Nuri Sait Paşa’nın Türkiye Ziyareti ve 1946 Türkiye-Irak Dostluk ve İyi Komşuluk Antlaşması

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 34, 267 - 310, 25.12.2018

Gürbüz Arslan

Öz

Bu çalışmada 1926 yılında Ankara Antlaşması’nın imzalanması ile başlayan, II. Dünya Savaşı esnasında kesintiye uğrayan Türkiye-Irak ilişkilerini geliştirmek amacıyla Türkiye’ye gönderilen Irak Ayan Meclisi Başkanı Nuri Sait Paşa’nın 1946’da Türkiye ziyareti ve ziyaret sonrası imzalan Türkiye-Irak Dostluk ve İyi Komşuluk Antlaşması ele alındı. Türkiye-Irak ilişkilerinin başlaması ve gelişiminden kısaca bahsedildikten sonra iki ülkenin kesintiye uğrayan ilişkilerini niçin geliştirmek istedikleri üzerinde duruldu. Nuri Sait Paşa’nın Türkiye’deki faaliyetleri, Türkiye-Irak Antlaşması’nın imzalanma süreci, antlaşma metni ve antlaşma sonrası Irak ve Türkiye Meclislerinde yaşanan gelişmelerden bahsedildi. Daha sonra da antlaşmanın iki ülkeye sağladığı faydalar izah edilmeye çalışıldı. Çalışmanın kaynaklarını öncelikli olarak dönemin basını ile TBMM Zabıt Cerideleri oluştururken, konuyla alakalı arşiv belgeleri, kitap, tez ve makalelerden de yararlanıldı.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Irak, Kral Faysal, Kral Naibi Abdülillah, Nuri Sait Paşa, Türk-Irak Antlaşması.

Nuri Said Pasha’s Visit to Turkey and the Treaty of Friendship and Good Neighbourhood Concluded Between Iraq and Turkey in 1946

Öz

This study deals with the visit of Iraqi Prime Minister Nuri Said Pasha to Turkey, aiming to improve the Turkey-Iraqi relations that were established by the Treaty of Ankara in 1926 and interrupted during the World War II; and with the Treaty of Friendship and Good Neighborhood signed after his visit in 1946. After touching briefly on the establishment and development of Turkey-Iraqi relations, the reasons why the two countries wanted to redevelop good relations after an interruption period are discussed. The study also covers the activities of Nuri Said Pasha in Turkey, the signing process of the Turco-Iraqi Treaty, treaty text and the developments both in Turkish and Iraqi Parliaments after the treaty was concluded. Lastly, the benefits of the Treaty are discussed in terms of both Turkey and Iraq. The references of this study include mainly the press of the period and minutes of Grand National Assembly of Turkey as well as archive documents, books, theses and articles.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Iraq, King Faisal, Regent Abdülillah, Nuri Said Pasha, Turkish-Iraqi Treaty.

Kaynakça

• Kaynakça makalenin sonundadır (The bibliography is at the end of the article).