Cumhuriyet Döneminde Belediyelerin Asker Aile Yardımları

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 21, 27 - 57, 05.09.2013

Ali İhsan Öztürk

Öz

Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde askerlik hizmetinin zorunlu hale gelmesiyle birlikte, silah altına alınanlardan, aileleri yardım ve desteğe muhtaç duruma düşenlere yardım yapılması gündeme gelmişti. Bu yardım Cumhuriyet öncesinde, merkezi hükümet bütçesinden, aile fertlerine belli bir maaş verilmesi şeklinde, askerlik kanunları içerisinde düzenlenmişti. İstiklal Harbi sırasında sistem sürdürülememişti. Cumhuriyet döneminde ayrı bir kanunla düzenleme yapılarak konuyla ilgili sorumluluk mahalli idarelere devredilmiştir. Muhtaç asker ailelerine düzenli olarak yardım yapılması hususunda mevzuat ve uygulamayla ilgili gelişmeler konuyu başlangıçtan oldukça farklı bir noktaya getirmiştir. Belediyelerin konu ile ilgili görevleri devam etmekle birlikte, yardım için başlangıçta öngörülen gelir kalemlerinden hiçbir tahsilat yapılmadığından yardım da gereğine uygun yerine getirilememektedir.

Anahtar Kelimeler: Askerlik görevi, asker aileleri, sosyal yardım, belediye hizmetleri, Cumhuriyet dönemi.

Anahtar Kelimeler

Askerlik görevi, asker aileleri, sosyal yardım, belediye hizmetleri, Cumhuriyet dönemi

Kaynakça

• Aksan,Virginia H.: “18. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı’da Zorunlu Askerlik Stratejileri” Devletin Silahlanması: Ortadoğu ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik, (1775-1925), Derleyen: Erik Jan Zürcher, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003, ss. 23-44.
• Ayın, Faruk: Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’tan Sonra Askeralma Kanunları, 1839-1914, Ankara, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Genelkurmay Basımevi, 1994.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Sayı: 206, Fon Kodu: 30..18.1.1, Yer No: 1.11..8.
• BCA, Dosya: 11823, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 132.952..23-(1)
• BCA, Dosya: 11823, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 132.952..23-(2)
• BCA, Sayı: 2/14231,Dosya: 137-174, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 92.83..11.
• BCA, Dosya: 5521, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 56.377..3.
• BCA, Dosya: 39125, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 47.303..9.
• BCA, Sayı: 2/16032, Dosya: 39-168, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 95.52..17.
• BCA, Dosya: 6795, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 8.50..6.
• BCA, Sayı: 2/16483, Dosya: 118-64, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 96.75..8.
• BCA, Dosya: 20390, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 179.235..13. BCA, Sayı: 2/17508, Dosya: 83-109, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 97.126..15.
• Çadırcı, Musa: Tanzimat Sürecinde Türkiye: Askerlik, Derleyen: Tülay Ercoşkun, Ankara, İmge Kitabevi, 2008.
• Düstur, (2. Tertip), C. V, C. VII, Dersaadet, Matbaa-i Amire 1334.
• Düstur, (3. Tertip), C. VIII, Ankara, Devlet Matbaası 1946.
• Ergin, Osman Nuri: Mecelle-i Umur-ı Belediyye, C. IV, İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları No: 21, 1995.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararları (İBB), 09.05.1939 tarih ve 112 sayılı karar.
• İBB Meclis Kararları, 01.09.1941 tarih ve 163 sayılı karar.
• İBB Meclis Kararları, 01.09.1941 tarih ve 164 sayılı karar.
• İBB Meclis Kararları, 30.11.1944 tarih ve 217 sayılı karar.
• İBB Meclis Kararları, 11.11.1947 tarih ve 97 sayılı karar.
• İBB Meclis Kararları, 08.12.1967 tarih ve 967/441 sayılı karar.
• Keleş, Ruşen: “Hizmette Halka Yakınlık (Subsidiarite) İlkesi ve Yerel Yönetimler”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. IV, Sayı: 1, Ocak 1995, s. 3-14.
• Kili, Suna ve A. Şeref Gözübüyük: Türk Anayasa Metinleri, “Senedi İttifaktan Günümüze”, Birinci Baskı, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1985.
• Os, Nicole A.N.M. van: “Asker Ailelerine Yardım: Osmanlı Devleti ve Muinsiz Aile Maaşı”, Devletin Silahlanması: Ortadoğu ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik, 1775-1925, Derleyen: Erik Jan Zürcher, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003, ss. 105-121.
• Pakalın, Mehmet Zeki: Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. III., İstanbul, Millî Eğitim Basımevi, 1983.
• Resmi Gazete, Tarih: 07.04.1924, Sayı: 68.
• Resmi Gazete, Tarih: 14.4.1930, Sayı: 1471.
• Resmi Gazete, Tarih: 05.09.1940, Sayı: 4604.
• Resmi Gazete, Tarih: 15.08.1941, Sayı: 4887.
• Resmi Gazete, Tarih: 17.07.1948, Sayı: 6960.
• Resmi Gazete, Tarih: 21.08.1981, Sayı: 17435.
• Resmi Gazete, Tarih: 26.05.2000, Sayı: 24061.
• Resmi Gazete, Tarih: 09.07.1984, Sayı: 18453.
• Resmi Gazete, Tarih: 03.10.1992, Sayı: 21364.
• Resmi Gazete, Tarih: 23.07.2004, Sayı: 25531.
• Resmi Gazete, Tarih: 13.07.2005, Sayı: 25874.
• Tanör, Bülent: Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), 3. Baskı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 1999.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, (TBMMZC), C. 7, Dokuzuncu İçtima, 11.03.1340.
• TBMM ZC, C. 33, Devre II, 1927.
• TBMM ZC, C. 20, Devre VI, 1941.
• TBMM Genel Kurul Tutanakları 21. Dönem 2. Yasama Yılı, 97. Birleşim 23/Mayıs /2000 Salı. www.tbmm.gov.tr, 2000.
• Ünüsan, Teoman: Avrupa’da Yerel Yönetimler, Ankara, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Yayını, 1996.
• Yıldız, Gültekin: Neferin Adı Yok; Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devletinde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839), İstanbul, Kitabevi Yayınları, 2009.
• Zürcher, Erik Jan: “Teoride ve Pratikte Osmanlı Zorunlu Askerlik Sistemi (1844-1918)”, Devletin Silahlanması: Ortadoğu ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik, 1775-1925, Derleyen: Erik Jan Zürcher, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003, ss. 87-104.
• www.danistay.gov.tr, 2011.
• www.erzurum.bel.tr/ebb.asp?mn=6, 2011.
• www.sisli.bel.tr, 2011.
• www.tbmm.gov.tr, 2011.
• www.uskudar.bel.tr, 2011.