YÜZYIL ÖNCE ÜLKEMİZDE PARLAMENTER DENETİME BİR ÖRNEK: ŞEHİR SU HİZMETLERİNİN DENETİMİ

Yıl 2010, Sayı: 17-18, 39 - 61, 10.10.2012

Ali İhsan Öztürk

Öz

Parlamentoların temel görevi, toplumun ortak işleriyle ilgili genel kuralları koymak ve halk adına yürütmeyi denetlemektir. Parlamenter denetim, faydacı yaklaşımla, kamu hizmetinin halkın yararına ve verimli yürütülüp yürütülmediğini gözetmek suretiyle hizmette kalitenin teminine yardımcı olur. Bu çalışmada, Osmanlı başkenti İstanbul’un II. Meşrutiyet döneminde, yerel, beledî bir hizmet olan şehir su hizmetlerini yürütmekte olan şirketle ilgili şikâyetlerin parlamento tarafından denetiminin sonucu irdelenmektedir. Osmanlı arşiv belgelerinin yanında, Osmanlı parlamentosu tutanaklarının yer aldığı Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi’ndeki meclis müzakereleri ve yasama denetimiyle ilgili monografiler incelenerek, konu açıklanmaya çalışılmaktadır Çalışma ile bir asır önce, mahalli hizmetlerle ilgili demokratik parlamenter denetimin, mevzuat ve uygulama açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, Yasama/Parlamento Denetimi, Meclis-i Mebusan, Belediye Hizmetleri,

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Nafıa Nezareti (T.NFĐ.) 1365/8-24; BOA (T.NFĐ.)1369/16.
• -ABDURRAHMAN ŞEREF, “Đstanbul’da Su Müzayakası”, Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası, Yıl: 7, S. 38, Haziran 1332.
• - AKŞĐN, Sina, Jöntürkler ve Đttihat ve Terakki, Đstanbul, Remzi Kitabevi, 1987
• -ARMAĞAN, Servet, Memleketimizde Đçtüzükler, Đstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1972.
• -ARMAĞAN, Servet, “Memleketimizde Đlk Parlamento Seçimleri”, Armağan, Kanunu Esasi’nin 100. Yılı, Ankara, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Sevinç Matbaası, 1976, s. 147-168.
• - DEMĐR, Fevzi, “Bir Siyaset Okulu Olarak Meclis-i Mebusan”, II. Meşrutiyet’i Yeniden Düşünmek, Derleyen Ferda Ergut, Đstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayını, 2009, s. 243-259.
• -ERASLAN, Cezmi ve Kenan Olgun, Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet ve Parlamento, Đstanbul, 3F Yayınevi, 2006.
• -ERGĐN, Osman Nuri, Mecelle-i Umur-ı Belediyye, C. III-V, Đstanbul, Đstanbul Büyükşehir Belediyesi, 1995.
• -GÜNEŞ, Đhsan, Türk Parlamento Tarihi, Meşrutiyete Geçiş Süreci: I. ve II. Meşrutiyet, I. Cilt, Ankara, TBMM Vakfı Yayınları, 1997.
• -ĐBA, Şeref, Parlamento Đçtüzük Metinleri, Đstanbul, T. Đş Bankası Kültür Yayınları, Şefik Matbaası, 2009.
• ĐSKĐ GENEL MÜDÜRLÜ ĞÜ, Tarih Boyunca Đstanbul Suları, Đstanbul, ĐSKĐ Yay. 1983.
• -KAZGAN, Haydar ve Sami Önal, Đstanbul’da Suyun Tarihi, Đstanbul’un Su Sorununun Tarihsel Kökenleri ve Osmanlı’da Yabancı Su Şirketleri, Đstanbul, Đletişim, 1999.
• -KĐLĐ, Suna ve A. Şeref Gözübüyük, Türk Anayasa Metinleri, “Senedi Đttifaktan Günümüze”, Türkiye Đş Bankası Kültür Yayınları, t.y.
• -Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 1; Đctima Senesi: 2; Đctima: 30, C. I, Ankara, TBMM Basımevi, 1982.
• -NĐRVEN, S. Nazım, Đstanbul Suları, Đstanbul 1946. -O ĞUZ, Burhan, Bizans’tan Günümüze Đstanbul Suları, Đstanbul, Simurg Yay. 1998.
• -OKANDAN, Recai Galip, Amme Hukukumuzun Anahatları, (Türkiye’nin Siyasi Gelişmesi), Birinci Kitap, Osmanlı Devletinin Kuruluşundan Yıkılışına Kadar, Đstanbul, Đstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Fakülteler Matbaası, 1977.
• -ONAR, Erdal, “Meclis Araştırması”, Türk Parlamentoculuğunun Đlk Yüzyılı, 1876- 1976, Kanun-u Esasinin 100. Yılı Sempozyumu (9-11 Nisan 1976) Bildirileri, Ankara, Siyasi Đlimler Türk Derneği, Ajans-Türk Gazetecilik ve Matbaacılık, s. 327-364.
• -ORTAYLI, Đlber, “Đlk Osmanlı Milletlerinin Temsili”, Armağan, Kanun-u Esasi’nin 100. Yılı, Ankara, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Sevinç Matbaası, 1976, s. 169-182.
• -ORTAYLI, Đlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli Đdareleri (1840-1880), Ankara, TTK Yay. 2000.
• -TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, (1789-1980), Đstanbul, Yapı Kredi Yay, 1999.
• -TEKELĐ, Đlhan ve Đlber Ortaylı, Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi, Editör: Ergun Türkcan, Ankara, Türk Đdareciler Derneği, 1978-1979.
• -TEZĐÇ, Erdoğan, Türk Parlamento Hukukunun Kaynakları ve Đlgili Anayasa Mahkemesi Kararları, Đstanbul, Đ. Ü. Hukuk Fakültesi Yay. Fakülteler Matbaası, 1980.\
• -TUNAYA, Tarık Zafer, Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, 5. basım, Đstanbul, Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları, 1982.
• -YÜCEKÖK, Ahmet N., Siyaset Sosyolojisi Açısından Türkiye’de Parlamentonun Evrimi, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay: 533, 1983.