27 May Restitution Project: Law of Measures (1962)

Yıl 2019, Sayı: 35, 1 - 26, 28.06.2019

Fatih Tuğluoğlu

Öz

The Law on the Laws of Constitutional Law, the National Security and Activities (The Law on Measures) is a project which was prepared by the government after the failed coup attempt of Talat Aydemir on 5 March 1962 and aimed to protect the gains of the May 27 movement. As a result of the decision of the National Unity Committee, elections were decided and a new constitution was prepared. According to the previous constitution, the 1961 Constitution, which was prepared to give more importance to the rights and freedoms of the people, came into force after the referendum and after the elections İsmet İnönü had formed the coalition government. The government’s efforts to create public opinion on the release of former DP members by the pressure of radical parliamentarians on the grassroots side of the government were criticized by the military, and it was believed that civilian life began early. Acting with this idea, Talat Aydemir attempted to strike in Ankara on February 22, 1962, but the army did not reach its goal because it supported the government in general. After this event, the government had prepared a law proposal aimed at prohibiting broadcasting and speech to recall or praise the former DP period in order to avoid similar events. So also it would attempt to prevent the propaganda that could not make Turkey a successful democracy. This regulation, known as the Law on Measures in the Public, was expected to provide the government with a peace of mind for the country’s reforms needed. However, this desire of the government has not been realized with the criticisms of a new Takrir-i Sükûn Law and the issues of coup, amnesty and peace in the media and in the media continued to be discussed. The claims of unlawful and partisan practice in the time of the law in force, will always demanded to be removed in some speeches made by the Assembly of the National Assembly. It was also said that the law was against the articles regulating the freedom of expression of the Constitution, but the high court rejected the applications. The Law of Measures was to be abolished in 1969 under the auspices of the Justice Party in the National Assembly and in the Republican Senate without further objection.

Anahtar Kelimeler

Law of Measures, 22 February 1962, Talat Aydemir, military intervention

27 Mayıs’ı Restore Etme Projesi: Tedbirler Kanunu (1962)

Öz

Anayasa Nizamını, Milli Güvenlik ve Huzuru Bozan Bazı Fiiller Hakkında Kanun (Tedbirler Kanunu), 5 Mart 1962 tarihinde Talat Aydemir’in başarısız darbe teşebbüsünden sonra hükümetin hazırladığı ve 27 Mayıs hareketinin kazanımlarını korumayı amaçlayan bir projedir. Milli Birlik Komitesinin verdiği karar neticesinde seçimlerin yapılmasına karar verilmiş ve yeni bir anayasa hazırlanmıştı. Önceki anayasaya göre kişi hak ve hürriyetlerine daha fazla önem verecek şekilde hazırlanan 1961 Anayasası referandumdan sonra yürürlüğe girmiş, seçimlerden sonra ise İsmet İnönü koalisyon hükümetini kurmuştu. Hükümetin bir kanadını oluşturan Adalet Partisinin radikal milletvekillerinin tabandan aldıkları baskıyla eski DP’lerin serbest bırakılmaları konusunda yaptıkları kamuoyu oluşturma çabaları ordudaki bazı cuntalar tarafından eleştirilmekte, sivil hayatın erken başladığına inanılmaktaydı. Bu düşünce ile harekete geçen Talat Aydemir Ankara’da 22 Şubat 1962’de darbe yapmaya kalkışmış ancak ordunun genel itibariyle hükümeti desteklemesi nedeniyle amacına ulaşamamıştı. Hükümet bu olaydan sonra benzer hadiseleri yaşamamak için eski DP dönemi hatırlatacak veya övecek mahiyette yayın ve konuşma yapmayı yasaklamayı amaçlayan bir kanun teklifi hazırlamıştı. Böylece Türkiye’de demokrasinin başarılı olamayacağına dair yapılan propagandanın da önüne geçilmeye çalışılacaktı. Kamuoyunda Tedbirler Kanunu olarak tanınan bu düzenleme ile hükümete ülkenin ihtiyaç duyacağı reformları gerçekleştirmesi için bir huzur ortamı sağlaması beklenmekteydi. Fakat yeni bir “Takrir-i Sükûn Kanunu” eleştirileriyle karşılan hükümetin bu arzusu gerçekleşmemiş, gerek siyasette gerek basında darbe, af ve huzur konuları tartışılmaya devam etmişti. Kanunun yürürlükte olduğu dönemde “adaletsiz ve partizanca uygulandığı” iddiaları hep söylenecek ve Millet Meclisi kürsüsünden yapılan bazı konuşmalarda kaldırılması talep edilecekti. Ayrıca ilgili kanunun Anayasa’nın ifade hürriyetini düzenleyen maddelerine aykırı olduğu söylenmiş ancak yüksek mahkeme yapılan başvuruları reddetmişti. Tedbirler Kanunu 1969 yılında Adalet Partisi iktidarında Millet Meclisinde ve Cumhuriyet Senatosunda fazla itiraza uğramadan kaldırılacaktı.

Anahtar Kelimeler

edbirler Kanunu, 22 Şubat 1962, Talat Aydemir, askeri müdahale

Kaynakça

• 1. Resmi Yayınlar Anayasa Mahkemesi Kararı, Esas No: 1963-17, Karar Tarihi:8.4.1963. Esas No: 1963/19, Karar No: 1963/86 Karar Tarihi: 8.4.1963 Resmi Gazete 17 Temmuz 1963, S.11456, Resmi Gazete, 18 Temmuz 1963, S. 11457.
• Anayasa Mahkemesi Kararı, Karar No:1963/83, Karar Tarihi: 8.4.1963, Resmi Gazete, 9 Temmuz 1963, Sayı: 11449.
• “Anayasa Nizamını, Milli Güvenlik ve Huzuru Bozan Bazı Fiiller Hakkında Kanun”, Kanun No:38, Kabul Tarihi:5.3.1962, Resmi Gazete 7 Mart 1962, S. 11053.
• “Anayasa Nizamını, Milli Güvenlik ve Huzuru Bozan Fiiller Hakkında 38 Sayılı Kanunu Yürürlükten Kaldırılması Hakkında Kanun”, Kanun No:1182, Kabul Tarihi 15.5.1969, Resmi Gazete 30 Mayıs 1969, Sayı: 13210.
• “Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkında Kanun”, Kabul Tarihi: 23.02.1963, Kanun No:218, Resmi Gazete, 23 Şubat 1963, Sayı: 11342.
• Cumhuriyet Senatosu, Tutanak Dergisi, 05.03.1962, 43. Birleşim, C. 3.
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 15.05.1969, 63. Birleşim, C. 53. Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 03.03.1962, 62. Birleşim, C. 4.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 03.09.1962, 111. Birleşim, C. 6.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 11.01.1963, 29.Birleşim, C. 11.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 05.04.1963, 67.Birleşim, C. 16.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 12.09.1963, 136. Birleşim, C. 21.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 20.05.1965, 110. Birleşim, C. 40.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 18.03.1968, 60. Birleşim, C. 27.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 12.04.1968, 73.Birleşim, C. 27.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 28.04.1969, 84. Birleşim, C. 36.
• 2. Kitaplar Akın, Bedii Faik: İhtilalciler Arasında Bir Gazeteci, İstanbul 1967.
• Aydemir, Talat: Talat Aydemir’in Hatıraları, İstanbul, Ar Matbaası, 1968.
• Erkanlı, Orhan: Anılar, Sorunlar, Sorumlular, İstanbul, Baha Matbaası, II. Baskı 1972.
• İsen, Can Kaya: Geliyorum Diyen İhtilal 22 Şubat 21 Mayıs, İstanbul, Tan Gazetesi Matbaası, 1964.
• Örtülü, Erdoğan: Üç İhtilalin Hikâyesi, Konya Milli Ülkü Yayınevi, 4. Baskı 1977.
• Öztuna Y.-Gökdemir, A.: Türkiye’de Askeri Müdahaleler, İstanbul Tercüman Yayınları, 1987.
• Turan, İlhan: İsmet İnönü Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj ve Söyleşileri 1961-1965, Ankara, TBMM Yayınları, 2004.
• 3. Makaleler
• Ada, İhsan: “Kapalı Rejime Giden Yol”, Vatan, 4 Mart 1962, s. 2.
• Apaydın, Burhan: “Gölge Etme”, Son Havadis, 5 Mart 1962, s. 2.
• Burhan Felek: “Yine Huzur Meselesi”, Cumhuriyet 24 Şubat 1962, s. 2.
• Demir, Yeşim: “Albay Talat Aydemir’in Darbe Girişimleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.5, S.12, (Bahar 2006), s. 155-171.
• Fenik, Mümtaz Faik: “İnşallah Selamete Çıkarız”, Son Havadis 28 Şubat 1962, s. 1.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri: “Türkiye’nin Sahibi”, Ulus 5 Mart 1962, s. 1.
• Kuran, Alp: “Türkiye’de Demokrasinin Geleceği”, Vatan, 2 Mart 1962, s. 2.
• Nadi, Nadir: “Biraz Geç De Olsa”, Cumhuriyet 21 Şubat 1962, s. 1.
• __________: “Yanlış Teşhisten Sakınalım !”, Cumhuriyet 28 Şubat 1962, s. 1
• Orhon, Orhan Seyfi: “Prof. Kubalı’ya Açık Mektup”, Son Havadis 4 Mart 1962, s. 2.
• Perin, Cevdet: “Demokrasiyi Kurtaranlar”, Son Havadis 25 Şubat 1962, s. 1.
• Selçuk, İlhan: “Bundan Sonrası”, Vatan, 7 Mart 1962, s. 2.
• Yalçın, Mehmet Ali: “Demokrasi Düşmanlarını Tefrik Edelim”, Son Havadis, 26 Şubat 1962, s. 1.
• ________________: “Zavallı Basın”, Son Havadis 3 Mart 1962, s. 1.