A Quantitative Study on the Use of Geographical Indications Within the Scope of Sustainable

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 4, 493 - 500, 31.07.2025

Elanur Mutlu , Gökalp Nuri Selçuk

https://doi.org/10.35229/jaes.1715104

Öz

In today's world, cultural and local values are regarded not only as heritage elements but also as significant components of economic development. However, the risk of these values being imitated threatens the authenticity possessed by local communities. Therefore, protective mechanisms such as the geographical indication (GI) system are gaining increasing importance. At the same time, promoting traditional methods and environmentally friendly practices in the production of geographically indicated products contributes to sustainable environmental management by supporting the conservation of natural resources. This study aims to examine the perceptions, knowledge levels, and attitudes of individuals residing in the province of Giresun towards geographically indicated products and cultural heritage through quantitative data. The research investigates the impact of the geographical indication system on the sustainability of natural and cultural assets. A quantitative approach, involving descriptive and comparative analyses, was employed in the study. Data were collected via a questionnaire from 554 individuals aged 20 and above living in Giresun. Based on the data obtained, it was determined whether there are significant differences in perceptions of geographical indications and knowledge of GI labeling according to demographic characteristics such as place of residence, education level, occupation, and income status. Likewise, perceptions and attitudes towards cultural heritage were analyzed in a similar manner. The analyses revealed that participants generally have low levels of knowledge about geographical indications, yet they consider such products important for the local economy and cultural sustainability. The findings indicate a need for policy development to enhance awareness of geographical indications.

Anahtar Kelimeler

Geographical Indication , Environment , Cultural Heritage , Sustainability , Local Perception.

Proje Numarası

SDK-2025-14404

Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Coğrafi İşaret Kullanımına Yönelik Nicel Bir Araştırma

Öz

Günümüzde kültürel ve yöresel değerler, yalnızca birer miras unsuru olarak değil, aynı zamanda ekonomik kalkınmanın da önemli bileşenleri olarak değerlendirilmektedir. Ancak bu değerlerin taklit edilme riski, yerel toplulukların sahip olduğu özgünlüğü tehdit etmektedir. Bu nedenle, coğrafi işaretleme sistemi gibi koruyucu mekanizmalar giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Aynı zamanda, coğrafi işaretli ürünlerin üretiminde geleneksel yöntemlerin ve çevre dostu uygulamaların teşvik edilmesi, doğal kaynakların korunması açısından da sürdürülebilir çevre yönetimine katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, Giresun ilinde yaşayan bireylerin coğrafi işaretli ürünlere ve kültürel mirasa yönelik algı, bilgi düzeyi ve tutumlarını nicel veriler aracılığıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, coğrafi işaret sisteminin doğal ve kültürel değerlerin sürdürülebilirliği üzerindeki etkisi sorgulanmıştır. Araştırma, tanımlayıcı ve karşılaştırmalı analizleri kapsayan nicel bir yaklaşımla yürütülmüştür. Veriler, Giresun’da ikamet eden 20 yaş ve üzeri 554 kişiden anket yoluyla toplanmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda, bireylerin demografik özelliklerine göre (ikamet yeri, eğitim düzeyi, meslek ve gelir durumu) coğrafi işaret algıları ve etiket bilgi düzeylerinde anlamlı farklılıklar olup olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca kültürel mirasa yönelik algı ve tutum düzeyleri de benzer şekilde analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, katılımcıların coğrafi işaretlere dair bilgi düzeylerinin genellikle düşük olduğu, ancak bu ürünlerin yerel ekonomi ve kültürel sürdürülebilirlik açısından önemli bulunduğu gözlemlenmiştir. Bulgular, coğrafi işaret farkındalığının artırılmasına yönelik politika geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret , Çevre , Kültürel Miras , Sürdürülebilirlik , Yerel Algı.

Destekleyen Kurum

ATAUNİ BAP

Proje Numarası

SDK-2025-14404

Kaynakça

• Aprile, M. C., Caputo, V., & Nayga, R. M. Jr. (2016). Consumers’ preferences and attitudes toward local food products. Journal of Food Products Marketing, 22(1), 19-42.
• Çakaloğlu, A., & Çağatay, S. (2017). Coğrafi işaretli ürünlerde tüketici algısı: Antalya örneği. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30(2), 95- 101.
• Çakaloğlu, M., & Çağatay, S. (2017). Coğrafi işaretler ve marka değerine sahip ürünlere yönelik tüketici algısı: Finike portakalı ve Antalya tavşan yüreği zeytini örnekleri. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 52-65.
• Denk, E. (2022). Türkiye’de coğrafi işaret tescil süreçlerinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı, Erzurum, Türkiye, 305s.
• Domaç Yaşar, Y. (2023). Kültür ve gelenek aktarımı bağlamında coğrafi işaret sisteminin işlevleri. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halkbilimi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye, 253s.
• Domaç, S. (2023). Coğrafi işaret sisteminin kültürel mirasın korunmasındaki rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 13- 30.
• Durmuş, Y., Demirel, T., & Ünlüönen, K. (2022). Coğrafi işaretli ürünlerin yerel kalkınmaya katkısı: Bozcaada Çavuş Üzümü örneği. Turizm Akademik Dergisi, 9(1), 100-117.
• Ekici, Ö. (2021). Türkiye’de coğrafi işaret uygulamalarına genel bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(80), 466-474.
• Erkol, M., & Zengin, B. (2015). Kültür ve toplum: Kavramsal çerçeve. Sosyoloji Dergisi, 3(31), 65- 83.
• İloğlu, N. (2014). Coğrafi işaretlerin tescili ve denetimi üzerine farklı ülke sistemlerinin incelenmesi ve Türkiye uygulaması. Uzmanlık Raporu, 88s. Türk Patent Enstitüsü, Markalar Dairesi Başkanlığı.
• Kan, A., & Gülçubuk, B. (2008). Coğrafi işaretlerin kırsal kalkınmadaki rolü: AB ve Türkiye uygulamaları. Tarım Ekonomisi Dergisi, 14(2), 53-65.
• Kök, A., & Güngör, A. (2021). Coğrafi işaretli ürünlerin sürdürülebilir gastronomi turizmi açısından önemi: Akçakoca-Melengücceği tatlısı örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(1), 61-74.
• Paksoy, M. (2022). Kahramanmaraş ilinin coğrafi işaret potansiyelinin kırsal turizm açısından değerlendirilmesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 12(2), 55-61.
• Paslı, M. M. (2021). Coğrafi işaretli gastronomi ürünleri üzerine bir araştırma: Giresun ili örneği. Tourism and Recreation, 3(1), 93-99.
• Sancak, K. (2019). Ankara ili Çankaya ilçesinde coğrafi işaretli ürünlerde tüketici algısı (Beypazarı kurusu, Çubuk turşusu, Kalecik karası üzümü örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 126s.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı-SBB (2023). 2024-2028 On İkinci Kalkınma Planı. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Şahin, A., & Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 88-92.
• Şat, R., & Saydam, F. (2024). Yerel işletmelerin coğrafi işaretli ürünleri kullanımına yönelik bir araştırma: Giresun ili örneği. Premium Sosyal Bilimler E- Dergisi, 8(48), 1435-1447. DOI: 10.5281/zenodo.14266464
• Şentürk, B. (2011). Coğrafi işaretlerin ekonomik etkileri: Mikro ve makro açıdan bir değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla, Türkiye, 108s.
• Tapan, İ. (2023). Malatya ilindeki coğrafi işaretli ürünlerin değerlendirmesi. Fikriyat, 3(1), 41-64. Tekelioğlu, Y. (2010). Yöresel Ürünler, Coğrafi İşaretler ve Türkiye Uygulamaları. Gastro Dergisi, 118- 121.
• Tepe, B. (2008). Coğrafi işaretlerin tarımsal üretime etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 14(1), 1-8.
• Tepe, S. (2008). Coğrafi işaretlerin ekonomik etkileri. T.C. Türk Patent Enstitüsü, Markalar Dairesi Başkanlığı, Ankara, 148s.
• Teuber, R. (2011). Consumers' and producers' expectations towards geographical indications: Empirical evidence for a German case study. British Food Journal, 113(7), 900-918.
• TÜRKPATENT. (2023). Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı İstatistikleri. Türk Patent ve Marka Kurumu.
• Yürekli, D. (2015). Coğrafi işaretlerin tescili ve uygulama sürecindeki sonuçların analizi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 177s.