The Issue of the Independence of the Peoples of the Caucasus in the Journal Yeni Kafkasya

Yıl 2022, Sayı: 42, 291 - 312, 29.12.2022

Nurlana Mustafayeva

https://doi.org/10.26650/YTA2022-1190315

Öz

Yeni Kafkasya [The New Caucasus] is the journal of the Azerbaijani emigrant press organ in Türkiye and has always held onto the idea of independence and unity of the peoples of the Caucasus. The main purposes of the magazine were to inform readers about the negative impacts of the Bolshevik occupation and to promote the unity of the peoples of the Caucasus and the idea of “the Caucasus House” in the struggle for independence against Bolshevism. The published papers, news articles, and poems were aimed at influencing Turkish public opinion, with the general idea being widely propagated that the Bolshevik government in the Caucasus could be ended as a result of unifying the peoples living there. Studies have shown the papers, news articles, and poems published in Yeni Kafkasya to have been one of the means by which the peoples of the Caucasus would not lose their ideas of independence and maintain their determination to fight on this path. Studies have also revealed the literature and the press to have been extremely important for the cooperation and integrity of the peoples of the Caucasus under modern conditions.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Emigration press, Peoples of the Caucasus, Türkiye

Yeni Kafkasya Dergisinde Kafkasya Halklarının Bağımsızlık Sorunu

Öz

Türkiye’deki Azerbaycan muhaceret basın organı olan Yeni Kafkasya, Kafkasya halklarının bağımsızlığı ve birliği fikrini her zaman gündemde tutmuştur. Yeni Kafkasya’nın yayınlanmasının temel amacı, okuyucuları Bolşevik işgalinin sonuçları hakkında bilgilendirmek, bu duruma karşı mücadelede ve bağımsızlık uğrunda Kafkasya halklarının birliğini ve “Kafkas Evi” fikrini teşvik etmekti. Yayınlanan makale, haber ve şiirler, Türk kamuoyunu etkilemeyi, Kafkasya halklarının bağımsızlığını hazırlamayı ve muhacirlerin bağımsızlık fikrini unutturmamayı amaçlıyordu. Dergide Kafkasya’daki Bolşevik hükümetinin burada yaşayan halkların birliği sayesinde sona erdirilebileceği fikri de ileri sürülüyordu. Yapılan araştırmalar, Yeni Kafkasya dergisinde yayınlanan makale, haber ve şiirlerin Kafkasya halklarının bağımsızlık düşüncelerinin kaybolmamasında ve bu yolda mücadele etme kararlılıklarının muhafaza edilmesinde araçlardan biri olduğunu göstermiştir. Çalışmalar, edebiyat ve basının Kafkasya halklarının modern koşullarda da işbirliğinin ve bütünlüğünün sağlanması için son derece önemli olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Azerbaycan, Muhaceret Basını, Yeni Kafkasya, Kafkasya Halkları, Azerbaijan, Emigration press, Peoples of the Caucasus

Kaynakça

• “Sbornik deystvuyuşix doqovorov, soqlaşeniy i konvençiy, zakluyeçennix s inostrannimi qosudarstvami.” Vipusk III. Deystvuyuşiyi doqovori, soqlaşeniya i konvencii, vstupivşiye v silu mejdu 1 yanvarya 1925 qoda i 1 maya 1926 qoda / Narod. Komissariat po inostrannim delam SSSR; Sost. A.V.Sabanin, A.Q.Şaxov. – М.: Litizdat N.K.İ.D., 1927.
• Yeni Kafkasya
• Scientific Research Works
• Acaralı: “Acarıstan’da bolşevikler”, Yeni Kafkasya, No.2, 1923, p. 11-12.
• Akpınar, Yavuz: “Azeri Edebiyatı”, Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı: reallıqlar, problemlər, vəzifələr. II Beynəlxalq Konfransın materialları, Bakı, 10-11 oktyabr 2016, Bakı, Elm və təhsil, 2016, p. 24-56.
• Akpınar, Yavuz: “Yeni Kafkasya’ya Umumi Bir Bakış”, Yeni Kafkasya, 1. Yıl 1923- 1924, S.1-24, Neşre Haz. Yavuz Akpınar, Selçuk Türkyılmaz, Yılmaz Özkaya, İstanbul, TEAS Yayıncılık, 2018, p.XXIII-XXXVI.
• Azeri: “Azerbaycan’da Latin Elifbası”, Yeni Kafkasya, No.2, 1923, p. 5-6. Azeri: “Azerbaycan’da Petrol Kıtlığı”, Yeni Kafkasya, No.3, 1925, p. 13. Azeri: “Gürcistan Kurbanları”, Yeni Kafkasya, No.3, 1924, p. 4.
• Azeri: “Mavera-yı Kafkas ve Rusiya”, Yeni Kafkasya, No.11-12, 1927, p. 6-7
• Azeri: “Noe Homeriki”, Yeni Kafkasya, No.3, 1924, p. 5.
• Can, Adem: “Yeni Kafkasya Mecmuası”, Bilig, S.41, 2007, p.110-115.
• Çelik, Elif: “Şimali Kafkas’da Bolşeviklerin Söyledikleri ve Yaptıkları”, Yeni Kafkasya, No.2, 1923, p. 12-13.
• Çelik, Elif: “Şimali Kafkasya Cumhuriyeti”, Yeni Kafkasya, No.1, 1923, p. 13-14. D.Ş.: “Mavera-yi Kafkasya’yı Yağma”, Yeni Kafkasya, No.9, 1924, p. 5-9.
• Əhmədli, Bədirxan: Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı: təşəkkülü, problemləri, şəxsiyyətləri, Bakı, Elm və təhsil, 2017.
• Gürcü: “Gürcistan’da vaziyet”, Yeni Kafkasya, No.1, 1923, p. 11-13. Gürcü: “Gürcistan’da Siyasi Vaziyet”, Yeni Kafkasya, No.3, 1925, p. 13-14.
• Gürcü: “Gürcü Milletperverleri Nasıl Fedayi-Can Ediyorlar”, Yeni Kafkasya, No.2, 1923, p. 10-11.
• Gürcü: “Mavera’yi Kafkas’ın İkinci Defa İlhaki”, Yeni Kafkasya, No.4, 1923, p. 3-6. K(ef), T(e): “Kafkasya’da Bolşevik Propagandası”, Yeni Kafkasya, No.3, 1923, p. 4-6. Kafkasyalı: “Neft,Rusya ve Mavera-yı Kafkas Cumhuriyetleri”, Yeni Kafkasya, No.9, 1924, p. 9-12.
• Kemal, Ali Azerbaycanlı: “İktisadi Vaziyet”, Yeni Kafkasya, No.1, 1924, p. 15. Kurbankulu, Ayin: “Azerbaycan’dan mektub. Darülfünun’un Temizlenmesi Neticesi”, Yeni Kafkasya, No.11, 1925, p. 14-16.
• Kurbankulu, Ayin: “Bakü’nün Son Vaziyeti”, Yeni Kafkasya, No.2, 1924, p. 13-14. Qasımlı, Musa: Azerbaycan Türklerinin Milli Mücadele Tarihi 1920-1945, İstanbul, Kaknüs, 2006.
• Mehemmedzade, Mirza Bala: “Azerbaycan’da Sovyet Maarif Siyaseti”, Yeni Kafkasya, No.2, 1924, p. 5-7.
• Mehemmedzade, Mirza Bala: “Bolşevik Azerbaycan’da Milliyet Siyaseti”, Yeni Kafkasya, No.7, 1926, p. 3-7.
• Mehemmedzade, Mirza Bala: “Kafkasya’da Bolşevizm”, Yeni Kafkasya, No.1, 1925, p. 10-13.
• Mehemmedzade, Mirza Bala: “Medenileştirme Unvanı Altında Ruslaştırma”, Yeni Kafkasya, No.16, 1926, p. 3-7.
• Mehemmedzade, Mirza Bala: “Rus Esaretinde Türk Bakü”, Yeni Kafkasya, No.11, 1924, p. 4-7. Özkaya, Yılmaz: “Yeni Kafkasya Dergisinde Azerbaycan Edebiyyatı Meseleleri”, Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı: reallıqlar, problemlər, vəzifələr. II Beynəlxalq Konfransın materialları, Bakı, 10-11 oktyabr 2016, Bakı, Elm və təhsil, 2016, p. 247-259.
• Resulzade, Mehmet Emin: “Ateş Çalan Promete”, Yeni Kafkasya, No.1, 1923, p. 3. Resulzade, Mehmet Emin: “İkinci Yıla Gecerken”, Yeni Kafkasya, No.1, 1924, p. 2-4. Resulzade, Mehmet Emin: “Üçüncü Yıl Başında”, Yeni Kafkasya, No.1, 1925, p. 3-4. Sanan: “Azerbaycan’da İsyanlar”, Yeni Kafkasya, No.20, 1924, p. 15-17.
• Tahirli, Abid: Azərbaycan mühacirət mətbuatı, 1-ci hissə, Bakı, Grapp poligraf, 2002. Tahirli, Abid: Azərbaycan mühacirət mətbuatı, 2-ci hissə, Bakı, Ozan, 2003.
• Tahirli, Abid: “Azərbaycan mühacirət mətbuatı tarixində “Yeni Qafqasya” jurnalının mövqeyi”, 525-ci qəzet, No.7, 11 yanvar 2003.
• Tahirli, Abid: Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921-1991), Bakı, CBS , 2005. Topçibaşi, Ali Merdan: “Bolşevikler Hakkında Hakikat”, Yeni Kafkasya, No.7, 1923, p. 10-13.