Türkiye’de Ortaöğretim Politikalarında Kadın (1999-2004)

Yıl 2019, Sayı: 36, 129 - 178, 31.12.2019

Muhabbet Doyran

https://doi.org/10.26650/YTA2019-673224

Öz

Türkiye’de yürütülen eğitim politikalarında, Avrupa Birliği’yle (AB) yakınlaşma sürecinin de etkisiyle, uluslararası sözleşmelerden gelen yükümlülükler önemli bir belirleyici olarak göze çarpmaktadır. Özellikle kadınların eğitimini yakından ilgilendiren bu yükümlülükler bağlamında, ortaöğretimi de içerisine alacak şekilde iç mevzuatta önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu kapsamda 1997’de 8 yıllık kesintisiz zorunlu eğitime geçilmesiyle birlikte 3 yıllık ortaokullar kapatılarak ilköğretim kurumlarına dâhil edilmiştir; zira 5 yıllık zorunlu eğitimden sonra kız çocuklarının ortaöğretimdeki okullaşma oranı oldukça düşük kalmıştır. 1999-2004 döneminde, ortaöğretim kademesinde, uluslararası yükümlülüklerin de etkisiyle çeşitli düzenlemelere gidilmiştir. Temel işlevi öğrencileri yükseköğretime, mesleğe, iş hayatına ve hayata hazırlamak olan bu kademede toplum ihtiyaçları ile eğitim-öğretim arasında denge kurulması hedeflenmiştir. Bu çerçevede, 14-16 yaş grubunun içinde bulunduğu genel, meslekî ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsayan ilköğretime dayalı ortaöğretimde okullaşma oranının artırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla Sivil Toplum Örgütleri, sanayiciler, çeşitli meslek kuruluşları özellikle meslekî ve teknik okulların güçlendirilmesi için projelere katkı sunmuşlardır. Bunun yanında devlet, kadınları yakından ilgilendiren eğitim politikalarında, AB programları başta olmak üzere çeşitli eğitim programlarını hayata geçirmiştir. Bu gelişmelerin sonucunda, ortaöğretim kademesinde ilerleme sağlanmakla birlikte belirlenen hedeflere tam anlamıyla ulaşılamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim, Eğitim Politikaları, Mesleki Ve Teknik Eğitim, Kadın, Avrupa Birliği

The Place of Women in Secondary Education Policies in Turkey (1999-2004)

Öz

Throughout the implementation of education policies in Turkey, with the impact of the rapprochement process with the European Union (EU), obligations from international conventions stand out as an important determinant. Significant amendments have also been made - including to secondary education - to internal legislation in the context of these obligations, which are of particular interest to women’s education. In this context, in 1997, upon the implementation of 8-year continuous compulsory education, 3-year secondary schools were closed and became part of the primary education institutions. This is because, after 5 years of compulsory education, the schooling rate of girls in secondary education level is quite low. During the 19992004 period, various regulations were made at the secondary education level as a result of international obligations. At this level, the main function of which is to prepare students for higher education, professions, business life and daily life, it was intended to strike a balance between social requirements and education. It was aimed to increase the schooling rate in secondary education based on the primary education which covers all the general, vocational and technical education institutions including the 14-16 year age group. To this end, Non-governmental Organizations, industrialists and various professional organizations have contributed to the projects in order to specifically strengthen vocational and technical schools. In addition, the state has implemented various education programs, particularly EU programs, in those education policies that are closely related to women. As a result of these developments, progress has been achieved in the secondary education level, but the targets have not been fully achieved

Anahtar Kelimeler

Secondary Education, Education Policies, Vocational And Technical Education, Women, European Union

Kaynakça

• Resmî Gazete
• Cumhuriyet
• Hürriyet
• Millî Gazete
• Milliyet
• Yeni Şafak
• Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994), Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, 1990.
• Avrupa Birliği’nin Türkiye’de Desteklediği Programlar 2003-2004, Avrupa Birliği Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, 2003.
• Avrupa Birliği’nin Türkiye’de Desteklediği Programlar 2004-2005, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, 2005.
• Beş Yıllık Kalkınma Planı Ortaöğretim: Genel Eğitim. Meslek Eğitimi ve Teknik Eğitim, Özel İhtisas Komisyon Raporu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No. DPT: 2576-ÖİK: 589, Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2001.
• Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989), Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, 1985.
• Çocuklar İçin İlerleme –Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve İlköğretime İlişkin Rapor, UNICEF Strateji Bilgi Bölümü, Politika Geliştirme ve Planlama Bölümü, Tercüme Sayı 2, UNICEF Ankara, 2005.
• Cumhuriyet Döneminde Türk Millî Eğitim Sistemindeki Gelişmeler 1920-2010, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, 2010.
• Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Hayatboyu Eğitim veya Örgün Olmayan Eğitim Özel İhtisas Komisyonu Raporu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No. DPT: 2568-ÖİK: 584, Ankara, Devlet Plânlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2001.
• Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) 2001 Yılı Programı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2002.
• 2001 Yılı Programı Destek Çalışmaları Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2001.
• 2002 Yılı Programı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2003.
• 2002 Yılı Programı Destek Çalışmaları Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2002. 2003 Yılı Programı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2004.
• 2003 Yılı Programı Destek Çalışmaları Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2003.
• 2004 Yılı Programı, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2004.
• 2005 Yılı Programı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2005.
• 2005 Yılı Programı Destek Çalışmaları Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2006.
• Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ortaöğretim, Genel Eğitim, Meslek Eğitimi, Teknik Eğitim Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT: 2576-ÖİK: 589, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayınlar Dairesi Başkanlığı, 2001.
• Sekizinci Beş yıllık Kalkınma Planı Yükseköğretim İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No. DPT: 2534-ÖİK: 550, Ankara, T.C. Devlet Plânlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2000.
• Türkiye Cumhuriyeti AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program, Ankara, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2003.
• Türkiye’nin Avrupa Birliğine Katılım Sürecine İlişkin 2002 Yılı İlerleme Raporu, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2002.
• 2003 Yılı İlerleme Raporu, Ankara, Avrupa Birliği Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, 2011.
• 2004 Yılı İlerleme Raporu ve Tavsiye Metni, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2004.
• Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2000.
• Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 1995.
• 1998 Yılı Programı Destek Çalışmaları Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı, 2000.
• 1999 Yılı Programı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 1999.
• 1999 Yılı Programı Destek Çalışması, Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, 1999.
• 2000 Yılı Programı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2000.
• 2000 Yılı Programı Destek Çalışmaları, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, 2000.
• Akyüz, Yahya: Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S.2018, 30. Baskı, Ankara, PEGEM Akademi, 2018. Avrupa Birliği Vizyonu, Türkiye’de Eğitim ve Özel Okullar, Ed. İrfan Erdoğan, Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği, Neta Matbaacılık, 2006.
• Avrupa Birliği’nin Bilim, Araştırma ve Eğitim Politikaları ve Türkiye’nin Uyumu, Ed. Hürrem Cansevdi, İktisadi Kalkınma Vakfı, İstanbul, 2004.
• Avrupa Birliği’nin Türkiye’de Desteklediği Programlar 2003-2004, Avrupa Birliği Türkiye Temsilciliği, 2003.
• Avrupa Birliği’nin Türkiye’de Desteklediği Programlar 2004-2005, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, 2005.
• Beşinci Millî Eğitim Şûrası, Raporlar Görüşler, Kararlar, Ankara, Millî Eğitim Basımevi, 1996.
• Çakır, Ruşen; Bozan İrfan: İmam Hatip Liseleri: Efsaneler ve Gerçekler, Yay. Haz. Aycan Akdeniz, Derya Demirler, Jonathan Levack, İstanbul, Tesev Yayınları, 2004.
• Cumhuriyet Döneminde Türk Millî Eğitim Sistemindeki Gelişmeler 1920-2010, Yay. Haz. Ercan Türk, Ankara, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, 2010.
• Cumhuriyet’in 75. Yılında Türkiye’de Kadının Durumu, Ankara, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, 1998.
• 2000 Yılında Millî Eğitim, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Araştırma Plânlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara, A.C.E.M. ve 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası, 1999.
• 2002 Yılı Başında Milli Eğitim, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Araştırma, Plânlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası, 2001.
• İlköğretimden Ortaöğretime Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Analizi, Ankara, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, 2012.
• İstatistik Göstergeler Statisctical Indicators 1923-2013, TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu Turkish Statistical Institute, Ankara, Türkiye İstatistik Kurumu, 2014.
• İstatistik Göstergeler Statisctical Indicators 1923-2011, TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu Turkish Statistical Institute, Ankara, Türkiye İstatistik Kurumu, 2012.
• Kız Teknik ve Meslek Liseleri Kapsamlı Değerlendirme Notu, Haz. Fatoş Gökşen vd., Koç Üniversitesi Sosyal Politika Merkezi, İstanbul, 2011.
• Meslekî ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarından Meslek Yüksekokullarına Sınavsız Geçiş, Ankara, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, T.C. Yükseköğretim Kurulu, 2002.
• Millî Eğitim, Cumhuriyetin 75. Yılında Gelişmeler ve Hedefler, Ankara, Millî Eğitim Bakanlığı, 1998.
• Milli Eğitim İstatistikleri Örgün ve Yaygın Eğitim 2004-2005, T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, 2006.
• Millî Eğitimde İzleme ve Değerlendirme 1 İlköğretimden Ortaöğretime Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Analizi, Ankara, MEB Gazi Meslekî Eğitim Merkezi Matbaası, 2012.
• Millî Eğitim Sayısal Veriler 2001, T.C. Milli Eğitim Sayısal Veriler 2000-2001, Ankara, Yayınlar Dairesi Başkanlığı, 2001.
• Millî Eğitim Sayısal Veriler 2002-2003, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Araştırma Plânlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara, Yayınlar Dairesi Başkanlığı, 2003.
• Millî Eğitim Sayısal Veriler 2003-2004, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Araştırma Plânlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara, Yayınlar Dairesi Başkanlığı, 2003.
• On beşinci Milli Eğitim Şûrası, Ön Komisyon Önerileri Üzerine Araştırma, Ankara, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Şûra Genel Sekreterliği, Doküman No. 4, 1996.
• On Altıncı Millî Eğitim Şûrası Ön Komisyon Raporları (Hazırlık Dokümanı), Ankara, Millî Eğitim Basımevi, 1998.
• On Altıncı Milli Eğitim Şûrası, Konuşmalar, Raporlar, Görüşmeler ve Kararlar, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Şûra Genel Sekreterliği, Ankara Millî Eğitim Basımevi, 1999.
• Okçarol, Rıfat: Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Ortaöğretim ve Yaygın Eğitim, Ayrı Basım, Ankara, TÜBÜ Türkiye Bilimler Akademisi, 1999.
• Türk Ercan: Türk Eğitim Sistemi, Milli Eğitim Bakanlığında Yapısal Değişmeler, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti. 1999.
• Türk Eğitim Sistemi 2007, EURDYCE, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara İstatistik ve Bilgi Sistemleri Dairesi Türkiye Eurydice Birimi, 2007.
• Türk Yükseköğretiminin Bugünkü Durumu 2000, T.C. Yükseköğretim Kurulu, Ankara Üniversitesi Basımevi, 2000. Türkiye Cumhuriyeti AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program, Ankara, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, 2003.
• Türkiye’de Mesleki Eğitim ve Öğretimin Gelişmesine Destek Olarak Kopenhag Süreci Konulu Uluslararası Seminer, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2005.
• Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi, T.C. Yükseköğretim Kurulu, Meteksan A.Ş. 2007.
• Uluğbay, Hikmet: Risk Altında Bir Ülkenin 2023 Yarışı, Ankara, ÜPV Danışmanlık ve Yayıncılık Hizmetleri Ltd. Şti., 2003.
• Uysal, Taylan: Türkiye’nin Katıldığı AT Programları 3, Leonardo Da Vinci II, İktisadi Kalkınma Vakfı, İstanbul, Birlik Ofset Basım Yayın Reklamcılık Tic. Ltd. Şti.
• Uzun Vadeli Gelişmenin (2001-2023) ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planının (20012005) Temel Amaçları ve Stratejisi, Yüksek Planlama Kurulu, Karar No. 2000/25, 26.5.2000.
• Üstünkaya, Feza: Avrupa Birliği’nin Bölgesel Mali Yardım Programı Akdeniz Programı (MEDA) 1995-1999 (Yapısı, İlkeleri ve İşleyişi, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü Araştırma ve İnceleme Dizisi, Ankara Hazine Müsteşarlığı Matbaası, 1996.
• Aydın, Süleyman: “Türkiye’de Kadının İstihdamı ve Kadına Dair Sosyal Güvenlik Uygulamaları”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 7-1, 2016, ss. 243-258.
• Binici, Hanifi; Arı, Necdet: “Mesleki ve Teknik Eğitimde Arayışlar”, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 3, 2004, ss. 383-396.
• Özaydınlık, Kevser: “Toplumsal Cinsiyet Temelinde Türkiye’de Kadın ve Eğitim”, Sosyal Politika ve Çalışma Dergisi, Sayı: 33, 2014, ss. 93-113.
• Sağlam M.; Özüdoğru, F.; Çaray, F.: “Avrupa Birliği Eğitim Politikaları ve Türk Eğitim Sistemi’ne Etkileri”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: VIII, Sayı: 1, 2011, ss. 87-109.
• Sarıer, Yılmaz: “Ortaöğretime Giriş Sınavları (OKS-SBS) ve PISA Sonuçları Işığında Eğitimde Fırsat Eşitliğinin Değerlendirilmesi”, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; Cilt: 33, Sayı: 3, 2010, ss. 107129.
• Sezgin, İhsan: “Türkiye’de Meslekî ve Teknik Eğitimde Öğretmen Eğitimi”, Meslekî ve Teknik Eğitimde Öğretmen Eğitimi Uluslararası Konferansı 22-23 Ocak 2004, Ankara, MEGEP, SVET Projeler Koordinasyonu Merkezi Başkanlığı, 2004, ss. 299-305.
• Taşpınar, Mehmet; Sema Çiçek: “Türkiye Uygulaması”, Eğitim Kurumu-İşletme Diyalogu Uluslararası Konferansı, Panel II, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Ankara, Yorum Matbaacılık, 2004, ss. 28-34.