The Role of Remote Sensing in Lake Studies in Türkiye: A Bibliometric Approach

Yıl 2025, Sayı: 15, 43 - 54, 15.10.2025

Sadrettin Kahraman , Muhammed Zeynel Öztürk

https://doi.org/10.46453/jader.1719133

Öz

Human activity and climate change are putting more and more strain on our nation's lakes and wetlands. These ecosystems, which are often observed via remote sensing (RS) technologies, are experiencing significant environmental changes due to this pressure. In addition to environmental changes, RS is also used to determine the characteristics of lakes. In particular, lakes with dramatic changes have been examined in dozens of studies using similar data and methods. This situation created a need for a bibliometric study. By outlining the present state of RS in lake research in Türkiye, this study seeks to direct future investigations. This study discovered 156 articles from the Web of Science, Google Scholar, and DergiPark databases, creating a comprehensive database based on the content of these publications. According to the statistics, our nation's usage of remote sensing for lake studies started in 2007 and grew dramatically after 2020. Departments of Geography and Geomatics play a significant role in lake studies. To date, 88 lakes in Türkiye have been studied using UA, with Lake Burdur (41 articles) being the most studied lake. Area loss has been detected in almost all of the lakes studied. The primary aim of the studies was to identify spatial changes in the lakes. 135 of the 156 articles focused on shoreline changes. The most common methods used are NDWI, MNDWI, and NDVI indices for determine acuatic areas. The most widely utilised data source is the Landsat satellite series, particularly 5 and 8. Since 2019, Google Earth Engine (GEE) has expanded. In lake studies, departments of geography and geomatics play a significant role. The primary goal of these studies is to identify spatial changes in lakes, and the most popular techniques for doing so are NDWI, MNDWI, and NDVI indices. In particular, the Landsat satellite series 5 and 8 are the most commonly used data sources. The use of Google Earth Engine (GEE) has increased since 2019.

Anahtar Kelimeler

Remote sensing , biblometric , lake and wetlands , Türkiye

Türkiye Göl Çalışmalarında Uzaktan Algılamanın Yeri: Bibliyometrik Bir Yaklaşım

Öz

Ülkemizdeki göller ve sulak alanlar, iklim değişikliği ve insan faaliyetleri nedeniyle artan bir baskı altındadır. Bu baskı göller ve sulak alanlarda önemli çevresel değişimlere neden olmaktadır ve bu değişimler uzaktan algılama (UA) teknolojileriyle yakından izlenmektedir. Çevresel değişimlerin yanı sıra UA göllerin sahip olduğu özelliklerin belirlenmesinde de kullanılmaktadır. Özellile dramatik değişimlerin yaşandığı göller, benzer veriler ve yöntemler kullanılarak onlarca çalışmada incelenmektedir. Bu durum bibliyometrik bir çalışmaya ihtiyaç oluşturmuştur. Bu çalışma, Türkiye'de göl araştırmalarında UA’nın mevcut durumunu ortaya koyarak gelecek çalışmalar için yol gösterici olmayı amaçlamaktadır. Çalışmada Web Of Science, Google Scholar ve DergiPark veri tabanlarından 156 makale tespit edilmiş ve tüm makalelerin içeriklerine göre bir veri tabanı oluşturulmuştur. Veriler ülkemizde göl çalışmalarında uzaktan algılamanın 2007'den itibaren kullanılmaya başlandığını ve 2020 sonrasında önemli ölçüde arttığını göstermiştir. Göl çalışmalarında Geomatik ve Coğrafya bölümleri ön plana çıkmaktadır. Bugüne kadar Türkiye'de 88 göl UA kullanılarak incelenmiş olup, Burdur Gölü (41 makale) en çok çalışılan göldür. İncelenen göllerin tamamına yakınında alan kaybı tespit edilmiştir. Çalışmaların başlıca amacı göllerdeki alansal değişimleri tespit etmektir. 156 adet makalenin 135 tanesi göllerdeki kıyı çizgisi değişimine odaklanmıştır. En yaygın kullanılan yöntemler sucul ortamlarını tespit etmek için kullanılan NDWI, MNDWI ve NDVI indeksleridir. Landsat uydu serisi (özellikle 5 ve 8) en çok kullanılan veri kaynağıdır ve Google Earth Engine (GEE) kullanımı 2019 sonrasında yaygınlaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan algılama , biblometrik , göl ve sulak alan , Türkiye

Kaynakça

• Akbaş, A. (2024). Human or climate? Differentiating the anthropogenic and climatic drivers of lake storage changes on spatial perspective via remote sensing data. Science of The Total Environment, 912, 168982. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.168982
• Ataol, M., & Onmuş, O. (2021). Wetland loss in Turkey over a hundred years: Implications for conservation and management. Ecosystem Health and Sustainability, 7(1), 1930587. https://doi.org/10.1080/20964129.2021.1930587
• Bitek, D., Uludağ, M., & Kurban, E. A. (2024). Gala Ve Pamuklu Gölleri Su Yüzeyi Değişim Alanlarının Uzaktan Algılama Teknikleri ile Belirlenmesi Ve Çevresel Etkilerinin İzlenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 461-486. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1479079
• Coşkun, S. (2023). Türkiye’de Nüfus Artışı ve Ekonomik Gelişme Arasındaki İlişki. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(2), 313-329. https://doi.org/10.17541/optimum.1296107
• Davidson, N. C. (2014). How much wetland has the world lost? Long-term and recent trends in global wetland area. Marine and Freshwater Research, 65(10), 934. https://doi.org/10.1071/MF14173
• Demircan, M., Gürkan, H., Eskioğlu, O., Arabacı, H., & Coşkun, M. (2017). Climate Change Projections for Turkey: Three Models and Two Scenarios. Turkish Journal of Water Science and Management, 1(1), 22-43. https://doi.org/10.31807/tjwsm.297183
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Dörnhöfer, K., & Oppelt, N. (2016). Remote sensing for lake research and monitoring – Recent advances. Ecological Indicators, 64, 105-122. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2015.12.009
• Durmaz, fz, Karakaya, N., & Evrendilek, F. (2016). Spatiotemporal Change Detection Analysis of Turkish Lake Water Surface Area in Response to Anthropogenic Ecosystem Disturbances Using Long-Term Landsat TM/ETM+ Data. Journal of Ecosystem & Ecography, 6(2). https://doi.org/10.4172/2157-7625.1000188
• Fıratlı, E., Dervişoğlu, A., Yagmur, N., Musaoğlu, N., & Tanık, A. (2022). Spatio-temporal assessment of natural lakes in Turkey. Earth Science Informatics, 15(2), 951-964. https://doi.org/10.1007/s12145-022-00778-8
• Gorelick, N., Hancher, M., Dixon, M., Ilyushchenko, S., Thau, D., & Moore, R. (2017). Google Earth Engine: Planetary-scale geospatial analysis for everyone. Remote Sensing of Environment, 202, 18-27. https://doi.org/10.1016/j.rse.2017.06.031
• İrdemez, Ş., & Eymirli, E. B. (2021). Determination of spatiotemporal changes in Erzurum plain wetland system using remote sensing techniques. Environmental Monitoring and Assessment, 193(5), 265. https://doi.org/10.1007/s10661-021-09041-x
• Jiang, H., Feng, M., Zhu, Y., Lu, N., Huang, J., & Xiao, T. (2014). An Automated Method for Extracting Rivers and Lakes from Landsat Imagery. Remote Sensing, 6(6), 5067-5089. https://doi.org/10.3390/rs6065067
• Karaca, M., Yağmur, N., & Balçık, F. (2022). İstanbul Terkos Gölü Zamansal Değişiminin Google Earth Engine Kullanılarak Belirlenmesi. Geomatik, 7(3), 235-242. https://doi.org/10.29128/geomatik.975714
• Küçük, M., Kahya, E., Cengiz, T. M., & Karaca, M. (2009). North Atlantic Oscillation influences on Turkish lake levels. Hydrological Processes, 23(6), 893-906. https://doi.org/10.1002/hyp.7225
• Lake, P. S., Palmer, M. A., Biro, P., Cole, J., Covich, A. P., Dahm, C., Gibert, J., Goedkoop, W., Martens, K., & Verhoeven, J. (2000). Global Change and the Biodiversity of Freshwater Ecosystems: Impacts on Linkages between Above-Sediment and Sediment Biota. BioScience, 50(12), 1099. https://doi.org/10.1641/0006-3568(2000)050
• Mitsch, W. J., & Gosselink, J. G. (2000). The value of wetlands: Importance of scale and landscape setting. Ecological Economics, 35(1), 25-33. https://doi.org/10.1016/S0921-8009(00)00165-8
• Öztürk, M. Z., Şimşek, M., & Utlu, M. (2021). Anadolu’nun sirk gölleri. Türk Coğrafya Dergisi(78), 49-60. https://doi.org/10.17211/tcd.998089
• Öztürk, M. Z., Poyraz, M., Duman, H., & Taşoğlu, E. (2025). A geospatial approach to understanding sinkhole formation in Akgöl Wetland, Türkiye. Environmental Earth Sciences, 84(209), 1-13. https://doi.org/10.1007/s12665-025-12225-0 Taşoğlu, E., Öztürk, M. Z., & Yazıcı, Ö. (2024). High Resolution Köppen‐Geiger Climate Zones of Türkiye. International Journal of Climatology, 44(14), 5248-5265. https://doi.org/10.1002/joc.8635
• Tayanç, M., İm, U., Doğruel, M., & Karaca, M. (2009). Climate change in Turkey for the last half century. Climatic Change, 94(3-4), 483-502. https://doi.org/10.1007/s10584-008-9511-0
• Woolway, R. I., Kraemer, B. M., Lenters, J. D., Merchant, C. J., O’Reilly, C. M., & Sharma, S. (2020). Global lake responses to climate change. Nature Reviews Earth & Environment, 1(8), 388-403. https://doi.org/10.1038/s43017-020-0067-5
• Yang, X., O’Reilly, C. M., Gardner, J. R., Ross, M. R. V., Topp, S. N., Wang, J., & Pavelsky, T. M. (2022). The Color of Earth’s Lakes. Geophysical Research Letters, 49(18). https://doi.org/10.1029/2022gl098925
• İnternet Kaynakları
• URL 1: SCOPUS TÜRKİYE Adresli Veriler - Cahit Arf Bilgi Merkezi, erişim tarihi Haziran 11, 2025, https://cabim.ulakbim.gov.tr/bibliyometrik-analiz/scopus-turkiye-adresli-veriler/ URL 2: YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 2024-2028 STRATEJİK PLANI - YÖK, erişim tarihi Haziran 11, 2025, https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/strateji_dairesi/stratejik-plan/2024-2028-yok-stratejik-plani.pdf