A Quantitative Research on the Relationship between God Perception and Religious Coping Style and Obsessive Compulsive Disorder

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 159 - 180, 15.12.2025

Beyzanur Yılmaz

https://doi.org/10.46595/jad.1682016

Öz

This article presents quantitative research findings on the perception of God (fear- or love-oriented) in individuals diagnosed with Obsessive Compulsive Disorder (OCD), its relationship with OCD, the determination of religious coping styles, and its relationship with OCD. In the introduction, the article explains the three main concepts related to the subject and includes the concepts and definitions of Obsessive Compulsive Disorder (OCD) in the medical literature, followed by theoretical information on the perception of God and religious coping. In the framework of the practical aspect and the research conducted, the findings obtained within the scope of the participants' responses to the Padua Inventory, Perception of God and Religious Coping Scale used in the research are mentioned. The data obtained as a result of the research conducted on 50 participants diagnosed with OCD in Ankara Numune Hospital Psychiatry Clinic and Ankara province were analyzed in line with the dimensions of fear and love oriented perception of God and positive and negative religious coping dimensions and evaluations were made on the relationship between the data. According to the findings, it was revealed that individuals with OCD tend to use positive religious coping style more than religious coping styles. It was also observed that the score they received from the love-oriented perception of God sub-dimension was higher than the score they received from the fear-oriented perception of God sub-dimension. According to the results of the relationship between the religious coping styles of individuals with OCD and the way they perceive God, it is seen that as the love-oriented perception of God score increases, the positive religious coping style scores also increase. Therefore, it is possible to say that there is a positive relationship between the love-oriented perception of God and the positive religious coping style.

Anahtar Kelimeler

Religion , Psychology , OCD , Perception of God , Religious Coping.

Tanrı Algısı ve Dinî Başa Çıkma Tarzının Obsesif Kompulsif Bozukluk ile İlişkisi Üzerine Nicel Bir Araştırma

Öz

Bu makalede, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) tanısı almış bireylerin Tanrı’yı algılama biçimlerinin (korku ya da sevgi yönelimli) ne olduğu, OKB ile ilişkisi, dinî başa çıkma tarzlarının tespiti, nasıl olduğu ve OKB ile ilişkisi gibi hususlara yönelik nicel araştırma bulgularına yer verilmektedir. Makale, giriş kısmında konu ile ilgili üç temel ana kavramı açıklayarak, Obsesif Kompulsif Bozukluk’a (Saplantı/Zorlantı Bozukluğu) dair tıbbi literatüre ait kavram ve tanımlamaları, devamında Tanrı algısı ve dinî başa çıkma üzerine teorik çerçevedeki bilgilendirmeleri içermektedir. Pratik yönü ve gerçekleştirilen araştırma çerçevesinde ise araştırmada kullanılan Padua Envanteri, Tanrı Algısı ve Dinî Başa Çıkma Ölçeği ’ne katılımcıların verdikleri yanıtlar dâhilinde elde edilen bulgulara değinmektedir. Ankara Numune Hastanesi Psikiyatri Kliniği ve Ankara ili içerisindeki OKB tanısı almış 50 katılımcı üzerinde yapılan araştırma sonucunda ortaya çıkan veriler, korku ve sevgi yönelimli Tanrı algısı boyutları ile olumlu ve olumsuz dinî başa çıkma boyutları doğrultusunda analiz edilmiş ve verilerin birbirleri ile ilişkisi üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre OKB’li bireylerin dinî başa çıkma tarzlarından daha çok olumlu dinî başa çıkma tarzını kullanma eğilimi gösterdiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca sevgi yönelimli Tanrı algısı alt boyutundan aldıkları puanın, korku yönelimli Tanrı algısı alt boyutundan aldığı puandan daha yüksek olduğu görülmüştür. OKB’li bireylerin dinî başa çıkma tarzları ve Tanrı’yı algılama biçimleri arasındaki ilişki sonucuna göre sevgi yönelimli Tanrı algısı puanı arttıkça olumlu dinî başa çıkma tarzı puanlarının da arttığı görülmektedir. Dolayısıyla sevgi yönelimli Tanrı algısı ile olumlu dinî başa çıkma tarzı arasında pozitif bir ilişki olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Din , Psikoloji , OKB , Tanrı Algısı , Dinî Başa Çıkma.

Kaynakça

• Abramowitz, Jonathan S. - Jacoby, Ryan J. “Scrupulosity: Acognitive–behavioral Analysis and Implications for Treatment.” Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders 3 (2014), 140-149.
• Allport, Gordon – Ross, J. M. “Personal Religious Orientation and Prejudice”. Journal of Personality and Social Psychology 5/4 (1967).
• Allport, Gordon. “Religion and Prejudice”. The Crane Review 2 (1959).
• American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Washington, DC.: American Psychiatric Association, 5th ed., 2013.
• American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV). Washington, DC.: American Psychiatric Association, 4th ed., 2005.
• Angın, Yasemin. Obsesif Kompulsif Bozukluk Tanılı Hastalarda Dini Yönelim ve Tanrı Algısının İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Ayten, Ali – Yıldız, Refik. “Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma.” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2016).
• Ayten, Ali. Psikoloji ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Ayten, Ali. Tanrıya Sığınmak: Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Benson, Peter- Spilka, Bernard. “God Image as a Function of Self-Esteem and Locus of Control”. Journal for the Scientific Study of Religion 12/3 (September 1973).
• Beşiroğlu, Lütfullah vd. “Obsesif-Kompulsif Belirtilerin Değerlendirilmesi: Padua Envanteri’nin Türk Toplumunda Geçerlik ve Güvenilirliği”. Türk Psikiyatri Dergisi 16/3 (2005).
• Eldemir, Funda. “Kanser Hastalarında Tanrı Algısının Psikolojik Sağlığa ve Baş Etme Tarzına Etkisine İlişkin Bir Araştırma.” Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 11/2 (2022), 198-212.
• Erdoğan, Emine. Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Erdoğan, Emine. “Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Öznel Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi: Üniversite Örneklemi.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/29 (2015).
• Erdoğan, Emine. “Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Algısının Dini Yönelim Biçimleri ile İlişkisi”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11/27 (2014), 167-185.
• Freud, Sigmund. Psikanalize Giriş Dersleri, çev. Selçuk Budak. İstanbul: Öteki Yayınevi, 2018.
• Gall, Meredith D. et al. Appling Educational Research: A Practical Guide. London: Pearson Education, 5th ed., 2005.
• Güler, Özlem. “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” AÜİFD 48/1 (2007).
• Güler, Özlem. Tanrı’ ya Yönelik Atıflar, Benlik Algısı ve Günahkârlık Duygusu (Yetişkin Örneklem). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2007.
• Güngördü, Melek. Allah’ a Atfedilen Özellikler ile Depresyon Arasındaki İlişki Üzerine Bir Çalışma. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Harrison, Myleme vd. “The Epidemology Of Religious Coping: A Review Of Recent Literature”. International Review Of Psychiatry 13 (2001).
• Keçe, Cem. “Suçluluk Duygusu.” Hürriyet Gazetesi. Erişim:12.05.2013.
• Koç, Mustafa. “Ruh Sağlığı ile Dinî Başa Çıkma Metodu Olarak Dua ve İbadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım.” Ekev Akademik Dergisi 9/24 (2005).
• Korkmaz, Sezai. “Olumlu ve Olumsuz Dini Başa Çıkma, Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yalnızlık İlişkisi”. Tasavvur: Tekirdağ İlahiyat Dergisi 7/1 (Haziran 2021).
• Koyuncu, Ahmet. Takıntı… Kuruntu, Vesvese Obsesif Kompulsif Bozukluk. İstanbul: Liman Yayınları, 2012.
• Köroğlu, Ertuğrul vd. Obsesif-Kompulsif Bozukluk. Ankara: Medikomat Yayınları,1995.
• Kulaksızoğlu, Işın B. vd. (ed.), Psikiyatri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi, 2009.
• Lazarus, Richard S. Psikolojik Stres ve Başa Çıkma Süreci. New York: McGraw-Hill, 1966.
• Özdoğan, Öznur. “Hastalıklara Manevi-Psikolojik Yaklaşım.” IV. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri. Ankara,2009.
• Pargament, Kenneth I. - Curtis,Brant. “Religiond and Coping.” Hanbook Of Religion and Mental Health, ed. Harold Koening. California: Academic Press, 1998.
• Pargament, Kenneth I. The PsychologyoOf Religion and Coping: Theory, Research, Practice. New York: The Guilford Press,1997.
• Pargament, Kenneth I. vd. “Patterns of Positive and Negative Religious Coping with Major Life Stressors.” Journal for the Scientific Study of Religion 37/4 (Aralık 1998).
• Pargament, Kenneth I. vd. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of The RCOPE”. Journal of Clinical Psychology 56 (2000), 519–543.
• Sağlam Demirkan, Fatma. “The Relationship Between Attachment to God, Perception of God and Emotional State, and Psychological Well-Being: The Sample of Chronic Diseases”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (Haziran 2023), 100-121.
• Sarısakal, Özkan. Obsesif Kompulsif Bozukluk Tanısı Almış Kişilerde Belirti Düzeyi ile Anksiyete Duyarlılığı, Sıkıntıya Dayanma ve Bilişsel ve Davranışsal Kaçınma İlişkisinde Duygu Düzenleme Güçlüklerinin Aracı Rolü. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2022.
• Söylev, Ömer F. “Din Perspektifinden Obsesif-Kompulsif Bozukluklar: Modern Yaklaşımlar ve Ebû Zeyd El- Belhî’nin Katkıları”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/2 (Aralık 2020), 891-909.
• Şahin, Ahmet R. “Obsesif-Kompulsif Bozukluk.” Psikiyatri Temel Kitabı. ed. Cengiz Güleç - Ertuğrul Köroğlu. Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 1997.
• Tekin, Gonca. Obsesif Kompulsif Bozukluk Hastalarında Seçici Serotonin Gerialım Önleyicileri ile Tedavinin Obsesif Kompulsif Bozukluk Oksidatif Stres Üzerine Etkisi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıpta Uzmanlık Tezi,2020.
• Topuz, İlhan. Dini Başa Çıkma Religious Coping. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Seminer Çalışması, 1999.
• Tükel, Raşit. Anksiyete Bozuklukları. Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi,2000.
• Yapıcı, Asım. Dini Yaşayışta Tövbeye Din Psikolojik Bir Yaklaşım. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,1996.
• Yıldız, Mualla. İlköğretim Öğrencilerinin Tanrı İmgesinin Belirlenmesi ve Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Yılmaz, Beyzanur. “Obsesif Kompulsif Bozukluğu Olan Bireylerde Din ve Maneviyatın Hastalık Sürecindeki Etkisi Üzerine Nitel Bir Çalışma”. Journal of Analytic Divinity 7/1 (2023), 92-115.
• Yılmaz, Beyzanur. Dinî Başa Çıkma Düzeyinin Takıntılı Davranışlarla Başa Çıkma ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2020.
• Yüksel, Nevzat. Ruhsal Hastalıklar. Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi, 2001.