The Effect of School Principals' Instructional Leadership Characteristics on Teachers' Self-Efficacy

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 9, 74 - 93, 30.06.2023

Orhan Kadir Uysal , Orkun Osman Bilgivar

https://doi.org/10.46423/izujed.1225511

Öz

The aim of this research is to examine the effects of school principals' instructional leadership characteristics on teachers' self-efficacy according to teacher perceptions. In the research conducted in the relational screening model, data were collected from 631 teachers working inkindergarten, primary school, secondary school and high school in İzmir in the 2020-2021 academic year. “Instructional Leadership Scale” and “Teacher Self-Efficacy Scale” were used in the group of teachers selected by easy sampling method. As a result of the analysis, it was seen that the instructional leadership characteristics of the school principals and the self-efficacy perceptions of the teachers were high. As a result of the independent t-test, One-Way Anova and Scheffe Test analyzes, the instructional leadership characteristics of the school principals were significantly higher in favor of the permanent teachers among the paid teachers and the permanent teachers, and the teachers with a professional seniority of 14 and above were significantly higher than the teachers in the first 6 years of their profession. they perceive high. When the difference of self-efficacy between the genders was examined, a significant difference was found in favor of women. As a result of Pearson Product Moment Correlation Coefficient analysis, a positive, significant and low relationship was found between instructional leadership and self-efficacy. Suggestions were made about developing the instructional leadership characteristics of school principals and conducting qualitative studies to gain in-depth information about teachers' self-efficacy.

Anahtar Kelimeler

Öğretimsel liderlik, Öz-yeterlik, Öğretmen, Okul müdürü.

Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Özelliklerinin Öğretmenlerin Öz-Yeterliklerine Etkisi

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin, öğretmenlerin öz yeterliklerine etkisini incelemektir. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmada, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında İzmir’de anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde görev yapan 631 öğretmenden veri toplanmıştır. Kolay örnekleme yöntemiyle seçilen öğretmen grubunda “Öğretimsel Liderlik Ölçeği” ve “Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin ve öğretmenlerin öz-yeterlik algılarının yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Ücretli öğretmenler ile kadrolu öğretmenler arasında kadrolu öğretmenler lehine okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özellikleri anlamlı olarak daha yüksek, mesleki kıdemi 14 ve üzeri olan öğretmenler, mesleğinin ilk 6 yılında olan öğretmenlere göre anlamlı olarak daha yüksek algıladıkları bulunmuştur. Öz yeterliğin cinsiyetler arasındaki farkına bakıldığında kadınlar lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Öğretimsel liderlik ile öz-yeterlik arasında Pearson Çarpım Moment Korelasyon Katsayısı analizi sonucunda pozitif yönde, anlamlı ve düşük bir ilişki bulunmuştur. Öğretmenlerin öz-yeterlikleri hakkında derinlemesine bilgi edinebilmek için nitel çalışma yapılması ve farklı liderlik türleriyle ilişkisinin incelenmesi hakkında önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretimsel liderlik, Öz-yeterlik, Öğretmen, Okul müdürü.

Kaynakça

• Akçay, N. O. (2015). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Fen Öğretimi Öz Yeterlik İnançlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Route Educational and Social Science Journal, 2(4), 255-262.
• Akkuzu, G., Akçay, N. (2012). Kimya Öğretmen Adaylarının Öz Yeterlik İnançlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Dokuz Eylül Üniversitesi Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2195-2216.
• Aksoy, E. ve Işık, H. (2008). İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Rolleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 235-249.
• Akyüz, Y. (2020). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Alig-Mielcarek, J. M. (2003). A model of school success: Instructional leadership, academic press, and student achievement (Doctoral dissertation). The Ohio State University.
• Altunay, E. (2017). Sınıf Yönetiminde Öğretmenlerin Öğretimsel Liderlik Rolleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 20(37), 19-44.
• Altunçekiç, A., Yaman, S., ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik İnanç Düzeyleri ve Problem Çözme Becerileri Üzerine Bir Araştırma (Kastamonu İli Örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
• Anhorn, R. (2008). The Profession That Eats Its Young. Delta Kappa Gamma Bulletin, 74(3).
• Ata, E., ve Güçlü, N. (2018). The relationship between self-efficacy beliefs of school administrators and effective school leadership. Journal of Human Sciences, 15(2), 1137-1154.
• Aydın, M. (1994). Eğitim Yönetimi. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Ayık, A. ve Şayir, G. (2014). Okul Müdürlerin Öğretimsel Liderlik Davranışları ile Örgüt İklimi Arasındaki İlişki. Electronic Journal Of Social Sciences, 13(49), 253-279.
• Babaoğlan, E., ve Korkut, K. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Öz Yeterlik İnançları ile Sınıf Yönetimi Beceri Algıları Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-20.
• Balcı, A. (2014). Etkili Okul-Okul Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi
• Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 64, 359-372.
• Bandura, A. (1982). The Assessment and Predictive Generality of Self-Percepts of Efficacy. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 13(3), 195-199.
• Bandura, A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American Psychologist, 44(9), 1175-1184.
• Bandura, A. (1997). Self‐Efficacy: The Exercise of Self-Control. New York: Freeman.
• Baysal, Y. E. (2020). Farklı öğretim uygulamalarının fen öğretimi öz yeterlik inançları üzerindeki etkisi: Bir meta analiz çalışması (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi: Malatya.
• Brooks, J. S., ve Normore, A. H. (2010). Educational Leadership and Globalization: Literacy For a Glocal Perspective. Educational Policy, 24(1), 52-82.
• Bush, T (2011). Theories of Educational Leadership and Management. London: Sage.
• Bush, T. (2003). Theories of Educational Leadership and Management. California: SAGE Publications.
• Bush, T. (2007). Educational Leadership and Management: Theory, policy and practice. South African journal of education, 27(3): 391-406.
• Çakır, Ö., Kan, A. ve Sünbül, Ö. (2006). Öğretmenlik Meslek Bilgisi ve Tezsiz Yüksek Lisans Programlarının Tutum ve Özyeterlik Açısından Değerlendirilmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 36-47.
• Çelik, V. (2013). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem A.
• Çelikay, P. (2019). Okul Yöneticilerinin Genel Öz Yeterlik İnançları ve Sahip Oldukları Liderlik Stillerinin Yetenek Yönetimi Becerileri ile İlişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi: Mersin.
• Demir, S., ve Başarır, F. (2013). Çok kültürlü eğitim çerçevesinde öğretmen adaylarının öz-yeterlik algılarının incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(1), 609-641.
• Derbedek, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlilikleri üzerindeki etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi: Denizli.
• Ekici, G. (2006). Meslek Lisesi Öğretmenlerinin Öğretmen Öz-Yeterlik İnançlari Üzerine Bir Araştirma. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (24).
• Erdoğan, Ö. ve Tanrıöğen, Z. M. (2014). Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Mesleki Kabul Alanları Arasındaki Ilişkiler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, (15), 41-50.
• Gibson, S. ve Dembo, M. H. (1984). Teacher Efficacy: A Construct Validation. Journal of Educational Psychology, 76, 569-582.
• Glanz, J. (2006). Instructional Leadership. California: Corwin Press.
• Glanz, J., Shulman, V., ve Sullivan, S. (2007). Impact of Instructional Supervision on Student Achievement: Can We Make the Connection? Paper presented at the Annual Conference of the American Educational Research Association (AERA): Chicago.
• Glickman, C. D., Gordon, S. P. ve Ross-Gordon, J. M. (2014). Denetim ve Öğretimsel Liderlik Gelişimsel Bir Yaklaşım (Çev. M. Bilgin AKSU ve Esmahan AĞAOĞLU). Anı Yayınları: Ankara.
• Gökyer, N. (2010). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretim Liderliği Rollerini Gerçekleştirme Düzeyleri ve Bu Rolleri Sıralayan Etmenler. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (29), 113-129.
• Gülbahar, B. (2014). Okul Yöneticilerinin Öğretim Programlarının Uygulanmasındaki Öğretim Liderliği Rollerini Belirlemeye Yönelik Bir Alanyazın Tarama Çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 44(201), 83-108.
• Gümüşeli, A. İ. (1996). Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliğini Sınırlayan Etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(6), 201-209.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., ve Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson Education Limited.
• Hallinger, P. (2012). A Data-Driven Approach to Assess and Develop İnstructional Leadership with the PIMRS. In J. Shen (Ed.), Tools for improving principals’ work (pp. 47–69). NewYork: Peter Lang Publishing.
• Hallinger, P. (2014). Reviewing Reviews of Research in Educational Leadership: An Empirical Assessment. Educational Administration Quarterly, 50(4), 539-576.
• Hallinger, P., ve Murphy, J. (1985). Assessing the İnstructional Management Behavior of Principals. The Elementary School Journal, 86(2), 217-247.
• Hebert, E. B. (2010). The relationship between emotinal intelligence, transformational leadership and effectivenes in school principals (Unpublished doctoral dissertation). Georgia State University.
• Heslin, P. A., ve Klehe, U. C. (2006). Self-efficacy. Encyclopedia Of Industrial/Organizational Psychology, SG Rogelberg, ed, 2, 705-708.
• Hopkins, D. (2003). School İmprovement for Real. London: Routledge.
• Hou, Y., Cui, Y., ve Zhang, D. (2019). Impact of Instructional Leadership on High School Student Academic Achievement in China. Asia Pacific Education, (20), 543-558.
• Kandemir, M. (2015). Öz-yeterlik. Ergüner Tekinalp, B. ve Işık Terzi, Ş. (Ed). Eğitimde pozitif psikoloji uygulamaları içinde. Ankara: Pegem A.
• Kış, A. (2013). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerine yönelik bir meta-analiz (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi: Malatya.
• Klassen, R. M., ve Chiu, M. M. (2010). Effects on Teachers’ Self-Efficacy and Job Satisfaction: Teacher Gender, Years of Experience, and Job Stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
• Koçak, S., ve Memişoğlu, S. P. (2020). Okul Müdürlerinin Denetiminin Öğretmenlerin Mesleki Gelişimine Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 806-819.
• Koşar, S. ve Buran, K. (2019). Okul Müdürlerinin Ders Denetim Faaliyetlerinin Öğretimsel Liderlik Bağlamında İncelenmesi.Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1232-1265.
• Kozikoğlu İ., ve Altunova N., (2018). Öğretmen Adaylarının 21. Yüzyıl Becerilerine İlişkin Öz-Yeterlik Algılarının Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerini Yordama Gücü. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(3), 522-531.
• Krug, S. E. (1992). Instructional leadership: A constructivist perspective. Educational Administration Quarterly, 28(3), 430-443.
• Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin Öz Yeterlik ve Kolektif Yeterlik Algıları. Journal of Turkish Educational Sciences, 10(2), 195-227.
• Leithwood, K., Louis, K. S., Anderson, S., ve Wahlstrom, K. (2004). How Leadership Influences Student Learning. Review of Research. Wallace Foundation.
• McBrayer, J. S., Akins, C., Gutierrez de Blume, A., Cleveland, R., ve Pannell, S. (2020). Instructional Leadership Practices and School Leaders' Self-Efficacy. School Leadership Review, 15(1), 13.
• Mertens, D. M. (2010). Research and Evaluation in Education and Psychology. California: Sage Publications.
• Mulford, B. (2010). Recent Developments in the Field of Educational Leadership: The Challenge of Complexity. In Second international handbook of educational change, 187-208. Springer, Dordrecht.
• Niyazi, C. (2007). İlköğretim Okulu Yöneticisinin Bir Öğretim Lideri Olarak Yeni Öğretim Programlarının Geliştirilmesi ve Uygulanmasındaki Yeterliliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2), 228-244.
• Öğülmüş, K., Yildirim, N., ve Aslan, G. (2013). Ücretli Öğretmenlerin Görevlerini Yaparken Karşılaştıkları Sorunlar ve Ücretli Öğretmenlik Uygulamasının Okul Yöneticilerince Değerlendirilmesi. İlkogretim Online, 12(4), 1086- 1099.
• ÖYGM (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Electronic Journal.[Online]: http://www.kamudanhaber.net/images/upload/OYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYLYKLERY.pdf adresinden 28 Nisan 2021 Tarihinde alınmıştır.
• Özdoğru, M. ve Güçlü, N. (2020). Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Okul Çıktılarına Etkisinin Meta-Analiz Yöntemiyle İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 88-103. Pajares, F., Johnson, M. J., ve Usher, E. L. (2007). Sources of writing self-efficacy beliefs of elementary, middle, and high school students. Research in the Teaching of English, 104-120.
• Polat, S. (2013). Ücretli Öğretmenlik İstihdamının Yarattığı Sorunlar Üzerine Nitel Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(28), 67-88.
• Qadach, M., Schechter, C., ve Da’as, R. A. (2020). Instructional Leadership and Teachers' Intent to Leave: The Mediating Role of Collective Teacher Efficacy and Shared Vision. Educational Management Administration & Leadership, 48(4), 617-634.
• Sağır, M., ve Emişoğlu, S. P. (2013). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Rollerinde Sorunla Karşılaşma Dereceleri ve Karşılaştıkları Sorunlar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-56.
• Senge, P. M. (2020). Beşinci Disiplin (Çev. A. İldeniz, A. Doğukan ve B. Pala). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Spillane, J. P. (2004). Educational Leadership. Educational evaluation and policy analysis, 26(2), 169-172.
• Sucu, A. (2016). Öğretmenlerin motivasyonu ile okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları arasındaki ilişkinin analizi (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi: Malatya.
• Sullivan, S. ve Glanz, J. (2000). Alternatives Approaches to Supervision: Case from the Field. Journal of Curriculum and Supervision, 15(3), 212-235.
• Şahin, S. (2011). Öğretimsel Liderlik ve Okul Kültürü Arasındaki İlişki (İzmir İli Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1909-1928.
• Şenol, C. (2020). Öğretmenlerin mesleki profesyonellik algılarının mesleki statü, iş memnuniyeti ve öz yeterlik algıları üzerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi: Malatya.
• Şişman, M. (2004). Öğretim Liderliği. PegemA Yayıncılık.
• Şişman, M. (2016). Şişman Öğretim Liderliği Davranışları Ölçeği: Geçerlik, Güvenirlik ve Norm Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375-400.
• Taşkın, Ç. Ş., ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen Özyeterlik İnanç Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Özyeterlik İnançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (27), 63-75.
• Taymaz, H. (2015). Eğitim Sisteminde Teftiş, Kavramlar İlkeler Yöntemler. Ankara: Pegem Akademi.
• Töremen, F. (2001). Öğrenen Okul. İstanbul: Nobel Akademik.
• Ulusoy, A., Aytar Güngör, A., Köksal Akyol, A., Subaşı, G., Ünver, G., Erdamar Koç, G. (2011). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• UNESCO (2005). Guidelines and Recommendations for Reorienting Teacher Education to Address Sustainability. Education for Sustainable Development in Action. Technical Paper no. 2. Paris: UNESCO
• Ünal, A. ve Çelik, M. (2013). Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışı ile Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 239-258.
• Üredi, I. ve Üredi, L. (2006). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Cinsiyetlerine, Bulundukları Sınıflara ve Başarı Düzeylerine Göre Fen Öğretimine İlişkin Özyeterlik İnançlarının Karşılaştırılması, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-8.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., ve Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları secondary school teachers’ self-efficacy beliefs. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
• Virga, J. J. J. (2012). Examining the perceptions and sources of the self-efficacy beliefs of principals high-achieving elementary schools (Unpublished doctoral disertation). Maryland University.
• Wang, J., Odell, S. J., ve Schwille, S. A. (2008). Effects of Teacher İnduction on Beginning Teachers' Teaching: A Critical Review of the Literature. Journal of Teacher Education, 59(2), 132-152.
• Yaman, E. ve Ezer, Ö. (2015). Öğretmen Algılarına Göre Ortaokul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 39-54.
• Yılmaz, K., ve Çokluk, Ö. B. (2008). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Yeterlik İnançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 143-167.
• Yılmaz, M. (2018). Ücretli Öğretmenlerin Karşılaştıkları Sorunlar (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi: Bartın.
• Yoo, J. H. (2016). The Effect of Professional Development on Teacher Efficacy and Teachers' Self-Analysis of Their Efficacy Change. Journal of Teacher Education for Sustainability, 18(1), 84-94.
• Yürek, U. (2018). Yöneticilerin öz yeterlik algıları ile liderlik stilleri arasındaki ilişki (Tatvan ilçesi örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi: Denizli.