi, 1948.
• Çağlar, Kerim Ömer: Yüksek Ziraat Enstitüsü Kanunlar, Kararnameler, Bütçe ve Talimatnameler, Ankara, Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayınları, 1939.
• Çakıroğlu, İ. Selçuk: “Orman Kanunu Hakkında Düşünceler”, Bülten, S.13, Y.1, 15 Eylül 1956, s. 1-6.
• Çalık, Hüseyin: “Boşa Giden Kuvvetlerimiz ve Heder Olan Ormanlarımız”, İktisadi Yürüyüş, C.10, S.235, Y.10, 25 Ekim 1949, s. 19.
• Çelikbaş, Mecit: “Türkiye Ormanları”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.186, Y.8, 7 Ekim 1947, s. 3. Çıkınoğlu, Ferit: Ormanda Ağaç Köprüler, Ormancılık İnşaat Serisi, C.3, İstanbul,
• Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ticaret Dünyası Basımevi, 1947.
• Day, Cedric: “İngiliz Ormancılığından Dersler; İstikbalin Ormanları”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.181, Y.8, 1 Temmuz 1947, s. 18, 22.
• Dedegil, Hüseyin: “Semih Ayverdi’ye Cevap: Orman İşletmeleri Müdürleri ve Müfettişlerinin Ormancılık Tahsili Yapmayanlardan Tayini Uygun mudur?”, İktisadi Yürüyüş, C.10, S.220, Y.10, 28 Şubat 1949, s. 18-19.
• Derin, Zihni: Kavak Ağaçları ve Genel Vasıfları, Ankara, Yurt Basımevi, 1946.
• Diker, Mazhar: Ağaç ve Odun Ölçme Bilgisi, İstanbul, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 1946.
• Erkin, Samih: “Yeni Genel Müdür Faruk Şeker’in Dikkat Nazarına: Teşkilat Hakkında Temenniler”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.210, Y.9, 29 Ekim 1948, s. 10, 14.
• Gökberk, M. Ali: “Kalkınmaya Köyden Başlamalıyız”, Köy Postası, S.34-35, Mart 1937, s. 11.
• Halil, Ahmet: “Orman Yangınları ve Önleme Çareleri”, Cumhuriyet, 19 Ağustos 1946, s. 2. Halil, Ahmet: “Şark Meselesi ve Bir Şelale Şirketi Projesi”, Cumhuriyet, 10 Mart 1946, s. 2. İnal, Selahattin: “Orman”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C.8, İstanbul, 1958, s. 9-11. İnal, Selahattin: “Selin Ormansızlıkla İlgisi Alınması Gereken Tedbirler”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.199, Y.9, 4 Mayıs 1948, s. 13, 17.
• Karacan, Ali Naci: “Ormanları Fertlere Bırakamayız”, İktisadi Yürüyüş, C.11, S.253, Y.11, 12 Temmuz 1950, s. 4.
• Kılıç, Erhan: Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Ağaç Bayramları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa, Bursa Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2020.
• Okay, Niyazi: “Bir Türlü Esası Tespit Edilemeyen Orman Davamızın Özü Ağaç Dikmektir”, İktisadi Yürüyüş, C.10, S.233, Y.10, 20 Eylül 1949, s. 20.
• Okay, Niyazi: “Ormansızlığın Neticeleri: Eskişehir’de Sel Felaketi”, İktisadi Yürüyüş, C.11, S.247, Y.11, 21 Nisan 1950, s. 15.
• Oksal, Esad Muhlis: Orman Yetiştirme Fenni, C.2, İstanbul, Necmiistikbal Matbaası, 1931. Omay, Bedî: “Orman Vergisini Kaldıran 4920 Sayılı Kanuna Göre Ormancılığımızın İstikbali”, İktisadi Yürüyüş, C.7, S.158, Y.7, 18 Temmuz 1946, s. 10, 15.
• Omay, Bedî: “Ormancılığımızın İnkişafı İçin Muhasebe İşlerine Kıymet Vermelidir”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.181, Y.8, 1 Temmuz 1947, s. 7, 21.
• Polatoğlu, Mehmed Gökhan: Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin İlk Planlı Dönem Sanayileşme Faaliyetleri (1934-1938), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 2018.
• Röhri, A. M.: Orman Amenajmanı, İstanbul, çev. Kemal Savaş, Ziraat Vekâleti Orman Umum Müdürlüğü Yayınları, Hüsnütabiat Basımevi, 1945.
• Salkaya, M.: Orman Dile Geldi, Ziraat Vekâleti Çiftçi Broşürleri Serisi, Ankara, Yeni Desen Matbaası, 1960.
• Tolunay, Ahmet: Sosyal Ormancılık ve Türkiye Açısından Önemi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1998.
• Türkiye Ormancılığı ile İlgili Tarihi Vesikalar (1487-1923), der. Halil Kutluk, İstanbul, Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Osmanbey Matbaası, 1948.
• Uslu, Selman: “Ormanın Su Ekonomisi Bakımından Olan Faydaları”, Türkiye Ziraat Mecmuası, S.41, Şubat 1948, s. 11-17.
• Ünaldı, Kenan: “Dünya Cenneti”, İktisadi Yürüyüş, C.7, S.153, Y.7, 1 Mayıs 1946, s. 8. Ünaldı, Kenan: “Garip Bir Münasebet: Orman ve Ahlak”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.187, Y.8, 15 Kasım 1947, s. 6, 8.
• Ünaldı, Kenan: “Kurulmasında Acele Edilmesi Gereken Yarının Ormanları”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.182, Y.8, 21 Temmuz 1947, s. 14.
• Ünaldı, Kenan: “Ormansızlıktan Kurtulma Çareleri-2”, İktisadi Yürüyüş, C.7, S.146, Y.7, 23 Ocak 1946, s. 8, 20.
• Ünaldı, Kenan: “Ormansızlıktan Kurtulma Çareleri”, İktisadi Yürüyüş, C.7, S.145, Y.7, 4 Ocak 1946, s. 24.
• Ünaldı, Kenan: “Şeref ve İbret Veren Bir İlgi: İnönü ve Ormancılık”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.199, Y.9, 4 Mayıs 1948, s. 5.
• Ünaldı, Kenan: “Vedat Nedim Tör’ün Yayınladığı Bir Harita Münasebetiyle Orman Mevcudumuz Nedir?”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.194, Y.9, 30 Ocak 1948, s. 6, 18, 23.
• Üstar, M. Faik: “Son Günlerde Mevcudiyeti İddia Edilen Buhranın Sebepleri ve Çareleri”, İktisadi Yürüyüş, C.9, S.202, Y.9, Haziran 1948, s. 8.
• Üster, Mehmet: “Yeni Orman Kanunu Tasarısı Münasebetiyle Orman Davamız”, İktisadi Yürüyüş, C.12, S.271, Y.12, 15 Nisan 1951, s. 8.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet: “Orman Kanunları ve Son Yangınlar”, Cumhuriyet, 25 Temmuz 1945, s. 2.
• Yaprak, Kadri: “Ekonomik Bakımdan Orman İşletmeciliğinin Karakteri”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.181, Y.7, 1 Temmuz 1947, s. 12, 15-16.
• Yaprak, Kadri: “Ekonomik Bakımdan Türkiye’de Hususi Ormanlar”, İktisadi Yürüyüş, C.8, S.182, Y.8, 21 Temmuz 1947, s. 18.
• Yazman, Aslan Tufan: “Bir Hasbıhalden Yankılar: Ormancılığımızda Yeni Bir Ruh”, İktisadi Yürüyüş, C.7, S.147, Y.7, 7 Şubat 1946, s. 1, 8.
• Yazman, Aslan Tufan: “Ormancılığımızın Yöneldiği Yeni İstikamet”, İktisadi Yürüyüş, C.7, S.167, Y.7, 4 Aralık 1946, s. 1, 24.
• Yiğitoğlu, Ali Kemal: “Türkiye Ormanlarının Ağaç Nevileri Bakımından Kıymeti”, Dönüm, S.29, İkinci Teşrin 1934, s. 210-214.
• Yiğitoğlu, Ali Kemal: “Türkiye Ormanlarının Ağaç Nevileri ve Dağılışları”, Dönüm, S.30, Birinci Kanun 1934, s. 256-262.