Millî Korunma Kanunu’nun Ceza Hükümleri ve Demokrat Parti Döneminde Uygulanması

Yıl 2021, Sayı: 39, 189 - 228, 29.06.2021

Aydın Doğu

Öz

İkinci Dünya Savaşı yıllarında savaş ekonomisini yürütmek amacıyla çıkarılan Millî Korunma Kanunu, 1960 yılına dek kesintiye uğramadan uygulanmaya devam etmiştir. Millî Korunma Kanunu ile ekonominin her alanıyla ilgili çeşitli düzenlemeler yapılmasının yanında özellikle karaborsanın önlenmesine yönelik uygulamalara girişilmiştir. Demokrat Parti dönemindeki yeni düzenleme ile kanuna aykırı davrananlara ağır cezalar getirilmiştir. Buna karşın ekonomide yokluklar ve darlıklar önlenememiştir. Bu çalışmada, Millî Korunma Kanunu’na aykırılığın hukuki dayanakları ve bu kanunun ceza hükümlerinin uygulanması ele alınmıştır. Bu çalışmanın ana kaynaklarını arşiv belgeleri, TBMM Zabıt Cerideleri, Demokrat Parti Meclis Grubu Gizli Müzakere Zabıtları, T.C. Resmî Gazete ile dönemin ulusal gazeteleri ve dergileri gibi birinci el kaynaklar oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra çalışmayı destekleyecek ikinci el kaynaklar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Millî Korunma Kanunu, Millî Korunma Mahkemeleri, Türkiye Ekonomisi, Karaborsa

Penal Provisions of the National Protection Law and Its Implementation During the Democratic Party Period

Öz

The National Protection Law, which was enacted to guide the war economy during the Second World War, was continuously implemented until 1960. With this law, various regulations were made in every field of the economy and practices were initiated especially for the prevention of the black market. With a new regulation implemented during the Democratic Party period, heavy penalties were imposed on those who acted against the law. However, preventing shortages and hardships in the economy was impossible. Thus, the study discussed the legal basis of violations of the National Protection Law and its implementation of penal provisions. Along with secondary ones, the primary data sources were archival documents, Minutes of the Grand National Assembly of Turkey,Confidential Minutes of the Democratic Party Parliamentary Group, Official Gazette of the Republic of Turkey, and national newspapers and magazines published during this period.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, The National Protection Law, The National Protection Courts, Economy of Turkey, Black Market

Kaynakça

• Adalet İstatistiği 1959-1960
• Adalet İstatistiği 1959-1961
• Demokrat Parti Meclis Grubu Gizli Müzakere Zabıtları (DPMGGMZ)
• Hükümlüler İstatistiği 1938-1954
• Mahkumlar İstatistiği 1943-1959
• Resmî Gazete
• Resmî Ceride
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi (TBMMTD)
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri (TBMMZC)
• Akis
• Akşam
• Ankara Barosu Dergisi
• Cumhuriyet
• Forum
• İktisadi Uyanış
• İktisat ve Maliye
• Milliyet
• Vergi Mecmuası
• Vergi ve Resimler Dergisi
• Zafer
• Ahmad, Feroz: Demokrasi Sürecinde Türkiye, 5. bs., çev. Ahmet Fethi, İstanbul, Hil Yayınları, 2015.
• Akandere, Osman: Milli Şef Dönemi: Çok Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler 1938-1945, İstanbul, İz Yayıncılık, 1998.
• Albayrak, Mustafa: “Demokrat Parti Döneminde Milli Korunma Kanunu Uygulamaları (1955-1960)”, Atatürk Araştırmaları Merkezi Dergisi, C.23, S.67-68-69, Mart- Temmuz-Kasım 2007, s. 219-250.
• Arcayürek, Cüneyt: Demokrasinin İlk Yılları 1947-1951, 2. bs., Ankara, Bilgi Yayınları, 1985.
• Arslan, Rıza-Sürekçi, Dilek: Adnan Menderes Hükümeti’nin IMF’ye Sunduğu İlk Ekonomik İstikrar Programı, Bursa, Dora Yayınları, 2009.
• Aydemir, Şevket Süreyya: İkinci Adam, C.II, 11. bs., İstanbul, Remzi Kitabevi, 2011.
• Birecik, Sedat-Uyguner, Muzaffer: Son Defa Yapılan Tadile Göre Milli Korunma Kanunu: Cezai Hükümler ve Kâr Nisbetleri, Ankara, Son Havadis Matbaası, 1956.
• Boratav, Korkut: Türkiye İktisat Tarihi, 9.bs., Ankara, İmge Kitabevi Yayınları, 2005.
• Cillov, Haluk: Türkiye Ekonomisi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayımları, no. 962, 1962.
• Çavdar, Tevfik: Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960 Yirminci Yüzyıl Türkiye İktisat Tarihi, Ankara, İmge Kitabevi Yayınları, 2003.
• Doğu, Aydın: Demokrat Parti Döneminde Milli Korunma Kanunu, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ekzen, Nazif: 1946-1958-1970 Devalüasyonları, Ankara, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu, Yayın no. 1980/226, 1980.
• Erdil, A. Recai: 6731 Sayılı Milli Korunma Kanunu ve Kararnameleri Hakkında, Ankara, Ankara Ticaret ve Sanayi Odası Neşriyat, no. 6, Ağustos 1956.
• Eroğul, Cem: Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi, İstanbul, Yordam Kitap, 2014. Hükümetler ve Programları, C.I, haz. Nuran Dağlı, Belma Aktürk, Ankara, TBMM Kütüphane-Dokümantasyon ve Tercüme Müdürlüğü, Yayın no. 12, 1988.
• Kazgan, Gülten: Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001): “Ekonomi Politik” Açısından Bir İrdeleme, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
• Koçak, Cemil: Türkiye’de Milli Şef Dönemi 1938-1945: Dönemin İç ve Dış Politikası Üzerine Bir Araştırma, İstanbul, İletişim Yayınları, 1996.
• Koçak, Cemil: Türkiye’de İki Partili Siyasi Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950), İstanbul, İletişim Yayınları, 2010.
• Kuyucuklu, Nazif: Türkiye İktisadı, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1993. Onaran, Oğuz: “Milli Korunma Kanununun Tatbikten Kaldırılmasıyla İlgili Sorunlar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.17, S.2, 1962, s. 493-500.
• Orhan, Muhterem: Yeni Milli Korunma Kanunu ile Karar ve Tebliğlerin Şerh ve İzahları, İzmir, Piyasa Matbaası, 1956.
• Özbil, Alev: Türkiye’de Savaş Ekonomisi Uygulaması Olarak Milli Korunma Kanunu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2015.
• Pamuk, Şevket: Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi: Büyüme, Kurumlar ve Bölüşüm, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
• Sesyılmaz, Tarık B.-Çarıklı, Turgut H.: Şerh ve İzahlı Milli Korunma Mevzuatı, İstanbul, Tan Matbaası, 1956.
• Son Değişikliklere Göre İçtihatlı Notlu Milli Korunma Kanunu, haz. Şevket Türe, Mesut Alpbaz, Ankara, İstiklal Matbaası, 1956.
• Tekeli, İlhan-İlkin, Selim: Dış Siyaseti ve Askeri Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, İstanbul, İletişim Yayınları, 2013.
• Toker, Metin: Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973: Tek Parti’den Çok Parti’ye 1944-1950, 3. bs., Ankara, Bilgi Yayınları, 1990.
• Tosun, Öztekin: “Türkiyede İktisadi Suçlar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.26, S.1-4, 1960, s. 3-15.
• Turgut, Serdar: Demokrat Parti Döneminde Türkiye Ekonomisi: Ekonomik Kalkınma Süreçleri Üzerine Bir Deneme, Ankara, Adalet Matbaacılık, 1991.
• Tuygun, Mithat: Yeni Milli Korunma Kanunu Tüccar ve Esnafa Rehber, İstanbul, Tuygun Yayınevi, 1956.
• Ulutan, Burhan: Türkiyede Devalüasyonlar, İstanbul, Güler Matbaası, 1970.
• Yetmiş Dördüncü Faaliyet Yılı Rapor ve Hesapları 1955, İstanbul, İstanbul Ticaret Odası, M. Ali Basımevi, 1956.
• Zürcher, Erik Jan: Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 7. bs., İstanbul, İletişim Yayınları, 2000.